Amerika Birleşik Devletleri’nin, kendi hudutları içerisindeki sirkülasyonunu mümkün kılan vize prosedürünü, uzunca bir müddettir politik bir araç olarak kullanması ile ilgili önemli sıkıntılar kelam konusu. Biden ile başlayan ve Trump’ın yeni devrinde daha da karmaşık hale gelen vize sorunu, özgürlükler açısından önemli bir tehdit olarak kullanılmakta. Evvelce Türkiye üzere dış siyasette sorun yaşadığı ülkelere süreci uzatmak noktasında bir zorluk gösteren ABD, Trump idaresinde kimi politik münasebetlerle mevcut vizeleri de iptal edebilmektedir.
Bu yılın başından bu yana değerli sayıda F1 (öğrenci vizesi) başta olmak üzere birçok vize tipinde iptaller gerçekleştiren Trump idaresi, bu iptaller için terörle uğraş üzere epey belgisiz münasebetlere sığınmaktadır.
Son periyotta Columbia başta olmak üzere ABD’nin itibarlı üniversitelerinde İsrail aykırısı protestolara katılan öğrencilerin vizelerinin iptali, yeni idarenin bu husustaki kararlılığını göstermektedir. İptallerin yalnızca Filistin yanlısı protestolara katılan öğrencileri kapsamadığı açılan davalardan anlaşılmaktadır. Örneğin Çinli öğrencilerin de misal vize iptalleri ile karşılaştığı ve kendilerine yönelik bu tavrı dava ettikleri görülmektedir.
Trump’ın seçimler öncesinde göçmenlere yönelik tehditleri hatırlandığında, yeni idarenin çabucak her gerekçeyi öne sürmek suretiyle benzeri bir yaklaşım sergileyeceğinden kuşku yok.
Marco Rubio’nun da somut bir biçimde savunamadığı lakin uygulamaktan da imtina etmediği bu iptal süreçleri, yakın gelecekte ABD’nin göçmenlere yönelik yeni ve sert vize siyasetleri uygulayacağını göstermektedir.
Türk kamuoyunun Rümeysa Öztürk üzerinden haberdar olduğu bu süreç, daha geniş bir bağlamda yeni idarenin ayrılıkçı ve sekter bir uygulaması olarak da okunabilir.
ABD’de İsrail aykırısı şovlara dahil olduğu gerekçesiyle, bir terör örgütüne yönelik operasyonu andıracak bir biçimde göz altına alınan ve sonrasında da tutuklanan Rümeysa Öztürk’ün süreci de epey öğretici. Tıpkı 2000’lerin başında birçok Filistin destekçisi akademisyende olduğu üzere Rümeysa da İsrail lobisi tarafından amaç gösterilmiş ve yazdıkları münasebetiyle cezalandırılması gerektiği tez edilmiştir. Rümeysa’nın birkaç gün evvel görülen mahkemesinden yansıyanlara bakıldığında, sorunun Rümeysa’yı aştığı ve bir sistem krizine gerçek sürüklendiği görülmektedir.
Rümeysa örneğinde de görüldüğü üzere bu cins süreçler, karşı bir yıpratmaya dönüştürülmekte ve İsrail ile ilgili eleştirel tutum alanlara bir ileti verilmektedir. Rümeysa göz altına alındığı andan itibaren teknik ayrıntılar münasebet gösterilerek binlerce kilometre öteye taşınmış ve mahkemede kendisi lehine olabilecek talepleri de göz arkası edilmiştir. Tahsilinin ortasında hudut dışı edilme tehdidiyle karşı karşıya kalan Rümeysa’nın, rastgele bir hakim kararı olmaksızın hudut dışı edilmesi hukuken mümkün değil. Ama hukukun askıya alındığı ve yeni kuralların kelam konusu olduğu ABD’de, vize konusu politik bir baskı aracına dönüştürülmüş durumda.
Tüm bu göstergeler ışığında, Fullbright ya da direkt devlet imkanları ile yurtdışında lisansüstü eğitim için bulunan öğrencilerin oryantasyonu bugün çok daha büyük ehemmiyet arz etmektedir.
Bilhassa, vatandaş statüsü dışında süreksiz vize ile ABD’de bulunanların eğitim hayatı boyunca, tüzel dayanak almaları bir mecburilik. Öteden beri YLYS kapsamında yurtdışında bulunan öğrencilerin yaşadığı teknik meseleler da dikkate alındığında, bugün muhatap olunan siyasi süreçlere yönelik farkındalık katbekat kıymet arz etmektedir. Bu alanda bir devlet seferberliği kelam konusu olması ve farklı biçimlerde yurtdışında bulunan öğrencilere yönelik topyekûn bir oryantasyon süreci kelam konusu olmaktadır.
