Amerika’dan sevgilerle: Türkiye ne yapacak – I
ABD ve Rusya’nın kavuşma suratı, dış siyasete neredeyse romantizm kategorisi ekleyecek…
Başkanların buluşması dahi gerçekleşmeden iki başşehirden karşılıklı yapılan jest ve açıklamalar, ‘eski aşıklarını’ oldukça kıskandırıyor. Zira bu diplomatik ataklar, Ukrayna, Avrupa, İngiltere ve hatta yerleşik nizamın milletlerarası kurum/kuruluşları ile onlarla iş birliği yapagelmiş Amerikan derin mimarisini de yerden yere vuruyor. Hasılı, gözyaşlarına hâkim olmak imkânsız…
İçeriden başlarsak; son dalgası ABD Genelkurmay Başkanı Orgeneral Charles Brown Jr’a vurdu ve misyondan alındı. Zirve örnek olduğu için Pentagon’dan başladık lakin Elon Musk’ın elindeki “elektrikli testereyle” sembolleşen kıyım, FBI, CIA, Adalet Bakanlığı, Dışişleri Bakanlığı vb pek çok kritik kurumu, on binlerce insanı kapsıyor. Hatta The New York Times’a bakarsanız, CIA’deki işten çıkarmalar son 50 yılın en büyük tasfiyesi olacak. (‘C.I.A. Plans Largest Mass Firing in Nearly 50 Years’ 02/20.)
Emsaller çoğaltılabilir, sebepler anlaşılmalı; yeni siyasetlere evvelce beri zıt safralardan kurtulmak, tasarruf kararları (!), politik intikam, fakat kıymetlisi,
Trump idaresi ve destekçilerinin bu takımların idarelerini baltalamaya çalışmış/çalışacak ‘derin devlet’ kesimi olduğuna inanmaları.
Yalan da değil. O kadar ki, altın rezervlerinin yattığı meşhur Fort Knox Üssü’nün dahi yağmalandığından şüpheleniyorlar…
Ancak bu kısım bizi bir noktaya kadar ilgilendiriyor. Amerikan dış siyasetine yansımaları çok daha farklı; Zelenski’nin paçavraya çevrilmesini saymıyoruz artık. Avrupa ülkeleri ve İngiltere’yi ‘eziklemesini’ de. Rusya’yla ise nekahet periyoduna bile gereksinim duyulmadan neredeyse ‘ittifak görüntüsü’ verilmesi apayrı bir iş; Putin, artık zafer ilan etmeye hazırlanıyor…
Zirvesi’nde, Rusya’yı “saldırgan” olarak tanımlayan bildiriye karşı çıktı ABD. “Rus saldırganlığı” olarak değil, “Ukrayna çatışması” olarak anılmasını istedi. Böylelikle “en gelişmişlere” de çizgiyi gösterdi. Rusya’nın G7’ye dönüşünün girizgâhı sayın.
’in son toplantısında da ‘Rusya derhal Ukrayna’dan çekilsin’ kararına ‘hayır’ oyu verdiler! Çin bile ‘çekimser’ oy kullanırken…
’ne Cumhuriyetçiler tarafından sunulan bir yasa taslağında, “Başkan, ABD’nin Birleşmiş Milletler (BM) üyeliğini büsbütün sona erdirmeli, BM’ye bağlı tüm kurumlar, komiteler ve ajanslarla münasebetini kesmelidir” sözlerine yer verildi! Tasarıyı hazırlayanlar BM’yi “sahte örgüt” olarak tanımladı…
Ama benim açımdan en “ileri” gelişme, ABD Savunma Bakanı Hegseth geçen hafta Brüksel’de gerçekleşen, ‘
Savunma Bakanları Toplantısı’nda, kendisine kuruluşun kolektif güvenlikle ilgili en kritik
5’inci hususuna bağlılığı
sorulduğunda karşılık vermedi!
