Lübnan’ın başşehri Beyrut, geçtiğimiz pazar günü (23 Şubat 2025) yakın tarihinin en kalabalık cenaze merasimlerinden birine sahne oldu. 27 Eylül 2024’te İsrail savaş uçaklarının düzenlediği taarruz sonucu öldürülen Hizbullah lideri Hasan Nasrallah’ın na’şı, yaklaşık beş aylık bir gecikmenin akabinde, yüz binlerce insanın katıldığı bir merasimle defnedildi. Nasrallah’la birlikte, yeniden İsrail tarafından 3 Ekim 2024’te öldürülen Hizbullah’ın sonraki lideri Hâşim Safiyyuddîn de uğurlandı. Nasrallah’ın anne tarafından kuzeni olan Safiyyuddîn, tıpkı Nasrallah üzere İran’la çok yakın bağlara sahipti. Hâşim Safiyyuddîn, 2020 yılında oğlu Rıza’yı İranlı meşhur kumandan Kâsım Süleymanî’nin kızı Zeyneb’le evlendirmişti. Cenaze töreninde İran, Dışişleri Bakanı Abbas Arakçi riyasetinde bir heyetle temsil edildi.

Suikastların çabucak akabinde bâtın bir noktaya süreksiz olarak gömülen Nasrallah ve Safiyyuddîn’in cesetlerinin artık kapsamlı ve tantanalı merasimlerle yine defnedilmesi, Naîm Muhammed Kâsım liderliğindeki Hizbullah’ın aldığı stratejik bir karar. Çünkü Lübnan içinde önemli manada güç kaybeden örgüt, bilhassa halk takviyesini yitirmediğini ispatlama ismine böylesine bir gövde gösterisine gereksinim duyuyordu. Hakikaten hem Lübnan içinden hem de dünyanın dört bir yanından cenazeye akın eden yüz binlerce kişi, Nasrallah’ın vefatından sonra bile kitleleri harekete geçirebildiğini ortaya koydu. Nasrallah, hem ferdî karizmasıyla hem de Hizbullah’ın küçük bir silahlı örgütten bölgesel bir milis gücüne dönüşmesinde oynadığı kritik rolle, çoktan tarihe geçti aslında.

Ölümlerden ve trajedilerden beslenen Şiî inancı, Hasan Nasrallah’ın şahsında kendisine yeni bir kült daha yontmuş oldu. 1992’de İsrail tarafından öldürülen Abbas Mûsevî’nin yerini alarak Hizbullah liderliğini üstlenmiş olan Nasrallah, selefinin akıbetine uğramak suretiyle, Şia’nın kolektif şuuraltındaki “ölümsüz kahramanlar” ortasına katıldı. Nasrallah’ın Beyrut’un güneyindeki kabri / türbesi, önümüzdeki on yıllar içinde Şia’nın Ortadoğu’daki ideolojik ve dinî odak noktalarından birine dönüşecektir.

Nasrallah’ın cenazesini, Lübnan içindeki dengelerin dönüşümünü gösteren bir tablo formunda okumak da mümkündü. Lübnan Cumhurbaşkanı Joseph Avn, davetli olmasına karşın merasime katılmayarak, Şiî Meclis Başkanı Nebîh Berrî’den kendisini temsil etmesini istedi. Sünnî Başbakan Nevvâf Selâm cenazeye bir bakanını göndermekle yetinirken, Lübnan ulemâsının kıymetli isimlerinin yokluğu da dikkat cazipti. Keza, Cumhurbaşkanı Avn’ın “Lübnan, oburlarının savaşından ötürü çok yorgun düştü” şeklindeki sözleri, Hizbullah’ın ülke içinde ve Ortadoğu’da oynadığı ayrıştırıcı role direkt bir atıf olarak değerlendirildi. 1982’de, İsrail’in Beyrut’u kuşatmasının ardından İran’ın dayanağıyla kurulan Hizbullah, vakit içinde Lübnan’da devlet içinde devlet haline gelmiş, silahlı milis takımlarıyla da Lübnan ordusunu bile geride bırakan bir potansiyele ulaşmıştı. Kara ve deniz sonlarıyla havaalanı ve gümrükleri denetimi altında tutan Hizbullah, bu sayede muazzam bir ekonomik güce erişmişti.

İran açısından, Hasan Nasrallah’ın cenazesi, Şiî örgütler üzerinden Ortadoğu coğrafyasında tesis etmeye giriştiği bölgesel hegemonyayı sürdürebildiğini gösterme fırsatıydı. Suriye’de Baas rejiminin düşmesiyle en stratejik kalelerinden birini yitiren Tahran, Lübnan’da hâlâ kelamının geçtiğini ispatlama korkusuyla hareket ediyor. Fakat hem bölge dengelerindeki değişimler hem de Hizbullah’ın Suriye’de 2011’den itibaren işlediği insanlık kabahatlerinin bugün artık yüksek sesle konuşulabilir hale gelmesi sebebiyle, İran’ın politik atılımları alanda istenen sonuçları vermiyor. Hizbullah’ın Baas rejimiyle el ele vererek katlettiği Suriyeli Müslüman sivil kurbanların İsrail’in katlettiği Filistinlilerin sayısını kat kat aşması da, Hizbullah-İran cephesinin Filistin konusundaki savlarının ve niyetlerinin sorgulanmasına yol açıyor.

Beyrut’ta Hasan Nasrallah’ın cenaze merasimi gerçekleştirilirken, Suriye’nin birçok kentinde eş vakitli olarak coşkulu kutlamaların yapılmasını anlayabilmek de, fakat Nasrallah komutasındaki Hizbullah’ın Suriye’de imza attığı cürümleri hatırlamakla mümkün elbet.