Bakanlık harekete geçti: Sebze meyvede fahiş fiyatı bitirecek hamle
Hükûmet, bilhassa zerzevat ve meyve fiyatlarında aracılık maliyetlerini azaltarak, vatandaşın esere daha az maliyetle erişimini sağlamak için toptancı hallerine yönelik değerli bir adım atıyor. Ticaret Bakanlığı’nın hazırladığı taslak ile “Sebze ve Meyveler ile Kâfi Arz ve Talep Derinliği Bulunan Öteki Malların Ticaretinin Düzenlenmesi Hakkındaki Kanun’da” kıymetli değişiklikler öngörülüyor.
Taslak ile toptancı hallerinin kurulmasına ait müsaade belediyelerden alınarak, Ticaret Bakanlığı’na veriliyor. Bu biçimde, hizmet tesislerini oluşturmayan ve taban nitelikleri taşımayan toptancı hallerinin kurulmasının engellenmesi ve çağdaş toptancı hallerinin kurulması amaçlanıyor.
Ayrıca toptancı hali kurmak isteyen üretici örgütlerine toptancı hal yerlerinin bedelsiz olarak verilmesi ile üretici örgütlerinin güçlendirilmesi hedefleniyor. Malların toptan alımı, satımı ve sevki hal kayıt sistemine bildirilecek. Şimdi satışa bahis olmayan ve depolarda koruma edilen mallar da bildirime tabi olacak.
Türkiye Gazetesi’nin haberine nazaran; üretici örgütlerine satılan zirai eser bedelleri üzerinden gelir vergisi tevkifatı yapılmayacak. Böylelikle üretici örgütlerinin teşvik edilmesi amaçlanıyor. Ticaret Bakanlığı, kararlaştıracağı niteliklere sahip perakendecilerin satışa sunacağı malların yüzde 20’sini geçmemek üzere belirleyeceği bir oranının, direkt üretici ve üretici örgütlerinden satın alınmasını zarurî kılabilecek. Düzenleme ile üretici ve tüketici fiyatı ortasındaki farkın azaltılması öngörülüyor.
Üretici örgütlerine, ortak ve üyelerinin mallarının satışına aracılık etme imkânı tanınarak, bu örgütlerin malları satın almasına gerek kalmaksızın ortak ve üyelerinin mallarını pazarlayabilmesi sağlanıyor. Ayrıyeten, malların üzerine eklenen aracı maliyetlerini azaltmak hedefiyle tıpkı hal içinde komitecilerden komitecilere ve tüccarlardan tüccarlara mal bölümü ve satışı yasaklanıyor.
Komisyoncular yasal kesintileri satış bedelinden düştükten sonra mal bedelini satış tarihinden itibaren 20 gün, vadeli satışlarda ise 30 gün içinde ödemek zorunda olacak. Komiteciler dışındakilerin ise mal bedelini, malın teslimi yahut mülkiyetinin zamanından itibaren yeniden 30 gün içinde ödemesi mecburiyeti getiriliyor. Bu ödemelerin bankalar aracılığı ile yapılması mecburî kılınarak, kayıt dışılığın engellenmesi hedefleniyor.
Belediye toptancı hallerinde bulunan iş yerlerinde faaliyet gösteren şahısların kira mukavelesinin bitiminde mukavelenin yine uzatılması ve bu iş yerlerinin sadece kiralama yoluyla işletilmesi sağlanıyor. Bu yolla; kiralama ve satış ihale bedellerinin yüksek olmasının neden olduğu toptancı hallerinde faaliyet gösteren meslek mensuplarının maliyet artışının önüne geçilmesi amaçlanıyor.
Bunun yanında, üretici örgütlerinin teşvik edilmesi gayesiyle, ödeyecekleri kira bedellerinde yüzde 75 indirim yapılması öngörülüyor. Lakin, üç sefer gerçeğe karşıt bildirim yahut bildirimsiz mal alım satımı nedeniyle hakkında ceza uygulananların kira mukavelesinin feshi ile kayıt dışı satışların engellenmesi amaçlanıyor.
