Amerikan siyasi tarihinin birçok birincisine imza atan Trump, dört sene evvel Biden’a kaybettiği salıncak eyaletlerin hepsini geri alarak yine lider oldu. 2020 seçim sonuçlarını kabul etmeyerek 6 Ocak Kongre baskınını tetikleyen Trump iki kez vazifeden alma sürecine muhatap olmuştu. Trump siyasi hayatının bittiğini ve marjinalleşerek unutulacağını düşünenleri yanıltmakla kalmadı, Amerika’nın hüküm giymiş ilk başkanı olarak tarihe geçti. Trump’ın bu zaferi hem ulusalcı popülizmin zaferinin perçinlenmesi hem de Amerikan dış siyasetinin ‘Önce Amerika’ düsturu etrafında şekillenmesi manasına geliyor.

Trump, 2020 seçimlerinden sonra Cumhuriyetçi Parti içinde Trumpçılığın artık geride kalması gerektiğini savunanlara karşı, ön seçim sürecindeki performansıyla ‘bu parti benim’ bildirisini kabul ettirdi. Biden’ın iktisat ve göçmenlik siyasetlerini amaca koyan bir kampanya yürüten Trump, rakibinin mental ve fiziki dayanıklılığı etrafındaki soru işaretlerini faal biçimde kullanmayı başardı. Trump’la çıktığı televizyon münazarasında mental zayıflıklarının ortaya saçılmasıyla yarıştan çekilmek zorunda kalan Biden, Harris’e çok az vakit bırakarak bu yarışın mukadderatına tesir etti.

2020’de kendini ‘geçiş periyodu lideri’ olarak tanımlayan Biden’ın bu kelamını tutmayarak kendi adaylığında diretmesi parti içinde yeni jenerasyon siyasetçilerin öne çıkmasını engelledi. Trump’ı fakat kendinin yenebileceğini düşünen Biden’ın mecbur kalana kadar yarıştan çekilmemesi ve Filistin’deki etnik paklığı hem finanse edip hem desteklemesi parti içinde kritik bir fay sınırı oluşturdu. Genç kuşağın ‘soykırımcı Joe’ lakabı taktığı Biden’ın son bir yılda kamuoyu önüne çıkmaktan kaçınması Trump’ın iktisatla ilgili olumsuz algıyı gündemde tutmasına imkan sağladı.

Biden’ı Pelosi ve Obama gibi Demokrat Parti ileri gelenlerinin yarıştan çekilmeye ikna etmeleri, ön seçim sürecinin işletilmeyerek Biden kampanyasının Harris’e devredilmesiyle sonuçlandı. Parti kongresinde farklı adayların ortaya çıkmasına müsaade verilse, ya daha güçlü bir adayın çıkması fırsatı doğabilir ya da Harris’in seçilmiş bir lider adayı olması sağlanmış olurdu. Parti seçkinlerinin Biden’a darbe yaptığı algısı ve Filistin sıkıntısı etrafındaki iç muhalefet, Demokrat Parti’nin Harris etrafında güçlü biçimde birleşmesine imkan tanımadı. Biden’ın adaylıktan el çektirmeden rahatsızlığının basına yansıması ve gaf potansiyeli yüzünden kampanyadan uzak tutulması adaylığın Harris’e verilmesinin oluşturduğu meselelere işaret ediyordu.

Karşısında Trump üzere siyasi içgüdüleri çok güçlü ve rakibine elindeki her çeşit gereçle acımasıza saldıran bir aday karşısında, Harris’in yetersiz kalması şaşırtan değil elbette. Lakin yaz aylarında ardına aldığı güçlü rüzgârı seçime kadar sürdürememesi siyasi stratejisinin yetersiz kaldığını gösteriyor. Biden’la ortasına ne iktisat ne de soykırım mevzularında ara koyabilen Harris, anti-Trump iletiyle ileriye dönük umut vadeden olumlu ileti ortasında gidip geldi. Öteki bir deyişle, bayanları ve gençleri Trump korkusu üzerinden mobilize etmeye çalışırken iktisat ve göçmenlik konusundan şikayetçi alt ve orta sınıf seçmene inandırıcı umut vadedemedi.

