Ten yükü
Nihat Hayri Azamat ile yarım asra yaklaşan bir arkadaşlığımız var
. 1974’te çıkan
Yeni Sanat
dergisinde şiirleri yayımlanmıştı. Daha sonra bunları
Fırtınayı Kucaklamak
(1976) ismiyle kitaplaştırdı. Bu ismi çok beğenmiş kendisinden ödünç alarak bir deneme kitabıma koymuştum. Prof. Dr. İsmail Kara ile imam hatipte sıra arkadaşı olan Azamat İÜ. Ed. Fak. İdeoloji kısmını bitirdi. Bir mühlet İÜ. Merkez Ktp. Yazma Eserler Böl. çalıştı. Marmara Üniv. Tarih Böl.’de doktora yaparak akademiye intisab etti. 2013’te emekli oldu. Azamat TDV İslâm Ansiklopedisi’nde çalıştı. Tasavvuf unsurları kontrolü yaptı, kendisi de unsur yazdı.
Nihat Hayri Divan ve Tasavvuf edebiyatlarında geniş bilgi sahibi olup tıpkı vakitte çağdaş şiirimize de vakıftır.
“Fırtınayı Kucaklamak”tan sonra güya şiiri bıraktı. Ben ona daima
“İnsan şiiri bırakamaz, şiir insanı bırakır”
diyordum. Halbuki şiir Nihat’ı terketmemiş. Elli yıldır yazdıklarını toparlayıp, eleyerek “
Ten Yükünün Sarhoş Tellalı
” ismiyle yayımladı. (Dergâh Yay. 2025). Tasavvufun içinden gelen biri olarak kitapta bu kanıyı (eylemi) lisana getiren şiirler var. Tasavvufun pek çok kolu, meşrebi ve neşvesi vardır. Bu işleri bilenler şairin hangi yolun mensubu olduğunu anlar.
Bence şiirlerin varsa kusuru bu yolu tanım, tasvir ve analiz edip karar vermesidir.
“Şiir” başlığını taşıyan birinci şiirde şaire sesleniyor. Şiir “kutsal bir ülke”dir diyor. Oraya nasıl gidilir? Elbette ki “varlığı” terkederek. Buradan “vahdet-i vücuda” yürüyebiliriz.
Azamat bu yolda bazan mâverâya çıkarken bazan da yere çakılıyor. Eee, şiir bu! Telaffuz ve nasihat, tanım ve tasvire gelemez. Hele bir “dâi” üzere davranmaya hiç gelemez. Bu nasıl yapılmalı? Elbette sembol ve îma ile.
İkinci şiir “Derviş”te problem anlaşılıyor.
Yunus üzere “sen derviş olamazsın” diyor, lakin “Ten yükünün sarhoş tellalı” olabilirsin. Gerçek bir “derviş” olmak istersen “ser”inden vazgeçeceksin. Şair daha ilerideki şiirlerinden birinde de “şeyh”in nasıl olması gerektiğini anlatıyor.
Şairin “
Açmasını beklediğin çiçek / Geçiyor kimse görmüyor
” üzere hoş başlangıçları var. Lâkin “
Ey yâr/Vakit çok dar
” üzere kolaylıklara de düşüyor.
Tarif ve tasvir ediyor demiştik. Nasıl? Msl: “
Bütün yaralara merhem nedir?” Yanıt: “Aşk”
. İşte bu türlü. “Üç rüya” şiirinde bir tashih yanlışı var: “deher” galiba “seher” olacak.
“Seyran” ve “Eyâ, eyâ” başlıklı şiirlerdeki ses tekrarları, tıpkı Necip Fazıl’ın “Kafiye”sinde, Asaf Halet Çelebi’nin şiirlerinde görüldüğü üzere beyhude işlerden.
“Hayat” şiirinde hoş kısımlar var. Msl: “
Hayatı taşıyamıyor omuzunda / Yıldızı sökülmüş asker / Sırı dökülmüş çini gibi”.
