Beşir Atalay’ın anıları
AK Parti’nin kuruluş çalışmalarına katılıp, yeniden bu partiden 2002’den itibaren Ankara, Kırıkkale ve Van’dan Milletvekili seçilerek, 58. ve 59. Hükumette devlet, 60. Hükümette içişleri bakanı ve 61. Hükümette ise başbakan yardımcısı olarak büyük vazifeler üstlenen Beşir Atalay (d. 1947), siyasete atılmadan evvel de Kırıkkale Üniversitesi kurucu rektörü iken 28 Şubat Post-modern Darbesi’nde misyonundan alınmış olmakla aslında Türkiye genel siyasetinin içinde olan biriydi.
Atalay, partici olarak siyasetini de çok büyük oranda etkileyen bu genel siyasetteki yerini, kimliğini, niyetlerini, ilgili hâl ve hareketlerini “Dünden Bugüne Anılar” üst başlığı altında Yalnızca Yaşayıp Yazdıklarım ismiyle kitaplaştırdı (Kapı, 2025).
Bu kitabında, hayatının ve anılarının faal siyaset devrinden evvelkileri mevzu edindiğini yani çocukluğundan hatırladığı tablolardan, 58. Hükümetin üyesi olarak katıldığı 19 Kasım 2002 tarihindeki birinci toplantıya kadar geçen vakti ana sınırlarıyla anlattığını belirten Atalay, bakan olarak görev yaptığı sonraki on iki yılın anılarını ayrıyeten kitaplaştıracağını vadederek “AK Parti’nin bilhassa birinci iki devrinin ve daha sonra birinci üç periyodunun uygun bir değerlendirmesinin yapılması ve detaylı formda ortaya konulmasının mana ve yararına çok inanıyorum. İnşallah, yeniden kendi anılarım ve bakışım olarak bunu yapmaya çalışacağım. Zira, bazen genellemeler halinde, birtakım İslâm Ülkelerinde İslâmî kısımların (siyasi jargonda İslamcıların) son elli yılda siyaset ve iktidarla buluşmasının sonuçlarının çok da başarılı olmadığı, çağı etkileyecek düzgün modeller ortaya koyamadıkları tarafında değerlendirmeler yapılmaktadır. Ben de şahsen büyük oranda buna katılıyorum, lakin elbet bu çok kapsamlı bir tahlil mevzusudur. Genellemelerden fazla her bir örneği başka ayrı kıymetlendirmek gerekiyor. Türkiye örneğine bu taraftan bakarsak, genel olarak AK Parti Hükümetlerinin bilhassa birinci iki devrinin birçok açıdan özgünlükler taşıdığını hepimiz biliyoruz. Bu periyotların atmosferini, hassasiyetlerini, temel stratejisini ve prensiplerini, esas dinamiklerini, muvaffakiyetin temelindeki sebepleri güzel tahlil etmek gerekiyor. (…)
Dolayısıyla, bu birinci kitap, değerli devirleri kapsayan, yeterli art plan vermeye çalıştığım, lakin aile kökenimden başlayarak ferdî hayatımı, yetişmemi, etkilendiğim ortam ve şahısları de içine alan, bir manada daha özel hayatım üzere algılanabilir. Lakin, büsbütün bu türlü de değil, geniş bir yakın tarih perspektifi sunmaya çalıştım. İkinci kitap ise, bir manada, daha siyasal anılarımdan oluşan, biraz kurumsal bir siyaset kitabı olacaktır. AK Parti’nin kuruluşundan itibaren farklı bir kitap biçiminde ele alınması da düşünülmüştür, lakin ben anılarımı kendi hayat çizgim ve serüvenim olarak planladım. AK Parti’nin kuruluş süreci, benim ANAR dönemim içinde gerçekleşmiştir ve ben de bu sıralamaya uymuş oldum. İkinci kitap da yeniden benim gözümden ve münasebetiyle benim anılarım ve değerlendirmelerim olacaktır.
Bilindiği üzere açık toplumlarda, kamusal sorumluluk üstlenmiş bireylerin ‘hesap verme sorumluluğu’ ve vatandaşların da ‘bilme hakkı’ değer taşır. Anılar, bu manada da bu unsura bir hürmet pahası taşıyabilir” demektedir.
Atalay’ın çerçevesini çizdiği bu özel hayat içinde ailesinin, eğitim yıllarındaki arkadaşlık ve dostluklarının, diğerlerinin hayatına şuurlu olarak dahil olmasının, yani cemaat ruhunu Kırıkkale Işık Camii etrafında kazanmasının üstünde bilhassa durulması gerekir.
Atalay’ın vakitle akademisyen olarak kamusal bir boyut da yüklenecek olan özel hayatındaki ani değişmelere, kırılmalara, yükselmelere… bu cemaat ruhunda sabit durarak müteşerri, mütevekkil ve mütehammil bir bakış açısıyla mukabele ettiği şu satırlarından anlaşılmaktadır:
“…Hayatınızdaki zorlukları da düşünerek, daima ‘açık toplumcu’, özgürlükçü, insanları iki yüzlülüğe teşvik etmeyen, kanısını özgürce ve korkusuzca söz etme, inandığı üzere yaşama imkânı sağlayan sistemlerden yana oldum ve o sistemleri çok sevdim. İslâm inanç sistemimizin de bunun en kıymetli sözü ve garantisi olduğuna daima inandım ve inanıyorum. (…)
Hayata daima büyük resmi, ana hedefi, temel rotayı nazara alarak bakmaya çalıştım. Ferdî kin, nefret, intikam, kıskançlık üzere hislerden uzak durmaya çaba gösterdiğimi düşünüyorum. Farklı periyotlarda çetin çabalarımız, tarihi hesaplaşmalarımız oldu. Lakin bu hatıratta kimseyle hesaplaşmalara yahut çekişmelere alan açma üzere bir niyetimiz yok. Yaşananlar yaşandı, olanlar oldu, tarihteki yerini aldı. Benim için artık muhasebe vakti.”
Bir devlet adamı olarak Beşir Atalay’ın bu muhasebe vakti, bizim gerçek düşünmemize ve eylememize de kesinlikle kıymetli bir katlı sağlayacaktır.
