Kılavuz yolumuz eksik
Türkiye İnsan Hakları ve Eşitlik Kurumu’na (TİHEK) yapılan müracaatlarda, görme engelli bireylerin en çok karşılaştığı sorun, ulaşımda kullanılan “hissedilebilir kılavuz yol”ların eksikliği oldu. TİHEK’in internet sitesinde yer alan bilgilere nazaran, görme engelli vatandaşların, ayrımcılığa maruz kaldıkları gerekçesiyle 2022-2024 yıllarında yaptığı 13 müracaatta ihlal kararı alındı. Ulaşım, eğitim, noter ve bankacılık süreçleriyle ilgili yapılan müracaatlarda en fazla ihlal kararı verilen husus, görme engellilerin ulaşımlarında kolaylık sağlayan “hissedilebilir kılavuz yol”la ilgili oldu. TİHEK’in engellilik temelinde ayrımcılık yasağının ihlal edildiğine hükmettiği kararlarında, Anayasa’nın 10. unsurunda herkesin kanun önünde eşit olduğunun karar altına alındığına dikkat çekilerek, devlet organları ve yönetim makamları dahil bütün süreçlerde kanun önünde eşitlik prensibine uygun hareket etmenin mecburî olduğu tabir ediliyor.
Türkiye İnsan Hakları ve Eşitlik Kurumu Kanunu’nda da her türlü ayrımcılığın yasaklandığına işaret edilen kararlarda, kamu kurum ve kuruluşları ile kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşlarının ihlalin sona erdirilmesi, sonuçlarının giderilmesi, tekrarlanmasının önlenmesi, isimli ve idari yoldan takibinin sağlanması gayesiyle gerekli önlemleri almakla yükümlü oldukları belirtiliyor.
Ulusal ve milletlerarası düzenlemeler mucibince mevcut tüm açık alanların engellilerin erişilebilirliğine uygun yapılması yahut uygun hale getirilmesi gerektiği kaydedilen kararlarda, engellilerin, bağımsız yaşayabilme ve topluma dahil olma hakkı çerçevesinde erişilebilirlik zinciri kırılmadan, bir yerden başkasına sorun yaşamadan ulaşım sağlayabilmesi gerektiğine dikkat çekiliyor.
Kararlarda, “Kentsel hayatın engellilerin erişilebilirliğine uygun olarak düzenlemesi yasal olarak mecburidir. 5378 sayılı Kanun kapsamında kamu kurum ve kuruluşlarına ilişkin mevcut resmi yapıların, mevcut tüm yol, kaldırım, yaya geçidi, açık ve yeşil alanlar, spor alanları ve gibisi toplumsal ve kültürel altyapı alanları ile gerçek ve hükmî şahıslar tarafından yapılmış ve umuma açık hizmet veren her türlü yapıların engelli bireylerin erişilebilirliğine uygun olması zorunludur” tabirleri yer alıyor.