İlk siyahi bayan lider olma ihtimali hasebiyle hem ırkçılık hem de cinsiyetçilikten kısmen de olsa yakınma hakkı olan Harris’in asıl sorunu geniş kitlelere Biden periyodundan farklı nasıl bir gelecek vaat ettiğini anlatamaması oldu. Seçim sonuçlarının gösterdiği üzere yalnızca üniversite eğitimli ve 65 yaş üstü Cumhuriyetçi bayanların oylarını değiştirmeyi başaran Harris, Trump’ın başka bütün demografik kümeler ortasında oyunu artırmasına mani olamadı. Harris, göçmen zıddı telaffuzlarına karşın Hispanik oylarını, İsrail taraftarı telaffuzlarına karşın Müslüman oylarını, ırkçı telaffuzlarına karşın de siyahi oylarını artırmayı başaran Trump’ın ekonomik iletiye odaklanmasından gereken dersi çıkaramadı.

Trump’ın tekrar iktidara gelmesinin Amerika’nın memleketler arası sistemdeki pozisyonu açısından kalıcı sonuçları olacak. NATO, BM ve Asya’daki çok taraflı ittifak ve mutabakatlara kuşkucu yaklaşan Trump’ın ‘Önce Amerika’ sloganının dış politikayı şekillendirmesi şaşırtan olmayacak. Amerika’nın kurduğu ve sponsor olduğu memleketler arası tertibin sacayaklarını sorgulayan Trump’ın ülkesinin maliyetlerini azaltmaya çalışacağını ve müttefiklerden daha fazla yük paylaşımı talep edeceğini biliyoruz.

Ukrayna savaşını bitirme kelamı veren ve Rusya’yla bir an evvel masaya oturmak için inisiyatif alması beklenen Trump’ın Kiev’e yardımlara karşı olduğu biliniyor. Kongre’nin artık milyarlarca doları karşılıksız yardım olarak onaylaması mümkün olmayacak. Trump’ın Ukrayna’yı muahedeye zorlaması en azından birinci kademede Rusya’nın kritik taleplerinin kabulü manasına gelmesi de şaşırtan olmaz. Rusya’ya karşı yaptırımlar üzerinden izolasyon siyasetinin da büyük oranda sona ereceği bir yola girilebilir. İran ve Çin’e karşı baskı siyasetlerinin geri gelmesini ve Ortadoğu’da İsrail, Suudi Arabistan, Mısır ve Türkiye üzere ‘geleneksel müttefiklerin’ öncelenmesini bekleyebiliriz. İsrail’in Filistin’de işgal ve ilhak siyasetlerini daha rahat devam ettirebilecek konuma gelmesi de mümkün olabilir.

Amerikan halkının Biden-Harris idaresine son vermesi, enflasyon ve kalıcı hayat pahalılığına bir reaksiyon olduğu kadar Demokratların halktan kopuk ve üstten bakan söylemlerinin de reddi olarak okunabilir. Seçmenin ekonomik dertlerini Trump’ın yabancı düşmanı, ırkçı ve cinsiyetçi görülen telaffuzlarının önüne koyarak oy vermesi, kimlik siyasetinden medet uman ve eğitimsiz kitleleri hor gören Demokrat seçkinlere bir ders olsa gerek. Bu dersin alınıp alınmadığını bilmek için çok erken elbette lakin bu tutumun Trump’a ülkenin iç ve dış siyasetini ‘Önce Amerika’ popülizmine nazaran şekillendirme fırsatı tanıdığını söyleyebiliriz. Önümüzdeki dört yıl tekrar seçilme kederi olmayacak ve en az iki yıl Kongre muhalefetiyle karşılaşmayacak olan Trump’ın Amerikan halkına verdiği radikal sözleri yerine getirmesi, ülkenin Trump’ın Amerika’sına dönüşmesi için ülkü şartların oluşması manasına gelecek.