Ayetel Kürsi duasının Arapça ve Türkçe okunuşunu, Diyanet mealini, tefsiri ve değerini haberimizde bulabilirsiniz.

Allahü lâ ilâhe illâ hüvel hayyül kayyûm, Lâ te’huzühû sinetün ve lâ nevm. Lehû mâ fis-semâvâti vemâ fil ard. Menzellezî yeşfeu indehû illâ biiznihi, ya’lemü mâ beyne eydîhim, vemâ halfehüm, velâ yühîtûne bişey’in min ilmihî, illâ bimâ şâe vesia kürsiyyühüssemâvâti vel ard, Velâ yeûdühü hıfzuhumâ ve hüvel aliyyül azîm.

İçinde Allah’ın kürsüsü zikredildiği için “Âyetü’l-kürsî” ismiyle anılan bu âyet hem muhtevası hem de üstün özellikleri sebebiyle dikkat çekmiş, hakkında hadisler vârit olmuş, çok okunmuş, şifa ve korunmaya vesile kılınmıştır. Kelime-i şehâdet ve İhlâs müddetleri nasıl İslâm inancının özünü ihtiva ediyor ve insanlara Allah Teâlâ’yı tanıtıyorsa Âyetü’l-kürsî de –onlardan daha geniş ve ayrıntılı olarak– bu özelliği taşımaktadır. Bir evvelki âyette peygamberlerin getirdiği epey âyet ve “beyyine”ye (imana götüren işaret ve delil) karşın insanların ihtilâfa düştükleri, kiminin küfrü kiminin imanı tercih ettiği zikredilmişti. İnsanı imana götüren kanıtlar, aklını kullanarak üzerinde düşüneceği “kendisinde ve yakından uzağa etrafında (enfüs ve âfâk)”, peygamberleri desteklemek üzere Allah’ın onlara lutfettiği mûcizelerde ve vahiy yoluyla yapılan “sağlam kanıtlara dayalı kelamlı açıklamalar”da görülmektedir. Bu âyet gerçek mâbudu arayanlar için eşsiz ve diğer hiçbir kaynaktan elde edilemez bir açıklamadır, kanıttır.

Şevkânî’nin Buhârî, Müslim, Nesâî, Ahmed b. Hanbel üzere sahih kaynaklardan derlediği hadislerden birkaçı bile bu âyetin ehemmiyeti hakkında bir fikir edinmeye yetecektir:

Allah varlığı ezelî, ebedî, zorunlu ve kendinden olan, her şeyi yaratan, her şeyin mâliki ve mukadderatının hâkimi, her şeyi bilen ve her şeye kadir olan… büyük mevlânın öz ismidir. Bu öz isim zikredildikten sonra hem O’nun vahdâniyeti (birliği, tekliği) hem de İslâm’ın getirdiği imanın tevhid (Allah’ı birleme, bir bilme) özelliği açıklanmak üzere “O’ndan öbür ilah yoktur” buyurulmuştur.

Müşrikler elleriyle yaptıkları putlara tapmakta idiler. Bunlar cansız eşyadan yapılırdı. Canı bile olmayan varlığın ilâh olamayacağını söz etmek üzere çabucak gerisinden “O diridir” buyurulmuştur. Evet Allah diridir, O’nun hayat sıfatı vardır ve tıpkı öteki isimleri ve sıfatları üzere bunun da mahiyetini lakin kendisi bilmektedir.

Gerek Araplar’daki gerekse öbür kavimlerdeki müşriklerin birçok büyük bir Allah’a inanmakla birlikte bunun yanında –her birine bir fonksiyon tanıdıkları– kelamda ilahlara inanmışlardır. Bu inanç tevhide terstir. Tevhidi açıklayarak başlayan âyet, Allah Teâlâ’nın “kayyûm” sıfatını zikrederek “küçük, aracı, özel misyonlu… tanrılar”a gerek bulunmadığını tabir etmektedir. Zira kayyûm, “bütün varlıkları görüp gözeten, yöneten, bir an bile onları bilgi ve ilgisi dışında tutmayan” demektir.

“Onu ne uyku basar ne uyur” cümlesi, hay ve kayyûm sıfatlarını pekiştirmekte ve biraz daha anlaşılmasını sağlamaktadır. Uyku basan yahut fiilen uyuyan birinin nezaret, idare, muhafaza üzere işleri yerine getirmesi mümkün değildir. Allah Teâlâ’nın kayyûmluğu kâmil ve kesintisiz olduğuna, daha doğrusu kayyûm sıfatı bunu tabir ettiğine nazaran O’nu ne uyku basar ne de uyur.

