ABD, PKK’nın kellesi için ne istiyor?
“isimlerinin açıklanmaması şartıyla konuşan, Türk yetkililer ve danışmanlara nazaran Türkiye, Suriye’nin geleceğinde daha büyük bir rol üstlenme amaçlarının, hem ABD hem de İsrail tarafından ‘iki koşulla’
inanıyor: ‘
Suriye’deki Kürt güçlerini maksat almaması ve İsrail’in Gazze ile Batı Şeria’daki uygulamalarına yönelik tenkitlerini yumuşatması…’
Bu görüş,
çeşitli danışmanlar ve siyasetçiler tarafından
da lisana getiriliyormuş. Alışılmış bu bireyler ABD ve İsrail’in “böyle düşündüğünü” mü söylüyor yalnızca, yoksa onlar da bu fikirlere katıldıkları için mi kapı gerilerinden fısıldıyorlar bilmiyoruz…
Fakat şunu biliyoruz; Ankara hem terör örgütlerinin büsbütün silinmesi hem de Suriye’de gelişen yeni jeopolitiğin ürettiği fırsatları değerlendirme konusuna abanıyor. Hiç kuşku yok ki, birebir Suriye denkleminin İsrail’de rahatsızlık
hatta dehşet yarattığının da farkında…
Tabii üstteki alıntı şöyle bir sümüksü kılçık da içeriyor;
… Bu iki söz mevzuya,
ortasında güya bir mutabakata ulaşıldığı/el sıkışıldığı, yani Ankara’nın, Suriye’deki ekonomik menfaatler karşılığında, PKK/YPG’yi gördüğünde başını çevireceği, İsrail’in Gazze ve Batı Şeria’da devam eden soykırımına ait telaffuzlarını de yutacağını ihsas ediyor…
Türkiye’de bu başta adamlar var mıdır, vardır. Tonla. Mümbittir bu ülke. Ancak haberin devamı da var; “ABD ise şimdiye kadar Türkiye’nin SDG/YPG’yi dağıtma taleplerini reddetti. ABD, uzun müddettir bu kümeleri Suriye’de IŞİD ile çabada ‘hayati bir müttefik’ olarak görüyordu. Türk dış siyasetine aşina olan kaynaklar, bu durumun devam ettiğini belirtiyordu. Lakin
Washington’daki hava değişiyor.
ABD Başkanı Trump, Erdoğan’ı bir ‘dost’ olarak nitelendirdi ve Türkiye’nin, Suriye’nin geleceğini şekillendirmede kilit bir oyuncu olacağını söyledi. Erdoğan,
Trump’ı, ‘NATO’nun ikinci büyük ordusunun IŞİD’in yine canlanmasını önlemede daha yeterli bir pozisyonda olduğuna’ ikna etmeyi umuyor.” (Cumhuriyet, 27/01.)
Bölgede ne ABD ne İsrail ne Türkiye yahut ne de diğeri yalnızca Suriye fotoğrafına bakarak siyaset yapmıyor. Şam’ın düşmesi jeopolitik levhaları kaydırdı lakin ortaya yeni kırıklar çıktı. Bu yüzden Suriye’ye mücavir tüm alanların hesaba katılması gerekiyor. Üstelik onlar da büyük levhalara rabıtalı…
ın Irak’a, MİT Lideri
Şam’a eş vakitli son ziyaretlerini akılda tutarak ilerleyelim…
Yeni Beyaz Saray idaresi, Suriye’de muhtemelen şöyle bir küme istiyor;
Irak-Ürdün-Türkiye-İsrail-ABD
. Bu kümenin mevcut el Şara liderliğine itirazları olmayacak. Lakin beşgeni kuran akıl, yeni Suriye hükümetinde ‘tek başına’ olmasına da kolaylık çıkarmayacak…
Dikkat edilirse bu denklemde Rusya, İran hiç yok, Körfez ülkeleri de daha çok
‘kuvvetle teşvik edilen yatırımcılar’
rolünde. Yanlış anlaşılmasın ‘dışlanmış’ değiller. Bu siyasi bir figürasyon. Rolleri var yani. (Ancak S. Arabistan’ın rolü değerli olacak. Salt Suriye’de değil. Ortadoğu’nun tamamında.)
