ABD ve Avrupa ortasındaki bugünkü tansiyonu sınıf temelli çatışmaların bir yansıması olarak göremeyeceğimiz çok açıktır. Geçen yüzyıllarda hem Batı Avrupa ülkeleri hem de ABD, emperyalist siyasetleriyle öne çıkmışlardı. Birebir devirde sınıf çatışmasına dayalı ideolojiler de emperyalist ülkelerin mahallî tarihlerinin üniversal bir tasarım halinde pazarlamasına imkân tanımıştı. Pazarlanan üniversal dizaynların kuşatıcı olmadığı bugün çok daha güzel anlaşılmaktadır. Liberal demokrasinin genişlemeci niteliği emperyalist ülkelerin kozmik dizaynlarına yer açıldığı surece geçerliydi. Avrupamerkezci ideolojilerin suskunluğu yahut tahlil üretimine elverişli olmayışı fakat bu çerçevede anlaşılabilir. ABD ve Avrupa ülkeleri, barış vakitlerindeki evrenselciliği esasen hegemonyaya borçluydular. Bu sebeple hegemonya sarsıldığında evrenselci ideolojilerin ve kavramların sorgulanmaya açılması doğal bir gelişmedir. Hadiseleri izah edebilmek için yeni fikirlere muhtaçlık duyulması da bu alışılmış durumdan kaynaklanır.

Emperyalist Avrupa ülkeleri ve ABD merkezli hegemonyanın sarsılmadığı vakitlerde hadiseleri yanlışsız tanımlamak bugüne nazaran çok daha zordu. Tahminen de bu zorluk sebebiyle kimi kavramlar zihin karışıklığına yol açmıştı. Örneğin bağımsızlık savaşından evvel ABD’nin de “bir sömürge” olduğu kabul edilirdi. Hatta bu nitekim hareketle ABD’nin “sömürge” ülkelerini daha güzel anlayabileceği istikametinde görüşler uluorta lisana getirilirdi. Fikir tarihimiz üzerine araştırma yapanların bu taraftaki sözlerden hareketle çok farklı sonuçlara ulaşacağını varsayım edebiliriz. Sömürge kavramının yaygınlaşması ABD’nin de bir vakitler sömürge olduğu tarafında körleştirici fikirlere yol açmıştı. Hâlbuki ABD, koloniler periyodundan itibaren İngiltere ile birlikte emperyalist Avrupa ülkelerinin Kuzey Amerika’daki eyaletleri formunda teşekkül etmişti. Kolonyalist olanlar şahsen o kolonilerde yaşayanlardı. Zati bu yeni kolonilerde yaşayan Avrupalı yerleşimciler daima bir halde yayılmacı siyasetler takip etmişlerdi. Velhasıl koloniler hiçbir vakit “sömürge” olmamıştı. Münasebetiyle ABD’nin “sömürge” geçmişi deneyimiyle “sömürge” ülkelerini anlayabileceği tarafındaki fikir önemli bir yanılgıya dayanıyordu. ABD, Avrupa’nın icadıydı ve uzak topraklarda yayılmacı teşebbüslere karşılık gelmekteydi. Yani, bugünkü ABD’nin tarihinde hiçbir vakit Avrupa kolonyalizmine karşı bir çaba görülmemiştir. Bu sebeple ABD’nin sömürge ülkelerini daha yeterli anlayacağı üzere bir fikir tümden yanlıştı.

Peki, Avrupa, ABD özelinde kendine yeni bir canavar mı yarattı? Bu canavar “Vahşi Batı”’ya yanlışsız yayılma kabiliyetini kaybettiğinde dönüp Avrupa toprakları üzerinde faaliyet mi yürütecek? Bugün ABD ve Avrupa ülkeleri ortasındaki tansiyonun manası nedir? Emperyalist ülkelerin kendi ortalarındaki durumu Avrupa ve ABD’nin mahallî tarihlerinden doğan kavramlarla mı tanımlamak gerekir? ABD ve Avrupa’nın birlikte yürüttükleri kolonyal projelerin akıbeti bugünkü tansiyondan etkilenecek mi? Örneğin İsrail hem ABD’nin hem de Avrupa ülkelerinin birlikte geliştirdikleri kolonyal ve emperyal bir projedir. Bu proje içerideki tansiyondan ne derecede etkilenecek? Bu soruları ve benzerilerini önemsemek gerekiyor. Çünkü bunlar resen ortaya çıkmış sorular değildir.

Daha on yıl üzere kısa bir vakit öncesine kadar ABD ve Avrupa farklı farklı isimlerle anılan ihtilallere yol vermişlerdi. Birçok ülke ve bölge yeni emperyalist taarruzlar karşısında varlığını muhafazaya çalışıyordu. Renkli ihtilaller tesirliydi ancak tıpkı devir bir direnç çizgisinin oluşumuna da taban hazırladı. Başta Türkiye olmak üzere birçok bölgede ve ülkede içeriden ve dışarıdan kuşatmaya karşı çok güçlü direnç sınırları oluştu. Bu sınırların pahası bugünlerde daha yeterli anlaşılıyor. Kuşkusuz bu sınırlara rengini veren de sınıf temelli yaklaşımlar değildir. Hatta mevcut ideolojik kümelerin kendi içinde emperyalistler ve direniş çizgileri ortasında ikiye bölündüğünü görebiliyoruz. Bu karmaşık durumu tahlil etmek için yeni kavramlara ve metotlara gereksinim duyduğumuz çok açıktır.

Yeni kavram ve teknikleri önemsemek gerekiyor. Eski periyotlarda olsaydı bugün ABD ve Avrupa ortasındaki tansiyonu tahlil etmek o kadar kıymetli görülmeyebilirdi. Bir bağlama nazaran ikisinden biri tercih edilir, başkasının düşmanlığını kazanmamak için de hâl dermanları düşünülürdü. Bu istikametteki tavırlar daha baştan teslimiyet manasına geliyordu. Haddizatında bugün ABD ve Avrupa ülkeleri ortasındaki tansiyon de şahsen teslim olmama hâlinden kaynaklanmaktadır. Bu da kurulan direniş çizgisinin değerine işaret eder. ABD ve Avrupa ortasındaki tansiyon daha büyük aksiliğin uç vermiş hâlidir.