Mal bedellerinin üreticilere ödenmemesi, malların itinayla korunmaması ve bozuk olması durumunda meydana gelen ziyanları karşılamak niyetiyle kullanılan teminatın kapsamı hal dışında faaliyet gösteren tüccarları da kapsayacak formda genişletiliyor. Ayrıyeten üreticiler dışındaki bireylerin alacakları için de teminattan kesinti yapılabilmesi sağlanarak alacakların tahsilinin kolaylaştırılması hedefleniyor.
Serbest rekabeti engellemek maksadıyla mutabakat yapmak, piyasada darlık oluşturmak, fiyatların yükselmesine sebebiyet vermek yahut fiyatların düşmesine pürüz olmak için malların belli ellerde toplanması, satışından kaçınılması, stoklanması, yok edilmesi, bu gayeyle propaganda yapılması yahut gibisi davranışlarda bulunulması hareketlerine hala 177 bin 340 TL olarak uygulanan idari para cezası, daha caydırıcı olması için 1 milyon TL’ye yükseltiliyor. Ayrıyeten, müddetinde ödenmeyen mal bedelleri için öngörülen idari para cezasının 20 bin Türk Lirasından az, 100 bin Türk Lirasından fazla olmamak üzere ödenmeyen fiyatın yüzde 25’i olarak uygulanması sağlanarak eser bedellerinin ödenmemesi konusundaki caydırıcılık artırılıyor.
Bozulan eserlerin imhası için belirlenecek yöntem ve asıllara ters hareket ederek eserleri çöpe yahut öbür bir alana dökenler için 200 bin TL idari para cezası müeyyidesi getiriliyor. Bu yasağa karşıt hareket eden üreticilerin 3 yıl müddet ile üretim takviyelerinden yararlanamaması öngörülüyor. Bunun yanında, malları belirlenen standartlara ters formda ambalajlayan, taşıyan, depolayan ve satışa sunan şahıslar için 36 bin lira para cezası uygulanacak.
Üreticiler ve üretici örgütlerinden satışa sunacağı malların yüzde 20’sini geçmemek üzere belirlenecek oranda mal temin etmeyen perakendecilere tersliğin tespit edildiği her yıl için 50 milyon TL ceza verilecek. Depolanabilen zerzevat ve meyveler için depolama ve nakliye takviyesi sağlanması gayesiyle Ticaret Bakanlığı’na yetki veriliyor.
Enflasyon ve fahiş fiyatla uğraşın olumlu sonuçları kendini gösterdi. Besin fiyatlarının son devirde gerilediğini belirten İstanbul PERDER Yönetim Kurulu Lideri Faruk Güzelder. “Havaların ısınması, meyve zerzevatın bollaşması ve ihracatın hissedilir ölçekte yavaşlaması ile talepteki daralmalar, enflasyon ve fahiş fiyatla uğraşa katkı sağlayan gelişmeler oldu. Bu durum raflara yansıdı. Birçok kalem eserde ortalama yüzde 50 oranında bir düşüş olduğu söylenebilir. Domates hariç, zerzevat fiyatlarında bunu görebiliyoruz. 30’luk orta uzunluk yumurta geçen ay 195 lira bandında seyrederken, artık 110 ile 130 lira ortasında satılıyor” tabirlerini kullandı.
Balıkesir’de yumurtacı tavuk üretimi yapan Tarım Orman Gençlik Kurulu Üyesi Esra Özder Çakmak, üretim kalitesini artırmak için yapay zekâ uygulamalarını kullanmayı hedefliyor. Çakmak, tarım dalında yenilikçi olmaya çalıştıklarının altını çizerek, “Tarımda dijitalleşme ve yapay zekâ uygulamalarını işletmemizde kullanmak istiyoruz. Bu usul uygulamalar daha kaliteli üretimi destekliyor. Vakit tasarrufu da sağlıyor” dedi.
