Bâzı güç kümelenmeleri üzerine
Sûriye’de şimdi sular durulmadı. Birtakım tuhaf gelişmeler yaşanıyor. Bunlar
Sûriye’deki yeni yapılanmanın federal bir yapıda şekillenmesini
zorluyor. Kesin konuşmak için şimdi erken. Lakin son genişletilmiş Kürt toplantısı tam da bunu imliyor. Şaşırtan olan, Fırat’ın doğusundaki PKK temelli Kürt oluşumuna KUK (Kürt Ulusal Konseyi) ve Irak’daki özerk Kürt idaresinin de dayanak vermesi. Türkiye’nin başlattığı, İmralı’nın ve DEM’in takviye verdiği terörden arındırılmış Türkiye teşebbüslerini üzerlerine aldıklarına işâret eden rastgele bir emâre de hissedilmiyor. DEM burada ikili bir profil veriyor.. İçeride PKK’nın silâhsızlandırışmasına sâhip çıkarken Sûriye’deki özerklik toplantısına takviye veriyor. Anlaşılıyor ki Kürt bağımsızlığını savunan çevreler Sûriye’nin içinde bulunduğu vaziyeti, ileride gerçekleşmesini umdukları
Büyük Kürdistan’ın gerçekleşmesi için altın bir fırsat
olarak değerlendiriyorlar. Ahmed Eş Şara idaresi ise Şam’da epey sıkışmış görünüyor. Esed zamanında başlatılan yaptırımların kaldırılması Şam için son derecede kritik. Batılı çevreler Şam ile yakın ilgiler kursa da, şimdi Ahmed Eş’Şarâ’nın başında olduğu örgüleri terör listesinden çıkarmış değil.
Şam’a nefes aldırmıyorlar.
Kendi kurallarını dayatıyorlar. Bunların ortasında federal bir Sûriye yapılanması olduğunu görmemiz lâzım. Şam’ın gönlünden geçenin ,tıpkı Türkiye üzere üniter bir Sûriye olduğuna kuşku yok. Lâkin bu baskıları nasıl karşılayacaklarını bilemiyoruz. Son açıklamalarından birisinde Ahmed Eş’Şâra’nın
İsrâil ile olağanlaşma arzusunu
vurgulaması ne kadar sıkışmış olduğunu gösteriyor. Batılı devletler , İsrâil , Körfez Araplarının ve unutmayalım Yunanistan’ın Fırat’ın doğusundaki özerk oluşumu desteklemelerinin sebebi
Sûriye’de İran’ın doğurduğu boşluğun Türkiye tarafından doldurulmasını
istememeleridir.
Sürecin mühendisliğini ABD-İsrâil ve Fransa’nın yaptığını görüyoruz. Bu güç kümesi kendi içinde birlik göstermiyor. İsrâil, Türkiye’ye karşı en radikal kanadı oluşturuyor. Onu Fransa tâkip ediyor. ABD ise onlar kadar Türkiye’nin dışlanmasını istemiyor. Buna ilâveten İsrâl’deki şâhin siyâsetleri her vakit beklendiği kadar sâhiplenmiyor.
ABD bir halde Türkiye’ye muhtaçlık duyuyor.
Bunun nelere karşılık geldiği şimdilik meçhûl. Fakat ABD en azından şimdilik, İran’ın püskürtülmesinden sonra bölgede
Arap dünyâsı, İsrâil ve Türkiye ortasında bir akord tutturmaktan
yana olduğunu düşündürecek yansılar veriyor. Bu da Türkiye’ye pazarlık yapmak ve kendi tezleri doğrultusunda pazarlık yapmak için bir oda kazandırıyor.
Bölgesel problemleri dar bir yerde tartışmanın doğurduğu sorunlar olduğunu unutmamak gerekiyor.
ABD ile ÇİN ve ABD ile AB ortasında yaşanan gerilimleri
ıskalamamak gerekiyor. Artık bunlara bir bakalım.
ABD tarafında ,tâbiri câiz ise
ıskartaya çıkarılan Avrupa
süratle kendi başının devasına bakmanın kaygısına düşmüş durumda. Bir taraftan endüstrisini bir savaş endüstrisine çevirmek için dev adımlar atıyor. İngiltere-Fransa ve Almanya dizilimi içindeki
Avrupa, Rusya’yı gayeye oturtmuş ve onunla yakın bir vakitte savaşmaya azmetmiş bir manzara
çiziyor. Ukrayna’da Rusya’nın eli rahatlamış, istediklerine yaklaşmış durumda. Mümkün bir Rusya-Avrupa savaşı Türkiye’nin her halde dışında kalması gereken bir vasat olduğunu çabucak vurgulayalım.
