İsrail Başkonsolosunun kaçırılması/ Üst üste binen zamanlar
Bakırköy Marmaray istasyonuna gidiyordum. İncirli’den bindiğim minibüs olmadık bir yerde indirmiş “Şu sokak meydana iniyor” deyip gitmişti.
Dört bir yan inşaat, başıma bir şey düşmeden şu sokaktan bir çıksam telaşı ile süratli hızlı yürüyorum. Ki ben telaş ile yürümeyi hayata hakaret sayanlardanım. Telaş etmeden yolda olmak için vakitli çıkarım. Kendimi vaktin ritmine bırakırken güya dünyanın bütün yükünden azat olurum. Şuradan gelen bir ses, kaldırım taşlarının ortasından başını uzatmış bir kara hindiba, boynu bükük papatya, kendisini görmediğim fakat havada kokusunu hissettiğim bir hanımeli.
Kısacası yürümek benim için yürürlükte tutulan ve tadına bakılan, tadına varılan hayatı yudumlama bahsidir.
Yürürlükte tutulan hayat makus bir Türkçe üzere mi geldi kulağınıza. Gelmesin. Hayatlarımızın tadı bile yürürlükte olan ya da yürürlükten kaldırılan bir kanun hususu üzere elimizden alınıyor. Yürümek, elden alınanlara karşı bir direnme biçimi. Yürürken sağa sola bakmak, selam vermek, eski ile yeniye, insanların temposuna dikkat kesilmek. Her bir yüzde hüznü ya da coşkuyu yakalamak. Yakalayamayınca o depresif, öfkeli, birbirine benzeri tabirlerin gerisindeki kesintisiz geçirilmiş ekran vakitlerine dair düşünmek.
Orta sokaklardan koşa koşa geçip Marmaray istasyonuna varınca direkt trene binmeyi hayat prensiplerime aykırı bulduğum için tezgahtaki kitaplara göz gezdirerek duracağım birkaç dakikayı telaşlı vakitten sakin vakte geçmek için bir eşik olarak kabul ettim. Trene bu telaş ile atlarsam üst üste binmiş hayatlar ile o sakin vakti bulmam asla mümkün olmayacaktı zira. (Çocukken beni bir türlü trene binileceğine ikna edememişlerdi. Binmiyoruz, atlıyoruz diye tutturur, çok üstüme gelirlerse ağlardım.)
İki kitap güya benim için, ben onları göreyim diye öbür kitaplardan farklı bir biçimde konmuştu tezgâhın üstüne. Adalet Ağaoğlu, Damla Damla Günler; Necip Fazıl Kısakürek, Canım İstanbul.
Karşıma 19 Mayıs çıktı. Güldüm. Biraz evvel konuk olduğum dairede, yandaki okulun 19 Mayıs provaları, Müdür Bey’in ayarı kaçmış mikrofondan gelen boğuk sesi ile irkilmiş, birbirimizi duyamayacak noktaya gelmiştik. Apartman ortası okul gerçeği bu türlü bir şey.
Toplumsal medyada bıraktığımız ayak izlerini takip ile karşımıza çıkan reklamlar yüzünden gözetlendiğimiz hissini çokça yaşadığımız için rastgele açtığım sayfanın 1971’in 19 Mayıs’ına dair olması çok çarpıcı geldi. Muhteva, tarihin çakışmasını takvimsel çakışmadan öbür bir mecraya taşıdı:
Buyurun:
19 Mayıs
“Önceki gün İstanbul Konsolosu kaçırılmış. Bütün tutuklananlar hür bırakılırsa o da lakin o vakit özgür bırakılırmış. Sıkıyönetim buna “Hayır” dedi. Atatürk’ün Samsun’a çıkışı kutlanıyor. ‘Bayram ediliyor’ lakin nasıl?” (s. 153)
24 Mayıs
“Kaçırılan İsrail Konsolosu Epraim Elrom’un cesedi evvelki gün sabaha yanlışsız, ihbar üstüne Nişantaşı’nda bir apartman dairesinde bulundu (bulunmuş). Beynine üç kurşun yemiş. Elleri kolları bağlıymış. Oda kanlar içinde (imiş). Cenazesi dün Tel-Aviv’e gönderildi. Bugün orada askerî bir merasimle gömülmüştür. Katil aranıyor. Tutuklamaların arkası ardı kesilmiyor. Yalnızca Bülent Nuri Esen, Uğur Alacakaptan, Tarık Zafer Tunaya tutuklanıp da özgür bırakılanlar ortasında. Leman, Şekibe Tunç, Bahriye ve Sudiş’le ortada bir buluşup konuşuyoruz.” (s. 156)
Adalet Ağaoğlu’nun satırlarında kaçıranların kimliğine dair bir bilgi yok. İsimleri hiç geçmiyor. Neden?
