Yaşıyoruz ama varolabiliyor muyuz?
Bazı kentlerde, kimi tarihi mescitlerin asırlık taş duvarlarına matkapla hoyratça delikler açılarak monte edilmiş elektronik aygıtlar var. Bu aygıtlardan siyah üstüne kırmızı ışıklarla sağdan sola gerçek namaz vakitleri akıp geçiyor. Beklenen ki birtakım hayırseverler bu aygıtların maliyetini hayırdır diyerek karşılıyor. Birçok yerde bu görüntüye rastladım. Beş vakit ezan okunan yerlerde, hele de herkesin elinde her şeyi bilen telefonlar varken bu türlü yakışıksız bir operasyona ne muhtaçlık var, ben bir yanıt bulamadım. Ecdad yadigarı bu mimari olağanüstüsü mescitlerin cildine bu yaraları neden açıyoruz? Ve daha acısı; nasıl oluyor da hiç kimse, her biri kadim uygar mirasımızın göz bebekleri olan bu yapıtlara, orada olmaları hiç de gerekli olmayan bu türedi, nahoş ve kitch ışıklı tabelaların yakışmayacağını, uymayacağını düşünemiyor ve itiraz etmiyor.
Orta Anadolu’nun bir kentinde tekrar bir Selçuklu mescidinde, sadece plastik boncuk tesbihler yerde durmasın diye, asırlık yekpare ahşap sütuna koca bir çivi çakıldığına ve o hoyrat çivinin güzelim ahşap sütunu uzunluktan boya çatlattığına şahit oldum. Bir öbür kentte yeniden asırlık bir caminin duvarında dikdörtgen halinde bir oyuk açılmış ve içine kalorifer radyatörü sokuşturulmuştu.
Kutsalın, mana taşıyanın, medeniyetlere hayat verenin ne olduğu konusunda sahiden vahim derecede bir baş karışıklığımız var. Hem de geçmişte asırlar boyunca bunun tam aksisini bütün insanlığa yaşayarak kamilen gösterdiğimiz, ders diye yedi düvele okuttuğumuz halde!
“En büyük öfke, en büyük mahrumluk, kültürler ortasında, uyuşmaz semboller ortasında tereddüt geçirmektir; bir kültüre sahip olmama duygusudur. İnsan nerede olduğunu bilmezse nasıl varolabilir” diyor ‘Kirpinin Zarafeti’ kitabında Muriel Barbery.
Bizler bugünün dünyasında Barbery’nin teşhis ettiği üzere kendimiz olarak varolamıyoruz. Kimliğimize kıymet katan çabucak her şeyi birer ezbere, birer klişeye, kupkuru sözlere dönüştürmüş; kendimizi, lisanımıza tekerleme ettiğimiz bedellerden istifade edemez hale getirmişiz.
“Hikmeti, fazileti, bilgeliği, maneviyatı iki arbede ortasındaki molalara sıkıştırdığımız kupkuru sözlerle yaşatabileceğimizi zannediyoruz!” diye kelama girdi profesör ve “Söyleyin” diyerek devam etti, “her gün birkaç defa kulağına eğilip ‘su’ diyerek bir çiçeği yaşatabilir miyiz?”
Aliya İzzetbegoviç, ‘Doğu Batı Ortasında İslam’ kitabında bugün yaşadığımız ortamların bizi nasıl eksilttiğine dair çarpıcı teşhisler ortaya koyuyor: “İnsanda yabancılaşma tesiri yaratan şehircilik ögeleri yükseldikçe dindarlık düzeyi düşmektedir. Zira kentin büyüklüğü arttıkça üstündeki gök daha az görünür olur, tabiat ve çiçekler de azalır; duman, akaryakıt ve teknik araçlar artar, şahsiyet azalır, gitgide kitleye yanlışsız indirgeniriz.”
İnsan yaşadığı kentin sesini dinlemeli diyorduk evvelden, artık kulaklarımızı tıkamazsak şayet, kentin kudurgan sesi kulaklarımızı sağır ediyor!
Kalabalıkların yaptığı şeyleri yaparak yaşıyoruz bugün; söylediklerini söyleyerek, beğendiklerini beğenerek, çekindiklerinden çekinerek, bağırdıklarını bağırarak, yaptıklarını yaparak, uyduklarına uyarak… Herkesin birbirinin taklidi olduğu temelsiz, içsiz, derinliksiz sığ bir dünya bizim dünyamız artık! İşin garibi “Bu içi boşaltılmış hayat bana yetmiyor!” diye pek isyan eden de yok!
Hayatın lisanı hepimiz için bilmediğimiz bir yabancı lisan artık! Çoğumuz bize söylediğini esasen duymuyoruz, duyanlarımız da söylediğinden hiçbir şey anlamıyor!
“Geniş pencerelerle, cam yüzeylerle kaplıyoruz yeni binaları” dedi beyaz saçlı adam, “sanki yerimizden kalkıp dışarıya bakacakmışız gibi!”