Türkiye-Avrupa bağlarının bir geleceği yok
. Mevcut iktidarlar esasen Türkiye’yi dışlıyor. Şayet çok sağ dalga kıt’ada yayılırsa Türkiye’nin dışlanmasının çok daha keskin bir düzey kazanacağından kimsenin kuşkusu olmamalıdır.
Avrupa ile münasebetleri tıkanan Türkiye’nin ABD ile kuracağı ilgilerin hangi boyutlara evrileceği biraz da ABD-Rusya münasebetlerinin nereye evrileceği dikkate alınarak
yürütülmesi herhâlde en gerçek yol gösterici olsa gerekir.
Rusya-Ukrayna savaşı Çin-Rusya ve Rusya-Hindistan ortasındaki bağları kuvvetlendirdi. BRICS bu devletleri daha da birbirine yakın kıldı. Avrupa artık kendisi için çıkış yolunun yine Çin ile yakınlaşmak olduğunu görüyor. Ursula Van Leyen’in Semerkand doruğu bunu Türk dünyâsı üzerinden yapmak istediklerini gösteriyor. Bu Türkiye kadar Rusya’nın da canını sıkan bir teşebbüs oldu.
Gâyeleri Rusya ile Çin’i birbirlerinden koparmak.
Son
Semerkand Doruğu direkt Şanghay İşbirliği Örgütü’nü dağıtmeyi
hedefliyor. Rusya’nın Çin’den kopması,
Hindistan ile Çin ortasındaki zati mevcût olan ,ama BRICS içinde soğutulan sıkıntıların tırmandırılması
ise daha çok ABD’nin derinden kışkırttığını düşündüğüm bir süreç. Yâni,
Avrupa Şanghay İşbirliği Örgütü’nü amaca koyarken ABD direkt BRICS’i gaye alıyor
. Bunu direkt yapamıyorlar. O sebepten Çin’in stratejik ortağı olan Pâkistan ile Hindistan ortasındaki sıkıntıların odak noktası olan Keşmir amaç seçildi. Bu tansiyonun tırmandırılması Çin’i devreye sokacağı kesinlikle. Bu da
Hindistan’ı daha kesin bir sûrette Batı yanlısı bir çizgiye çekilebilecek.
Bu sorun Türkiye’nin dışında bir sorun değil. Türkiye’nin Pâkistan’ı,İslâm düşmanı olduğunu her biçimde ıspatlayan Modi’nin Hindistan’ı karşısında yalnız bırakmayacağı çok açık. En merak ettiğim konulardan birisi, hem Çin hem de Hindistan ile yakınlaşmış durumda olan Rusya’nın nasıl bir reaksiyon vereceği. Kendisiyle savaşmaya azmetmiş Avrupa’nın Çin’e yakınlaşmasından, üstelik bunu Türk devletleri üzerinden başlatması Rusya’nın hiç güzeline gitmemiştir. Rusya’nın tıpkı formda Çin-Hindistan tansiyonunu de hiç istemeyeceği kesinlikle. Şayet Pâkistan-Hindistan tansiyonu tırmanır ve içine Çin’i de alan bir hâle gelirse
İsrâil’in, Gazze’de kendisini destekleyen Hindistan’ın yanında yer alacağı
kesinlikle. Bu konuda en merak uyandıran şeylerden birisi de Âzerbaycan’ın ne reaksiyon vereceği. Hatırlayalım;Âzerbaycan-Ermenistan savaşında Pâkistan can-ı gönülden Âzerbaycan’ın yanında yer alırken Hindistan Ermenistan’ı desteklemişti.
İran- ABD görüşmelerinin bir tarafıyla İran’ın Çin’den kopartılmasını ve Hindistan’a eklemdirilmesini ihtiva ettiğini düşünüyorum.
Şimdi toparlayalım:
Hindistan hem karasal hem de deniz üzerinden merkeze yerleştirilmeye
çalışılıyor. Deniz ayağında
İsrâil , Kıbrıs ve Yunanistan’a bağlanmak
isteniyor. Kara ayağında ise
İpek Yolu, dönüştürülmüş İran ve Kafkasya’da Hindistan’ın ve genişletilmiş bir İbrâhim muahedeleri üzerinden İsrâil’in
eline verilmek isteniyor. Çin’in ve Rusya’nın buna yanıtı ise
Mısır açılımı
oldu. Çok pürüzlü gelişmeler bunlar. Türkiye’nin dış siyaset çıktılarını kuşatan iklim bu.