Hafızamda kayıtlı olan bir sahne var. İlkokul öğrencisiyim. Nohut oda bakla sofa meskenlerimiz onlarca asker tarafından aranmıştı. Sonraki gün okulda bu aramalarla ilgili sorular sormuştu öğretmenimiz bize.
Hafızamın beni yanıltma hissesini anlamak için arama motoruna “İsrail büyükelçisinin kaçırılması” diye yazdım. Vikipedi’deki bilgileri dikkatinize sunuyorum:
İsteklerinin yerine getirilmemesi ve aramanın da çıkmasıyla THKP-C militanları Elrom’u öldürdüler. Elrom, 23 Mayıs 1971’de Nişantaşı’ndaki Hamarat Apartmanı’nda meyyit olarak bulundu. Elleri geriden bağlanmış ve ağzı bantlanmış olan Elrom, şakağına üç kurşun sıkılarak öldürülmüştü. Olaydan sonra kaçan THKP-C militanlarını Yılmaz Güney sakladı. Maltepe’de ağır yaralı olarak ele geçirilen Uzman Çayan, savcılığa verdiği birinci tabirinde Elrom’u kendisinin öldürdüğünü söyledi lakin sonradan mahkemede sözünü değiştirip öldüreni bilmediğini söyledi. Daha sonra ise İlyas Aydın ismini verdi. Selimiye Kışlası’nda yapılan Türkiye Halk Kurtuluş Parti ve Cephesi Davası’nda jandarma, Çayan’dan Bardakçı’ya verilmesi hedeflenen bir pusulayı ele geçirdi. Pusulada öldürenin İlyas olduğu söyleniyordu. Fakat tıpkı davada sanık olan Necati Sağır ise İlyas’la tıpkı konutta kaldığını, infazı radyodan birlikte öğrendiklerini söyledi. Ulaş Bardakçı, “Necati palavra söylüyor.” dedi. Sağır da bir müddet sonra sözünü değiştirdi. Birebir vakitte THKP-C kurucularından Yusuf Küpeli, İlyas’ın isminin verilmesine şaşırmıştı.
Cumhuriyet gazetesi muharriri Uğur Mumcu, 12 Eylül Darbesi’nden sonra 17 Eylül 1980 günü yayımladığı yazısında, 12 Mart devrini kıymetlendirerek Deniz Gezmiş, Becerikli Çayan üzere isimlerin gerçekleştirdikleri banka soyma, adam kaçırma, fidye isteme üzere hareketleri “bireysel terör” olarak tanımladı. İsrail Başkonsolosu Elrom’un kaçırılıp öldürülmesinin, “Türk soluna, personel sınıfına, halka hizmet etmediğini; bilakis 12 Mart zulmünün başlamasına katkı sağladığını, yasal savunma dışında hiçbir cinayetin haklı olarak görülemeyeceğini” savundu. THKP-C’yi “terör örgütü” olarak tanımlayan Mumcu, silahlı hareketlere karşı çıkılması gerektiğini tabir etti:
“Solun başvuracağı tek sistem yasal çizgiler, anayasal çerçevelerdir. Barışçı yollarla oluşmalıdır. Adam öldüren, cinayet işleyen solculuk; hainlik, katillik ve halk düşmanlığıdır!”
Edebiyatçının günlüğünde yer almayan bilgileri “şimdilik” dijital ortamda global bir dijital kelamlık üzerinden tamamlıyoruz. Ya sonra?
Algoritmanın, muktedirin isteğine nazaran planlandığı değerli ile değersizin, hakikat ile palavranın birbirine karıştırıldığı bir dünyaya yanlışsız süratle ilerlerken… Ya sonra?
Merhum hocam Prof. Dr. Nihat Keklik, İslam tarihi, İslam niyeti üzerine çalışan oryantalistlerin, metinlerini sağlam bir halde inşa ettikten sonra temel niyetlerini kimsenin fark etmeyeceği bir noktada mayalanmaya bıraktıklarını söylerdi.
Yapay zekâ çağında hakikate ulaşmak giderek güçleşecek. Bu zahmet ile başa çıkmanın birinci adımı gerçek soruyu sormak. Yanlışsız soruyu, gerçek bir halde sorabilmek için bilgiye, sözlere ve kavramlara muhtacız. Acı olan şu ki hepsini yavaş yavaş yitiriyoruz.
Bilgi üretmek ile “içerik üretmek” ortasındaki farkı hiç dikkate almadan, Rizeli bayan yapay zekâya bugün ne pişereyim diye sordu temalı bayağı haberler ile yol alıyoruz, yanlış oldu yolda kalıyoruz. Evet yanlış okumadınız “Rizeli Emine Teyze ne pişireyim diye yapay zekâya sordu”, ana haber bültenine haber oldu.