Alt tarafa geçince; İsrail-Filistin, Gazze-Batı Şeria belgesinin nasıl hal yoluna koyulması planlandığı daha çetrefilli lakin var. Birincisi pratikte yürüyen ateşkes süreci var. Kırılgan olsa da merhaleleri besbelli. Asıl iş tamamına ermesi, barışa ulaşılması değil…
, Netanyahu ne olacak? Bu İsrail’in görünümü açısından ‘şeklî’ bir iştir ancak Netanyahu-Trump siyasetlerinin uyumlu olup-olmadığı konusunu düşünmeliyiz.
, Hamas’ı fiilen silemediler lakin mirasının dağıtılmasını, bunun ‘daha uygun Filistinliler’ tarafından yapılması gerektiğini düşünüyorlar.
, bölge milletlerarası bir güce gereksinim duyacak mı? O denli ise hangi ülkelerden oluşacak?
, uzun yıllara-en az dört yıllık-dayanan barış planları/aşamaları hesaplanıyor, bu daima açık yere demek.
, Mısır ve Ürdün’ün rolleri ne olacak? Trump’ın Filistinlileri, bu ülkelere gönderme aklı, Kahire ve Amman tarafından terslendi. Zati ‘ham’ görünüyor. Fakat niçin ortaya atıldı!
, stratejik çıktılardan birinin,
‘ABD-İsrail-Filistin-S. Arabistan
’ muahedesi olacağı söyleniyor. Ki bu, bölgesel bir hesabın tekrar işletilmesi manasına gelir. Lübnan da dâhil, ‘yeni sınırlar’ manasına gelir.
, ‘yukarısı ile aşağısının’ ahengi nedir, nasıl olması hesaplanıyor?
Açmazı bol bu hususlar daha çoğaltılabilir. Lakin, bölgesel ahenk, barış için önerilen tüm planlar sahiplerine yontuluyor. Haliyle Türkiye de
Bir yandan bölgenin tüm çarklarının dönüşünü takip ediyor lakin bir yandan da ABD/Trump’ın nasıl bir bölge görmek istediğini başında şekillendirmeye çalışıyor…
Süper Güç açısından husus, yalnızca Suriye bağlamında ele alınamayacağından, ‘küçük parça’ sayıldığından, örneğin Türkiye’nin PKK’nın kellesini isteyen siyasetlerinin Amerika’nın ‘büyük planına’ uyumlu
hale getirilmesi isteniyor…
Türkiye’nin sorunu kavrayış biçimi ise,
‘bölge ülkelerinin bölge sıkıntılarını sahiplenmesi’!
Teoride, ‘sorunun kim/kimler olduğunu zımnen işaretliyor’. Fakat pratik o denli işleyebilecek mi? Ankara, DAEŞ’le çabanın, ‘
Irak-Suriye-Ürdün-Türkiye’
dörtlüsü tarafından yürütülmesini istiyor. Bu da bir öteki küme ve yalnızca bir bölgesel sorunun tahlili için uygun alet çantası tanım etmiyor. Bu ülkelerle bir arada oynamak istemesinin kendine nazaran sebepleri var; bir yandan ABD’nin sızlanıp durduğu, ‘hapishaneler ne olacak, gardiyanlarımıza dokunmayın’ mazeretini ellerinden almaya çalışıyor ancak örneğin Suriye’nin bir öteki ‘sınırdaşı’ İsrail’i itekliyor. Bu da bir ileti.
Kısa vadede Türkiye ile ABD’nin planları uyumlulaşabilir. Lakin orta vadede, mesela 4 yıl sonra, diğer bir global gündeme uyumlu hale getirmenin zorlukları şimdiden tartılmalı…
