‘Pax Americana’nın sonu!
Başlığı çaldım; Ivo Daalder’in Amerikan ‘Politico’da 8 Kasım’da yayınlanan yazısının başlığıdır bu… ‘The end of Pax Americana’…
Daalder kesin ve açık bir Trump aykırısı. Esasen onun için seçtim. Kurala dayalı global nizamın savunucularından ve 1945’ten günümüze uzanan Amerikan liderliğinin resmi olarak da ardında durmuş, ABD’nin eski NATO Büyükelçisi…
Makalesini şöyle bitiriyor…
“Pax Americana, 20 Ocak 2025’te ABD’nin 47. başkanı olarak Donald J. Trump’ın misyona gelmesiyle resmen sona erecek. Ülke ve
dünya çok farklı olacak…”
ABD’DE 3’ÜNCÜ YOL, DÜNYADA SON DALGA…
Donald Trump, on yılların, yüz yılın rekorlarını kırarak kazandı. Ortaya diğer Lider girdikten sonra Beyaz Saray’a dönen Amerikan tarihindeki ikinci lider. Beyaz Saray’ı, Senato’yu, Temsilciler Meclisi’ni, ne varsa hepsini kazandı. 7 salıncak eyaletin hepsini almak nedir? Ancak bunlar dahi bir şey değil. Onlar ‘county’ diyorlar, ilçe/kasaba sayın; hücreleridir Amerika’nın, haritasını görseniz, kıpkırmızı! Binlercesini toplayıp gelmiş. Demokratların kazandığı eyaletlerde bile yüzlerce ilçesi var. Oran yüzde 90!
Obamaların, Bushların, Clintonların periyodu bitti. Amerika’yı sıfırladı. Demokratların ‘müesses nizamını’ da düzledi, Cumhuriyetçiler’i de düzledi, işin özü şu ki, “
” çıkardı! (ABD’nin ‘içinde’ bu iş nasıl oldu diye merak ediyorsanız, çok pak bir çalışma olarak; “Trump ABD’yi resetledi’, 11/11,
S. Yassıkaya, Yeni Şafak.)
Başarıyı teşhis ya da övme manasında hiç söylemiyorum. Gelenin ne olduğunu anlamak için altını çiziyorum, şudur;
Laboratuvar örneği olarak “ABD’de ne oldu” analiz edilmeli lakin bu dalga asıl “
dünyaya nasıl vuracak”, “Avrupa’ya, Ortadoğu’ya Pasifik’e nasıl vuracak, Türk kıyılarına nasıl ulaşacak”?
Tsunami odur…
SEÇİM SONUÇLARI GLOBAL DÖNGÜYE UYGUNDUR…
Donald Trump, yerkürenin yeni hayat arayışına, doğal seleksiyon sayın, uyum gösterecek…
Şimdilik Ukrayna savaşının biteceği, İsrail sıkıntısının de nasıl aşılacağı konusunda fikirlerimiz var fakat iş orada bitmiyor hatta başlamıyor bile…
, Trump’ın hakkı teslim edilecekse,
önce neyi aştığını anlamalıyız. Zira, dünyanın aşması gereken de o olacak
; uğradığı ve seçildikten sonra da herkesin aklına gelen mümkün suikastlerle fakat ucunu görebildiğimiz, içini görebilmenin imkânsız sayıldığı karanlık bir kuşatmayı aştı…
,
bakarsanız, İngiltere dahil dalganın ne yükseklikte yaklaştığına ait kestirimleri yakalayabilirsiniz. ‘Trump NATO’dan çıkar mı’ bile önemli ciddi konuşuluyor. Trump’ın NATO’ya ilgisinin aşk bağlantısı olmayacağı bir gerçek. Bu da Avrupa’nın kendi güvenlik mimarisini derleyip/inşası konusunda vaziyet etmesine neden olabilir. ABD’nin Avrupa’da-gönüllü-daralması manasına gelir bu. Az-buz iş değil ve Türkiye’yi de yakından ilgilendirdiği üzere AB-
