Başlangıç: Öfke dönemi…
10 günden az kaldı ve Trump’ın koltuğa oturmasından sonra ‘öfkeli’ bir sürecin başlayacağına dair beklentiler yükseliyor. Hem Washington’da hem dünyada…
Takımlar alana çıkmadan mevcut ve gelişen duruma yönelik bir-iki notu kısa vadeli geleceğe emanet edelim. Trump ve takımının “yeni dünya sistemi yahut
çok kutuplu dünya” umurunda bile değil!
“ABD’yi yine büyük yapma” planlarına nazaran, kurala dayalı yeni tertibin yıkıldı-yıkılacak olduğunda mutabıklar, yerine koyacakları konusunda da açık-ayrıca ‘güçlü’ mü göreceğiz-hazırlıkları var. Yani Trump’a mecnun muamelesi yapmayı bırakmalıyız…
Başta iktisat olmak üzere fonksiyonunu yitirip köhnemiş liberal yaklaşımın yerine
eski tertibin işlevlerini açıkça ezen
pratiği getirecekler…
Mesala;
Kanada, Grönland, Panama Kanalı, Meksika, Ukrayna-Avrupa
’ya yönelik ve tekrarlanın Trump söylemi. İtalya ve nispeten İspanya hariç Avrupa başşehirlerinin delirmesinin sebebi bu…
Düşünün ki, NATO’nun kurucu üyelerinden biri, bir öteki NATO üyesinin toprak bütünlüğüne yönelik talepte bulunuyor, kalmıyor, askeri, politik, ekonomik yaptırım tehdidinde bulunuyor! (Güç kullanma sözünü Salı günü yumuşattı Trump ancak fark etmez.)
Gerçek bir dram lakin millet sondan gülüyor; “NATO’nun 5’inci hususuna başvursunlar” diye. (Şaka tabi, teknik olarak mümkün değil bu. Lakin yeri gelmişken, Trump’ın NATO üyelik aidatını artırma teklifini de, mümkün sonuçlarını da düşünelim.)
Trump bunu niçin yapıyor? Öfkenin bir modülü bu. Elon Musk’ın Almaya ve İngiltere üzere ülkelere yönelik küçük düşürücü taarruzlarının sebebi, örneğin Londra’nın Başkanlık seçimlerindeki siyasetleri. Yani Biden’ı desteklemesi. Almanya ve Fransa dahildir buna…
Bu düzeyde artık intikam üzere hisler olur mu? Olur ve yaşanacak. İsmi geçen ülkelerin liderlikleri tarih olacak, olmaya da başladı…
‘Öfke hem içeriye hem dışarıya’ dedik ya, anımsatalım; birinci başkanlık periyodunda kendisine yönelik, yapay olarak oluşturulan/üretilen davaların kimilerinde, örneğin, Rusya ile bağlarında hududu geçtiğine yönelik iddiaların/tuzakların oluşturulmasından
İngiliz istihbarat servisleri ile FBI’ı sorumlu tutuyor Trump
. Konutuna bile girip eşinin iç çamaşırlarına kadar ortaya dökenlerin canına okuyacak. Göreceksiniz…
Amerika’da kimi siyaset analistleri, bu işin
Demokrat Parti’nin yok edilmesine kadar
ulaşabileceğini dillendiriyorlar. Politik hırs bu düzeyde. Obama ve Biden klanını güç günler bekliyor…
İngiltere yahut Almanya örneğinden açtığımız problem bu kadar kolay de değil. Trump’ın ısırmaya hazırlandığı-yukarıdaki-ülkeler listesi elbette bir jeopolitik çizgi de söz ediyor. Lakin bu dahi ikincil. Birinci sırada iktisadın güvenliği bulunuyor…
Yani ismi geçen her ülkenin zikredilmesinde
ekonomik gerçekler ve bağlı jeopolitik gerçekler var.
Trump, ‘
yı
eyaletimiz yapalım’ derken, aslında yıllık 250 milyar dolarlık bir pastadan/tasarruftan bahsediyor. Ancak Kanada birebir vakitte ‘İngiliz Milletler Topluluğu’nun bir üyesi. İşin ucu Londra’ya, ‘5 Göz’e, Rusya ile savaşa, Ortadoğu’ya, Suriye’ye, Hindistan istikrarlarına varıyor…
da o denli. Dünyaya zirvesinden bakan bu alan Rus ve Çin ulaşım/taşıma yolları ile çıkarlarının başat geçitlerinden biri. Ayrıyeten devasa yeraltı kaynakları ve hiç küçümsemeyelim balıkçılık üzere büyük gelir kaynaklarını barındırıyor…
Keza,
. Bu da ekonomik ayrıcalıklar üretiyor Amerika için ve daha fazlasını istiyor Trump fakat kanalda Çin’le ilgili gerçeklik de ortada…
‘Çin’ demişken, günümüze varan süreç ve öğretinin bilakis
ABD-Çin rekabetinin Trump devrinde yükselip, sertleşeceğine yönelik “inancımızı” da biraz törpülesek mi?
Bu minik bir şerh. Trump yahut kabinesinin Çin’e yönelik söylemlerindeki tartı artabilir. Lakin Çin’in kuşatılması, ezilmesi, kırılması basamağında yeni ABD o kadar istekli olacak mı? Son basın toplantısında ne Rusya’ya ne Çin’e tek tenkit getirmemesi? Tüm denizlerden bahsederken, Pasifik’i ağzına almaması? Şimdilik bu kadarda bırakalım. (‘Elon Musk Is Meeting Secretly With China and Russia. It’s Time for Congress to Rein Him In’, 09/01,
. ‘Elon Musk could act as middleman between China and Trump in possible küresel trade war’, 04/01,
. ‘Trump confidant Elon Musk’s China ties pose security risk, ex-general warns’, 31/12/24,
)
II. Trump periyodunun jeopolitikası, Amerikan av alanını büyük bir havzaya dönüştürme, safralardan da kurtulma devri olarak genelleştirilebilir…
Strateji, ABD’yi yalnızlaştırmıyor, ‘tek başına avlanan’ ülkeye evriltiyor. Bunu ‘içe kapanma’ olarak anlayan çok. Yanlış değil ancak ‘dışarıyla ilgilenmeme’ asla sayamayız. Bilakis, müttefikleri dahil herkesin üzerine basıp geçebilir, ‘kurala dayalı düzenin’ üzerine daha çok toprak atabilir. Bıraksa da kendi başına ölmek üzereler…
Avrupa’nın siyasi tabanı kayıyor ve pek az ülke paçasını kurtaracakmış üzere görünüyor. İktidar değişiklikleri, Fransa, Almanya, İngiltere, Ukrayna vb., eskinin devamı olamayacak, bilakis Trump’la uyumlu ve Rusya’yla savaş, Avrupa Birliği probleminde isteksiz hükümetlerden oluşabilir. Alışılmış ekonomik yönelimleri de, çok açık, buna nazaran olacak.
Başbakanı’nın Trump’ın konutuna giderek yaptığı ziyaret eksiksiz bir örnek…
Ortadoğu ve
’ye gelince. Trump bakışı, üstteki devasa ilgi alanlarını ilgilendirdiği kadar Ankara’yla odaklı. Bu hiç az bir şey değil. Tüm istikametlerde fırsatlar var.
ve
meseleleri bu bağlamda karşılık bulacak. Biz şu anda
özelinde, PKK/YPG için yeni Washington’a bakıyoruz ancak bunlara konsantrasyonumuzu hiç kaybetmeden, öteki gollük topları da kollamalıyız…