Yerde ve gökte ne varsa –başka hiçbir kimseye değil– O’na aittir; yaratanı da gerçek sahibi de O’dur. Âyetin bu mânayı tabir eden kesimi “Yalnız O’na aittir” kısmıyla tevhidi öğretirken “başkasına değil” mânasıyla de şirkin çeşitlerini reddetmektedir. Zira müşrik toplumlar varlıkları yaratılış, aidiyet ve yetki bakımlarından çeşitli rabler ortasında paylaştırmışlar; meselâ yıldız, gök, yer… ilahlarından kelam etmişlerdir. “Yerde ve gökte” tabiri Arapça’da “bütün varlıklar” mânasında kullanılmakta, ismine yer ve gök denilmeyen yahut maddî mânada yere ve göğe dahil bulunmayan yerler ve buradaki varlıklar da bu sözün içine girmektedir.

Allah’a ortak koşan kâfirlerin bir kısmı, bu ortakların O’na denk olduklarına değil, O’nun nezdinde reddedilemez şefaat, geri çevrilemez aracılık hakkına sahip bulunduklarına inanmakta ve putlara bu anlayış içinde tapınmaktadırlar. “Allah katında, O müsaade vermedikçe hiçbir kimse şefaat edemez” mânasındaki cümle bu inancın asılsızlığını ortaya koymakta; şefaatin de müsaadeye bağlı bulunduğunu, O müsaade vermedikçe ve dilemedikçe kimsenin bu türlü bir yetki ve imkâna sahip olamayacağını özlü ve tesirli bir formda zihinlere yerleştirmektedir. Allah katında kendisine şefaat müsaadesi verilenlerin durumu ve yetkileri, ödül merasimlerinde mükafatları vermek üzere kürsüye çağrılan gurur konuklarınınkine benzemektedir. Mükafatın kime verileceğini bilen ve belirleyen onlar değildir. Lakin bu merasimi tertipleyenlere nazaran onlar, erdemli, hürmete lâyık, büyük kimseler olduklarından kendilerine bu türlü bir imtiyaz verilmiştir. Allah katında şefaatlerine müsaade verilecek olanlar da Allah’a yakın ve sevgili kullar olacaktır.

Allah’tan diğer bütün şuur ve bilgi sahiplerinin bilgileri sonludur, hakikat da yanlış da olmaya açıktır. Bu genel gerçek şefaat sorununa uygulandığında kimin şefaate lâyık olduğunun da lakin Allah tarafından bilineceği anlaşılır. Zira dış görünüşü (mâ beyne eydîhim) itibariyle şefaate lâyık görülenlerin, kullar tarafından görülemeyen ve bilinemeyen iç yüzleri (mâ halfehüm) itibariyle bu türlü olmamaları mümkündür. Allah birdir ve sırf O ibadete lâyıktır; zira O’ndan öbür olmuşu, olacağı, kapalıyı, açığı, geçmişi, geleceği, görüleni, gaybı bilen yoktur.

Kürsî (kürsü), “koltuk, sandalye, taht” manalarına gelir. Mecazi olarak saltanat, hükümranlık, mülk mânalarında da kullanılmaktadır. Allah Teâlâ’nın üzerine oturulan maddî alet mânasında kürsüsü olamayacağından –bu O’nun şahsen açıkladığı aziz sıfatlarına ters düştüğünden– burada kürsüden bir diğer mânanın kastedilmiş olması gerekir. Esasen Kur’an’da Allah’a nisbet edilen, “Allah’ın…” denilen her şeyi, O’nun varlığına dahil yahut kullandığı bir şey olarak anlamak da yanlışsız değildir. Meselâ “Allah’ın meskeni, Allah’ın ruhu, Allah’ın buyruğu, Allah’ın kölesi” tamlamalarında Allah’a ilişkin olan şeyler böyledir. Bunlar ne O’nun varlığının bir modülüdür ne de kullandığı araçlardır; değer ve erdemlerinden ötürü O’nun” diye tanımlanmışlardır. İbn Abbas’a nazaran kürsüden amaç ilimdir. O’nun ilmi her şeyi kaplar. Âyetin bu kısmını, “kürsüden niyet O’nun hükümranlığıdır ve buna hudut yoktur, hiçbir şey O’nun dışında kalamaz” yahut “Allah semavatı, arzı, arşı Kur’an’da zikretmiş, ancak bunlardan niyetin ne olduğunu açıklamamıştır. Kürsüsü de bu türlü bir varlıktır, yerleri ve gökleri içine alacak kadar geniştir. Ne ve nasıl olduğunu ise fakat kendisi bilmektedir” biçiminde anlamak mümkündür.

Yüce, kâmil, eşsiz sıfatlarının bir kısmı âyette zikredilen büyük Allah’a, kulların sonsuz üzere gördükleri kâinatı korumak, gözetmek ve yönetmek elbette güç gelmeyecek, O’nu yormayacak, meşgul bile etmeyecektir. Zira O büyüklerden büyüktür, kimse bilmez birçoktur.