‘Birimiz hepimiz, hepimiz birimiz için’
metaforuyla sadeleştirilen 5’inci unsurun gözden düşüşü, ‘transatlantik ittifakın/ruhunun sonu” manasına gelir. NATO öbür ne ki zaten…
Şu anki gidişata bakarsak, tam da söylediğimiz üzere oluyor; 3 yıl evvel, Zelenski kaybederse, Batı ve NATO kaybedecek ve AB/Avrupa da belirsizlik sürecine girecek demiştik. Alışılmış ABD de. Tek fark Amerika’nın farklı bir periyoda girmiş olması fakat sebep-sonuç münasebeti aynı…
Türkiye’ye gelince; en değerli belirleyicilerden biri
Ankara’nın hangi yola gireceğidir.
Yerleşik sistemde takılı kalanlar ‘eski alet çantasını’ kullanarak karşılık bulmaya çalışıyorlar. Bu, Soğuk Savaş alışkanlıklarının, ABD-Rusya gerginliğinin üzerine binerek fırsat kollayan bir dış siyaset öğretisi. Ancak artık iki üstün güç düşman olmadıkları bir periyoda giriyor. O halde? İşte buna bir yanıtları yok…
Yeni dünyayı tanım etme gereksinimleri duyuyorlar lakin bu bir cins “barınma ihtiyacı/güven arayışından” kaynaklanıyor. “Her şey değişiyor”u kabul ediyorlar lakin -buraya gelmeleri de epey sıkıntı oldu-
yeni dünyayı anlamak için eski açıyı
kullanıyorlar. ‘Gözü değiştiremiyorlar’…
‘Kavram setleri’ yok. Bu türlü olunca ‘metot’ da geliştiremiyorlar. Metot yokluğu, tanım ve pratiği, yapılması gerekenleri engellediği için kaygı halinde patinaj çekiyorlar. Ankara ise elbette gelişmeleri yakından takip ediyor lakin ‘eyvah ne yapacağız’ paniği hiç yok. Temelinde Ankara’nın ne yapacağı ‘Le Point’ya yansıdı;
Trump, Xi Jinping, Putin ve Cumhurbaşkanı Erdoğan
’ı kapağa taşıyan mecmua, ‘Yeni Dünya Düzeni’nin global siyasetinde belirleyici olanlar bu dört önderdir demişti…
Kısa geçmiş, rastgele Batı mecmuasının Türkiye ve başkanını çok sevdiği için kapağına taşımayacağını gösterdi bize. Daha birkaç yıl evvel hepsine ‘diktatör’ diyorlardı.
Çünkü bu kapakları kamuoyuna sunan Batı başkanları o denli düşünüyordu.
Artık de tıpkı fikirdeler. Zira hâlâ iktidardalar fakat gidişatları o denli olmadığı için -bakınız, Almanya seçimleri- bu kapaklar tasarlanmaya başladı. Demek ne yapılacağını bildiğimizi ‘biliyorlar’! Onu da mesela Ukrayna siyasetlerimize bakın anlarsınız…
Çok erken olmakla birlikte kimi modellemeler var; yeni periyodun,
Rusya-Hindistan-ABD ve İngiltere-AB-Çin
kümelerinin rekabetiyle geçeceği öngörüsü bunlardan bir tanesi. Haliyle, içinde doğu ögeleri bulunan,
’dan bahsediyoruz. Öte yanda Avrasya, Türk Devletleri Teşkilatı, Afrika, Latin Amerika ve kimi Uzak Asya ülkelerinden oluşan bir küme daha bulunuyor.
ve
gibi örgütlerin heyecanında bir düşüşten bahsetmek de mümkün.
Bu ve gibisi modeller, yeni
düzene geçiş periyodunda olduğumuzdan genel kalıyor ve orta renkler kayboluyor.
Türkiye’yi de bu ortaya sıkışmış üzere gösteriyor.
Meğer, her biri için Ankara planı var. Saha bu. Sonraki yazıda devam edelim…
ligobet setrabet bahiscom bankobet betewin betkolik betcio betzula betgit tempobet sahabet betmoon starzbet tipobet Hostes Başkent Haber sahabet ömer