Aselsan en değerli şirket olacak mı?
Ülkelerin ekonomik karakteri borsalardaki en bedelli şirketlerine yansır yahut en pahalı şirketleriyle yansıtılır.
Mesela ABD ana endeksinde en pahalı şirketler teknoloji şirketleridir. Çin’in teknoloji, e-ticaret, bankacılık şirketleri üstte gelir. Japonya’nın otomotiv, sanayi, finans ve teknoloji şirketleri birinci sıralarda yer bulur. Almanya’da yazılım, sanayi, finans ve telekomünikasyon üsttedir.
Türkiye’ninse birinci sıralar kompozisyonu bozuktu. Yıllarca birinci üçe banka dışında şirket sokulamamıştı. Bırakın birinci üçü birinci ona dahi bankacılık dışındaki dallardan firma sokabilmek istisnaiydi.
Ancak sonra sonra istikrarlı bir yapı ortaya çıkarılabildi. Sonra sonra dediysem son 10 yılı kastediyorum.
Bugün birinci 10’da üç banka kaldı. Farklı yıllarda değişmekle bir arada holding, inşaat, perakende tüketim, havacılık ve güç bölümü birinci onda yer bulurken en başa oynayan şirketlerden birisi savunma sanayinden geldi.
Turizm ve tarım Türkiye’nin dünyada ön plana çıkan öteki büyük dalları. Lakin bu dallarda rekabetçi bir yapı bulunur. Tek başına bir firma çıkıp büyük olamaz. Tıpkı tekstildeki üzere. Veyahut mobilyadaki üzere. Bunlar da Türkiye’nin ekseri KOBİ’ler eliyle sürdürdüğü bölümlerdir. Bu bölümlerde büyüklük oluşturacak cinsten tekelci maniler yoktur.
Bir şirketin borsada üstte olması için doğal monopol karakterinde olması gerekir. Yani rekabete kolay dahil olunamayan dallardan firmalar borsada üstte gelir. E-ticaret pazar yerleri, havacılık, bankacılık, teknoloji bu yüzden başattır. Perakende bölümünden firmanın üst sıralara yerleşmesiyse olsa olsa politik tasarım kusurudur. Öbür türlü olamaz. Kooperatifler faal olsa perakende şirketi birinci ona giremezdi.
Peki hangi borsa şirketi Türkiye’nin en büyüğü olacak?
Fakat Türkiye bunu tercih eder mi, sorusu gelir gündeme. Piyasa kendi arz-talebi içinde işliyor olabilir. Ama en bedelli şirketinin hangisi olabileceği bir tercih sorunudur. Şayet tercih Aselsan’dan yana olursa aşikâr avantajlar kazanılır.
En kolayından Türkiye’nin savunma sanayii için Aselsan’ın borsada en büyük şirket olması düzgün bir pazarlama enstrümanı olarak kullanılabilir. Bu yolla savunma sanayisinin tümüne kaldıraç sağlanabilir.
O yüzden tercihin bu istikamette olmasını beklemek mümkündür. Hem Aselsan dijital para ve öteki teknolojilerin de paydaşı durumundaki bir kurumdur.
Fakat avantajlarına karşın yeniden de Aselsan’ın en pahalı şirket olması tercih edilmeyebilir. Bu coğrafyalar böyledir. Pahalarını göz önüne çıkarmayı sevmez ve hatta öne çıkmasından huzursuz olur.
Bunu finansal bağlar takip edecektir.
Finansal bağlar derken alelade bir tabir de bulunmuyorum. Türkiye’nin politik gücünün tahkiminden bahsediyorum.
Bu işlere liberal yaklaşmak hakikat değildir. Kendi matematiği içinde çözülmeyebilir. Bir siyaset etrafında finansal bağlar şekillendirilmesinde beis yoktur. Yarın İran’a ambargo kalkarsa Tahran’a bir şube açmamız gerektiğiyle ilgili perspektifi kimden alacağız?
Evet, siyasette çok yeterliyiz. Ancak yetmez. İktisat, finans, spor, kültür, eğitim hepsi birden gelmeli.
Bir maçı beceremeyen sermayeyi ve finansı nasıl becerecek. Politik vizyonun bir kesimi olmalı bu işler.
Türkiye entegrasyona dönük birçok bahiste çok düzgün.
Mesela Karabağ ve Azerbaycan bir türküyle Türkiye’nin kalbinin bir kesimi olmuştur.
Türk devletleriyle bağ üniversitelerle kurulmuştur.
Tamam biz delikanlıyız gönül coğrafyamızla bu türlü işler yaparız para-pul işlerine girmeyiz. Ama bizim girmediğimiz işlere diğerleri girip dengeyi bozuyor.
Artık bilhassa İslami finansı kullanarak finansal bağ kurma vakti gelmiştir. Bu işler para işi değildir. Gönül işidir. İrtibatın büyük çerçevesinin bir modülüdür.