,
bir hali vardı, “Trump’ı tebrik etmeyeceğini, gelişmeleri izleyeceğini” söyleyen. 48 saatte değişti. Putin hem kutladı hem kapıları araladı. Birinci 24 saatin sonunda ise Çin lideri Xi Jinping’in açıklaması vardı, “iki ülke işbirliğiyle kazanır, çatışmayla kaybeder”. Putin’in
Rus duruşunu tashihi bundan sonradır…
DÖRT ÜSTÜN GÜÇ ORTASINDA YENİ DÖNEM…
Dört, Çok dalga yapacak, en üstü budur; s
üper güçler ortasında yeni periyot başlayacak
. Bunu ABD’nin dirilişi ve tekrar ön alışı olarak saymayın. Bu Amerika değil. ‘Üçüncü yol’ tanımımızın manası burada gizli. Artı, Çin ve Rusya, neo-con aklın sakatlanabileceğini tahlil ediyor. ‘Temizliği’ dikkatle takip edecekler. Trump’ın Rusya ve Çin’le bağlantılarını kesin kanaatlere bağlamak için ivedi ediyoruz. Etmeyelim! Hatta
da sağa-sola angaje eden akıllardan vazgeçelim. Önümüzdeki periyodun yükselen güçlerinden biri Yeni
, Robert Kennedy Jr’ın ilgi çeken açıklamaları içinden, “
O bir ihtilal istiyor. Bence o ihtilal olacak
” cümlelerini itinayla ayırmak gerekiyor. Elon Musk karakterinin bu olası süreçteki rolünü/ağırlığını düzgün tartmalıyız.
, Garip gelebilir; Trump idaresinin, her üç muhteşem ülkeyle de bağlantısı, kimine düzgün kimine makus davranarak, birini başkasına kullanarak/tokuşturarak mı gelişecek yoksa hepsiyle aşikâr bir gerilim çizgisinin üzerine çıkmadan mı?
Çin-ABD ilgilerindeki gerginlik yükünün istiap haddi ‘ekonomiyle’ sonludur.
Küçümsenemez lakin beklendiği üzere bir Ukrayna örneğini, Tayvan yahut öteki bir coğrafyada üretme ihtimali düşük. ABD’nin Trump’a kadar Pasifik stratejisi lakin kör-topal ilerledi. Bundan sonra birebir kalabilir mi?
, Türkiye, “güncellenmiş orta uzunluk güç” olarak, dış siyaset çerçevesini daha büyütmeli. Alana büsbütün yayılmalı. Ölçü yukarıdadır….
, bu
dört muhteşem güç ortasındaki yeni periyot, Türkiye’nin Balkanlar, Avrupa, Akdeniz, Körfez, Kafkaslar-Hazar, Türk Devletleri Teşkilatı, İpek Yolu, Kalkınma Yolu, güç haritalarına, Afrika, Akdeniz hesaplamalarına uygunca yüklenmesini gerektiriyor.
, Müstakilen, Türkiye-İsrail alakaları. Trump hükümetinin muhtemel atamaları-ki bir kaçı şimdiden gerçekleşti-beklenen İsrail yanlısı duruşun altını çiziyor. Netanyahu masraf mi kalır mı bilinmez fakat İsrail’in Türkiye’ye bakışı, daha doğrusu intikam arayışı çabucak geçecek üzere değil. Yeni atanan Dışişleri Bakanı’nın (Katz) açıklamaları bilhassa ‘Kürt Kartı’ bağlamında, Türkiye, İran ve Irak’ın başını ağrıtmaya adanmış üzere. Başıboş bırakılamaz.
, Dünya ihtilali olacaksa, Türk dış siyasetinin amaçları ve önündeki maniler yalnızca ‘ikili ilişkilere’ bağlanarak değil, dörtlü bağlar düşünülerek aşılabilir.
‘Dalga’ birkaç 10 maddeyi daha yazmamızı gerektiriyor. Sürükleyeceğiz…
