Organize Sanayi Bölgeleri 2025 raporu yayımlandı
Şirketten yapılan açıklamaya nazaran, TSKB Gayrimenkul Değerleme, organize sanayi bölgeleri (OSB) özelindeki kapsamlı araştırmalarına 2024 yılında da devam etti.
Türkiye iktisadı ve kent gelişiminde yönlendirici bir rol üstlenen, birçok firmaya konut sahipliği yapan OSB’leri inceleyen TSKB Gayrimenkul Değerleme, 2024 bilgilerine dayanan çalışmasında 18 vilayetteki 31 OSB’yi ayrıntılı formda tahlil etti.
Rapora nazaran, sanayi yapılarına yönelik talep geçen yıl da sürerken, arsa ve kira bedellerindeki artış, evvelki yıllara kıyasla doygunluk düzeyine ulaştı. 2018’de başlayan “OSB’lerde büsbütün yahut kısmen bedelsiz arsa tahsisi” uygulamasının nisan ayında yayımlanan yönetmelikle 2029’a kadar uzatılması, sektörel açıdan değerli bir gelişme olarak öne çıktı. E-ticaret faaliyetlerinin tesiriyle depolama alanlarına yönelik talep de yükseldi.
2020-23 yılları ortasında OSB’lerde arsa satış ve fabrika kira bedellerinde gözlemlenen süratli artış, 2024’te ise yavaşladı. Marmara Bölgesi başta olmak üzere son yıllarda ağır talep gören bölgelerde kira artışları, 2024’te enflasyon oranının altında gerçekleşti. Bilhassa Sakarya’da, evvelki yılın tersine, en düşük oranlarda kira artışı yaşandı. Anadolu kentlerindeki kira artışları, evvelki yıla nazaran ivme kaybederken, fabrika kira bedelleri de yıllık enflasyon oranının altında arttı.
Geri dönüş müddetlerinde ise Türkiye genelinde ortalama bazda kısmi bir düşüş yaşandı. 2023’te 17,5 yılı bulan müddet, 2024’te 17 yıla geriledi. İstanbul, Sakarya ve Ankara’da kira kıymetlerinin, enflasyon oranının altındaki artışlara karşın satış fiyatlarına oranla daha fazla yükselmesi, geri dönüş mühletini kısaltan temel faktör oldu. Tekirdağ ve Samsun’un geri dönüş müddetlerinde ise artış gözlendi.
Arsa paha artışlarında, güçlü talep nedeniyle İstanbul, Sakarya, Samsun, Afyonkarahisar, Kayseri, Gaziantep, Adana ve Ankara üzere vilayetlerde enflasyonun üzerinde artışlar kaydedildi. Malatya’daki yüksek artış, piyasanın şimdi stabilize olmaması nedeniyle gerçekleşti. Başka vilayetlerde ise arsa kıymet artışları, enflasyonun altında kaldı. 2023’te bedel artışlarının yüksek olduğu Manisa, Eskişehir, Antalya ve İzmir’de, fiyatlar doygunluk düzeyine ulaştı.
OSB’lerin büyük çoğunluğunda doluluk oranları, yüzde 90’ın üzerinde gerçekleşti. Marmara Bölgesi’nde doluluk oranları geçen yılki seviyeyi korurken, Tekirdağ, bu oranı en fazla artıran vilayet oldu. Yeni gelişme alanlarında yahut yeni kurulan OSB’lerde ise daha düşük doluluk oranlarına rastlandı.
Açıklamada görüşlerine yer verilen TSKB Gayrimenkul Değerleme AŞ Genel Müdürü Makbule Yönel Maya, son yıllarda sanayi yapılarına talebin yükselmesinin, bedellerde ivmeli artışlara neden olduğunu belirtti.
Maya, “2020-23 ortasında çok süratli yükseliş gösteren kira ve arsa fiyatlarında, 2024 prestijiyle bir istikrar sürecine girildiğini gözlemliyoruz. Enflasyonun altında seyreden artış oranları ve kısalan geri dönüş müddetleri, piyasada yeni bir istikrar devrine işaret ediyor.” değerlendirmesinde bulundu.
Maya, OSB’lerdeki yıllık ortalama kira bedel artışının yüzde 36 düzeyinde gerçekleştiğini, bilhassa Marmara üzere doygun pazarlarda artış suratının yavaşladığını net biçimde gördüklerini aktardı.
OSB’lerde ortalama geri dönüş süresindeki kısalmanın, kira gelirlerinin satış fiyatlarına kıyasla süratli artmasından kaynaklandığına değinen Maya, yatırımcılar açısından geri dönüş süresindeki düşüş sayesinde cazibenin korunduğunu, karlılık beklentisinin sürdüğünü söz etti.
Maya, OSB’lerde yıllık ortalama arsa bedel artışının yüzde 43 olduğuna dikkati çekerek, şunları kaydetti:
“Talebin ağırlaştığı bölgelerde, örneğin Samsun’da yüzde 64 ve Ankara’da yüzde 58 oranında artış yaşandığını gözlemledik. Arsa satış fiyatlarında genel olarak dengelenmiş bir seyir hakim olsa da, talep gören vilayetlerde artışların sürdüğünü görüyoruz. Türkiye genelinde OSB’lerin doluluk oranlarının yüzde 92’ye ulaşması, talebin kıymetli bir göstergesi. İstanbul, Bursa, Ankara, İzmir ve Gaziantep üzere kentlerde yer alan OSB’lerde bu oranın yüzde100’e ulaştığını görüyoruz. Bilhassa Marmara Bölgesi’nde yüksek oranlar, sanayi altyapısının gücünü ve yatırım iştahını ortaya koyuyor.”
