Boş şeylerle tıka basa dolu!
Hepimizin elinin altındaki dijital belleklerin belirli bir kapasitesi var, o kapasitenin müsaade verdiği ölçüde bilgi depolayabiliyorlar. İnsan belleği de bundan farklı değil; bizim de belleklerimizin bir sonu, bir dolma noktası var. Saklamaya bedel şeyleri belleğimize kabul etmek, değmeyenleri geri çevirmek bu yüzden kıymetli. Aksi halde kıymetsiz şeyler değerlilere ayırmamız gereken yerleri dolduruyor ve tahminen de hayati bilgilerden, deneyimlerden, anılardan yoksun bırakıyor.
Bir evvelki günümüzün seyrini düşünelim mesela; nelerle ilgilendik, zihnimizi nelerle meşgul ettik, bu meşguliyetlerden neleri belleğimize veri olarak gönderdik; kolay bir döküm çıkaralım. Muhtemelen tek tek ilgilendiğimizde zararsız üzere görünen birçok ‘boş’ ve ‘yararsız’ sıkıntı, kelam, bilgi ve hadise uzunluk gösterecektir o dökümde. Bir ortada olduklarında çok da sakıncalı görmediğimiz bir sürü çerçöp materyal olası ki zihnimizde kapladıkları kocaman alanlar itibariyle çok can sıkıcı gelecektir çoğumuza.
Günün akışkanlığı içinde zihnimize düşen ‘şey’leri ayıklayabilecek bir filtreleme sistemimiz yok. Çoğumuz bu türlü bir şeye muhtaçlık da hissetmiyoruz. Hal bu türlü olunca zihnimize düşenlerin büyük kısmı belleğimize sızarak orada yer kaplamaya başlıyor ve birike birike büyüyor.
Bilgisayarlarımızda, telefonlarımızda pratik olarak yaşıyoruz bu sorunu. İnternet üzerinden neredeyse her temas ettiğimiz adresten otomatik olarak bilgisayar ana belleğine az ya da çok yer kaplayan bir şeyler iniyor. Bunları sık sık temizlemezsek bir müddet sonra bilgisayar hafızasındaki bu doluluk sebebiyle yavaşlamaya, arıza vermeye başlıyor. Hudutlu bir belleği olan her şey için, bu ortada insan için de geçerli bu durum! Bugün pek çoğumuz çok yüklü belleklerimiz sebebiyle bu zihinsel ağırlaşmaları, bellek tıkanmalarını yaşıyoruz. Fakat bir şey yapamıyoruz; tekrar bu çağın bir öbür arızasından malul oluyor; belleklerimizi bu yüklerden arındırarak yola daha zinde, daha berrak zihinlerle devam etmeye güç yetiremiyoruz. Nedir o arıza? Duramamak, yanlış tarafa gittiğini bildiği/hissettiği halde duracağı yeri bilememek!
Arthur Conan Doyle, Sherlock Holmes serisinin bir yerinde zihnimizin selameti için çok değerli, çok kritik bir bilgi veriyor: “İnsan zihninin, boş bir çatı katına benzediğini ve insanın bu çatı katını kendi seçeceği mobilyalarla döşeyeceğini düşünüyorum. Sırf bir aptal, önüne gelen bilgiyi kapar, böylelikle ona yararı dokunabilecek bilgiler kalabalıklaşır ya da birçok şey birbirine girer ve o bilgiye muhtaçlığı oldu mu zahmetler yaşar. Ancak maharetli ve usta bir kimse, zihnine ya da çatısına bir şeyler alırken son derece dikkatlidir. İşini yapmasına yardım edecek aletlerden öteki hiçbir şeyi yoktur fakat bunları sınıflandırmış ve kusursuz bir sisteme sokmuştur. O küçük odanın duvarlarının esnek olduğunu ve her ölçüde genişleyebileceğini düşünmek kusur olur. Emin olun ki, vakit geliyor, zihninize kattığınız her bilgiyle evvelden bildiğiniz bir şeyi unutuyorsunuz. Bu yüzden, kıymetsiz bilgilerin değerlilerin önünü tıkamaması çok büyük kıymet taşıyor”
Bendeniz şunu sıkça yaşıyorum; bir şeyi hatırlamaya çalıştığımda o şey ile arama öbür gereksiz bir şeyler giriyor, onlar önde durup perdelediği, hafızamın görüş alanını lüzumsuzca kapattığı için asıl gerekli olanı bir türlü göremiyor, münasebetiyle belleğimden zihnime geri çağıramıyorum. Muhtemelen sizler de bunu yaşıyorsunuz! Tam da Doyle’un kelam ettiği şey bu! İsmini hiçbirimizin koymak istemediği bir maluliyet hali!
“Kendisi için çok bedelli şeyleri bir türlü hatırında tutamamak mı daha çok kahrediyor sanki insanı” dedi beyaz saçlı adam, “yoksa saklamaya değmeyecek pek çok şeyi bir türlü belleğinden silip atamamak mı?”