Ve
“Uçmak yükünü hafifletmiyorsa kuşun / Hayatı ağırdan almak hoş değil mi”.
“Dört şair” şiirinde değerli bulduğu şairleri isimleri ile tanım ve tasvir ediyor: Ece Ayhan, İsmet Özel, Cahit Zarifoğlu ve Hilmi Yavuz. “
Naz ehli
” kısmı “aşk”ın ne olduğunu anlatarak başlıyor. Akabinde kendi meşrebine nazaran “aşk ehli” saydıklarını lisana getiriyor.
“Naz ehliyiz” şiiri bunun kanıtıdır. Bu babda sayalım kimler var: Hurufî, Bektaşî, Kızılbaş, Kalender, Cavlak, Abdal üzere heterodoks ögeler. Bunlar
“Evsâf-ı Dervişân
” başlıklı şiirde bir bir sayılıyor. Bir orta dünyanın karmaşasından bıkıp “
Uzlet
”e çekiliyor. Bu ne kadar mümkün olabilir? Şu kadar: “
Kûşe-i uzlet artık / Metro Marmaraydadır
”. Şiire limon sıkmak Hüsrev Hâtemi’de de vardır. Bir cins mizah, bir nükte, biraz tebessüm.
Azamat’ın amacında kelamı azaltmak var. Bu sebeple gide gide “Haiku” kısmına varıyoruz.
Bilmem ki haiku yazmak kelâm-ı kibar söylemek midir? Bir misal: “Koşuyor at / Lakin bilmiyor yazık / Yarıştığını”. Sanki o denli mi? Bence yarış atları yarıştığını bilir. Bunu “insan”a tahvil edersek yanlışsız olabilir.
Şair ortada “bu da bizden olsun” diyerek “Yapıyı söküp / Mana derinliğinden / Derrida geçti” diyor. Filozofun gönlü güzel olsun.
Bu kısımda mânidar ve hoş haikular da var. Bunlardan biri: “
15 Temmuz için
” yazılmış: “
O derin gece / Çengele takıldı ay / Denize düştü
.”
“
Dem
” kısmındaki şiirleri yeniden muhakkak bir yola mensup zümreler ve simalar için yazılmış. Sayalım: Niyazî-i Mısrî, Lâmekân İbrahim, İdris-i Muhtefî, İsmail Mâşukî, Hamza Bâlî, Abdulkadir Belhî, Hallac-ı Mansur, Nesimî, Gaybî İbrahim, Beşir Ağa, Bedreddin-i Simavî.
Kitapta, Yunus Emre, Mevlâna ve Pir Galib de yer alıyor. Azamat bu isimleri de “aşk yolu”nun yolcusu sayıyor.
“
Tarz-ı kadîm
” kısmında şairin aruz vezni ve Divan şiirine ne kadar hakim olduğunu görüyoruz. Beyitler ve müfredleri gören bu işin ustaları, Nihat’ın ustalığını teslim ederler. Şair bu şiirlerde “
Nihânî
” mahlasını kullanmaktadır. Bir yerde kendisi ile şakalaşıyor: “Bu
Nihânî dedüğün bir ham hayâl imiş meğerse / Anun için ben dahi kendüsünü görmedim
”.
Ardından “Ehl-i irfan / Ahbâbu yârân” kısmı geliyor ki, şair burada tanıdığı simalar için hislerini, hürmetlerini lisana getiriyor. Tanıdığım iki ismi sayayım: “
Mâşukuna erdi âşık / Gitti hâfız Emin Işık” ve “Evliyanın hizmetinde etmedi bir dem kusur / Bir gerçek derviş idi yâhu Abdullah Kucur
”.
Kitap şanına yakışı bir “hatime” ile sona eriyor.
Muhtevasına uygun hoş bir kapakla yayınlanan bu kitap, şiir vadisinde oldukça kurak geçen günlerimize bir Nisan yağmuru üzere geldi.
Şaire teşekkür ve tebrik.
