Hicri takvim, Peygamber Efendimizin (S.A.V) Mekke-i Mükerreme’den Medine-i Münevvere’ye hicret ettiği sene aslıyla, kameri ayların temel kabul edildiği takvimdir. Hicri takvime nazaran yılın 1. ve birinci ayı Hicri yılbaşı olan Muharrem ne vakit, Aşure hangi güne denk geliyor?

“Muharrem” hürmet edilen manasındadır. Bu ay, Hz. Peygamber (s.a.s.) tarafından Allah’ın ayı diye nitelendirilmiştir (Müslim, Sıyâm, 202; Ebû Dâvûd, Savm 55; Tirmizî, Savm, 40). Bu niteleme Muharrem ayının faziletine, ilahî feyz ve rahmetinin bolluğuna işarettir.

Muharrem’in onuncu günü âşûrâ günüdür. Bu gün oruç tutmak da birtakım âlimlere nazaran sünnettir (Serahsî, el-Mebsût, III, 92). Çünkü Resûlullah (s.a.s.), âşûrâ gününde oruç tutmuş ve bunu müslümanlara tavsiye etmiştir (Buhârî, Savm, 69). Hz. Peygamber (s.a.s.) Medine’ye gelince, musevilerin âşûrâ gününde oruç tuttuklarını görmüş ve “Bu gün niye oruç tutuyorsunuz?” diye sormuştu. “Bu, güzel bir gündür. Allah, o günde Benî İsrâil’i düşmanlarından kurtardı. (Şükür olarak) Hz. Mûsâ o gün oruç tuttu.” dediklerinde Resûlullah da (s.a.s.) “Ben Mûsâ’ya sizden daha layığım (yakınım).” buyurup o gün oruç tuttu ve müslümanlara da tutmalarını tavsiye etti (Buhârî, Savm, 69; Müslim, Sıyâm, 127-128). Hz. Peygamberin (s.a.s.) bu günde oruç tutulmasını teşvik eden öteki hadisleri de vardır. Bir hadiste, “Âşûrâ günü orucunun evvelki yılın günahlarına keffâret olacağını zannederim.” (Tirmizî, Savm, 48) buyurmuştur. Öbür bir hadiste de âşûrâ orucuna işaret ederek “Ramazan orucundan sonra en fazîletli oruç Allah’ın ayı olan Muharrem ayında tutulan oruçtur.” (Tirmizî, Savm, 40) buyurmuştur.

Hz. Peygamberin (s.a.s.) musevilere muhalefet için sonraki sene âşûrâ orucunu Muharrem’in dokuzuncu günü de tutacağını söylemesi (Ebû Dâvûd, Savm, 66); bu orucun Muharrem ayının dokuzuncu ve onuncu yahut onuncu ve on birinci günlerinde tutulmasının daha yanlışsız olacağına işaret etmektedir (Bkz. Ahmed b. Hanbel, el-Müsned, IV, 52; Abdürrezzâk, el-Musannef, IV, 287).

Şu da bilinmelidir ki, Ramazan orucu farz kılınınca Hz. Peygamber (s.a.s.), isteyenlerin âşûrâ orucu tutup isteyenlerin tutmayabileceğini belirtmiştir (Buhârî, Savm, 69; Müslim, Sıyâm, 113-126).

Mübarek gün ve gecelerde farz, vacip kararında bağlayıcı özel bir ibadet formu yoktur. Sahih kaynaklarda Muharrem ayına özel bir beyhude namazın olduğuna dair rastgele bir rivayet mevcut değildir. Mübarek gün ve gecelerde kaza namazları olanların öncelikle kaza namazlarını kılmaları uygun olur. Ayrıyeten Kur’an okumak ve anlamak, dini yapıtlardan istifade etmek, zikir ve salavatla meşgul olmak da unutulmamalıdır. Muharrem ayı içerisinde oruç tutmak ise, müstehabtır. Bu ayın başında, sonunda yahut ortasında yani 13, 14, 15’inci günlerinde ya da 9, 10 yahut 10 ve 11’inci günlerinde oruç tutulabilir. Resul-i Ekrem (s.a.s.) şöyle buyurmuşlardır: “Ramazan orucu dışında en faziletli oruç, Allah’ın ayı Muharremde tutulan oruçtur. Farzlar dışında en faziletli namaz da gece namazıdır.” (Müslim, Sıyam, 202-203; Ebu Davud, Savm 55; Tirmizi, Salat, 212; Nesai, Kıyamü’l-leyl, 6) Muharrem ayının onuncu gününe de, aşura günü denmektedir. Resulullah (s.a.s.),“Aşura günü orucunun evvelki yılın (küçük) günahlarına keffaret olacağını umarım.” (Tirmizi, Savm, 48) buyurarak, ümmetine bu günde oruç tutmayı tavsiye etmişlerdir. Aşura günü oruç tutmakla ilgili olarak İbn Abbas (r.a.) şöyle anlatıyor: “Resulullah (s.a.s.) Medine’ye gelince, Musevilerin aşure günü oruç tuttuklarını gördü. Onlara, ‘Bu da ne (niçin oruç tutuyorsunuz)?’ diye sordu. ‘Bu, salih (hayırlı) bir gündür. Allah, o günde İsrailoğullarını düşmanlarından kurtardı. (Şükür olarak) Musa o gün oruç tuttu.’ dediler. Resulullah (s.a.s.) da, ‘Ben Musa’ya sizden daha yakınım’ buyurup o gün oruç tuttu ve müslümanlara da tutmalarını tavsiye etti.” (Buhari, Savm, 69; Müslim, Sıyam 127; Ebu Davud, Savm, 65) Hz. Peygamber (s.a.s.) periyodunda Museviler yalnızca Muharrem ayının 10. (aşura) gününde oruç tuttuklarından, onlarınkine benzememesi için öncesine yahut sonuna bir gün ek edilerek oruç tutulmasını tavsiye etmiştir. Birtakım rivayetlerde ise bir öncesine ve bir sonrasına ek ederek üç gün oruç tutulmasını tavsiye etmiştir (Mütteki, Kenzü’l-ummal, VIII, 570). Bu nedenle aşura günü oruç tutulurken değerli olan aşura gününü yalnız tutmamaktır. Bir evvelki yahut sonraki günü ekle iki gün oruç tutulabileceği üzere her ikisini de ek ederek üç gün de tutulabilir.