Pax Trumpa
Artık elimizde bir Trump fotografı var. Ekonomik ve teopolitik olarak ikiye yarılmış zihninde birincisi başkasını bastırıyor. Son Ortadoğu ziyâreti tam da bunu resmediyor. Trump bu operasyon ile Suud, BAE ve Katar’ın kasasında birikmiş olan olağanüstü hacimdeki paraları resmen yağmaladı. Fakat bu, kolay bir
hortumlamanın hâricine
çıkıyor. Trump, en az birkaç kuş vurmuş görünüyor. Bunlara bir bakmak ve siyâseten hangi sonuçları olabileceğini kıymetlendirmek yararlı olabilir.
Trump’ın çektiği bu paraların bir kısmını direkt ABD’de yatırımlara dönüştüreceği kesinlikle. Lakin daha büyük bir kısmıyla, yüksek kâr hadleri üzerinden tekrar Ortadoğu’ya yatırmak istediğini de anlıyoruz.
Trump Ortadoğu’yu bir yatırım cennetine çevirmek istiyor.
Bunu kolay bir akıl yürütmeyle müteahhitlik problemlerine ircâ etmek yanılgılı olacaktır. Evet Trump temelde bir müteahhit. Yıkılmış kentler, yollar, limanlar, köprüler elbette onun ve onun gibilerin iştâhını kabartacaktır. Ancak her şey bununla kalmıyor. Trump’ın heyetinde çok sayıda farklı işkollarından CEO’lar da vardı. Yalnızca Musk’ın olması , yatırımların öteki bir boyutunu HI-TECH ile alâkalı olduğu katılaşmış görünüyor.
Diğer taraftan Suud ve Körfez Araplarının olağanüstü bir harcama yaparak
ABD’nin silâh baronlarını da tatmin ettiği
muhakkak. Bu, Trump’ı destekleyen teknoloji ve güç oligarklarına nispetle daha geride kaldığı anlaşılan askerî yatırım sâhiplerini de rahatlatacak ve tahminen de onların da Demokratları bırakıp Trump’a daha kuvvetli bir halde art çıkabileceklerini düşündürüyor.
Trump’ın Körfez çıkarmasının direkt
Çin ve Rusya’nın Ortadoğu’daki açılımlarını baltalayacağı
çok açık. Çin bugüne kadar Ortadoğu açılımını ekonomik bir düzlemde gerçekleştirmişti.Çin bunu, Biden ve Demokratların Arap sermâyesinin ağırlaşmış olduğu coğrafyalara karşı estirmiş olduğu soğuk rüzgârları fırsat bilerek yapmıştı. ABD’nin yükünü koymasının gerisinden Çin’in, başta Suudî Arabistan olmak üzere öteki Körfez devletleriyle geliştirdiği kırılgan alakaları artık bundan sonra devâm ettirebileceği epey güç görülüyor. Rusya ise daha çok askerî bir tabanda Ortadoğu’ya girmişti. Sûriye’deki varlığı tam da buna işâret ediyordu. (Buna Libyâyı ek edebiliriz). Ancak İran’ın bu coğrafyadan süpürülmesi operasyonundan o da nasibini aldı. Ancak bundan daha önemli olan konu petrol fiyatlarıyla alâkalı. Rusya ,Ukrayna savaşı devâm ederken Suudlarla anlaşarak
petrol fiyatlarını yüksek bir düzeyde tutuyor
; üretimini Asya üzerinden kanallar açarak bunu global olarak pazarlayabiliyordu. Savaşın mâlî yükünü omuzlaması da bu sâyede mümkün olabiliyordu. Ancak artık ABD’nin dümen suyuna girmiş olan Suudlar ve Körfez Arapları ,tam da onun arzuladığı üzere petrol fiyatlarını düşürmeye başladı. Artık, bu işten Ruslar kadar Arapların da ziyan edeceği düşünebilir. Lakin işin uzmanlarının vurguladığı üzere petrol çıkarma mâliyetlerinin Ortadoğu’da, Rusya’dakilere nispetle çok düşük olduğunu biliyoruz. Hâsılı, düşük petrol fiyatları siyâsetinden, Ruslar derinliğine ziyan görürken Araplar, devede kulak misâli çok az kaybediyor.
ABD nasıl oldu da bu süreci tereyağından kıl çeker üzere hâlletti? Bu sorunun karşılığı son derecede kolay görünüyor. Trump düpedüz şantajla halletti bunu. İk olarak İran’a İsrâil ile birlikte ağır bir biçimde saldıracak havasını estirdi. İran bunun üzerine elindeki en kritik kartı açtı.Eğer bu türlü olursa Körfez’deki Arapların ve Suudların petrol tesislerini havaya uçuracağını beyan etti. Körfez Arapları ve Suudlar bu teşebbüsü durdurmak için yalvar yakar ABD’nin kapısına geldiler. Onları bu zayıf durumunda yakalayan Trump, ağır bombardıman uçaklarını bölgeden çekti ve İran ile müzâkereleri başlatarak Arapları gevşetip yumuşattı. Sonrası çok kolay oldu. Her istediğini onlara kabûl ettirdi. Bundan sonra Arap dünyâsında, hâlâ muhataralı olan Irak’ın dışında her yerde herşey ABD’nin dilek ettiği biçimde cereyan edecek.( Bunun Sûriye’yi de direkt içine aldığını asla gözden ırak etmemek gerekiyor). Artık, ne kadar emniyetli ve devâm eder kestirmek çok zorda olsa bir
Pax Trumpa
’dan bahsedebiliriz.
Pax Trumpa’nın İsrâil’in güvenliğinin asgarileriyle uyumlu olduğunu söyleyebiliriz. Lakin asgarileriyle, azâmîleriyle değil. Trump bölgenin kendi standartları üzerinden sulh olmasını istek ediyor. Bu standartlar ne kadar ve kimler için ne kadar kabûl edilebilir, göreceğiz. İsrâil’de bugün, nerede duracağı belirli olmayan
kan içici bir maksimalizm
hâkim.Netanyahu bunun öznesi. Trump’ın Netanyahu’ya kabaca söylediği, “İsrâil’i tehdit eden herşeyi bertaraf edeceğiz. Lakin sen de otur oturduğun yerde. Sivrileşip, sertleşip işlerimiz bozma” kabilinden sözler. Netanyahu’nun bu imâ ve ihtarlara istek göstereceğinden emin olamıyorum. Netanyahu’nun ve etrâfındaki kanlı çetenin buna Arap sultanlar kadar basitçe istek göstereceğini zannetmiyorum. Zati Netanyahu buna boyun eğerse bitmiş demektir. ABD tazyiki karşısında Arapların yapacağı bir şey yoktu. Ancak sıkışan Netanyahu’nun var.
İsrâil’in ABD içinde de hem ekonomik hem de teopolitik olarak son derecede kuvvetli
olduğunu biliyoruz. Artık Netanyahu için Filistin’den sonra yeni ve zımnî bir savaş gündemde. Bu savaş Trump’a karşı başlatacağını, tahminen de derinden başlatmış olduğu bir savaş. Ya Trump veya Netanyahu kazanacak. Ya Netanyahu ABD içinden bir tazyik yükleyip Trump’ı veya İsrâil içinde bir şeyleri karıştırarak Netanyahu’yu dize getirecek.
İnsan sahiden şaşırıyor. Trump seçilirken herkes, kendimi de katmalıyım, telaffuzundaki ağır evanjeliist tabirlere bakıp Trump’ın bilâkayd-ü kaide Netanyahu’nun gerisinde duracağını zannetmişti. Bugün görüntü ne kadar da farklı, değil mi?….
