Kıbrıs ve Suriye: Şilebin rotası değişiyor
Bugün size iki kıymetli bahisten bahsedeceğim. Biri Kıbrıs… Oburu Suriye… Şimdi ortaya çıktı:
Kıbrıs’ta gelişmeler -pozitif yönde- yeni bir kulvara giriyor
. Öte yandan, Suriye
istihbari provokasyonlarla rotadan çıkarılmaya
çalışılıyor. Bu gelişmelerin hepsi güç uğraşının bir kesimi, birbirini etkiliyor. Anlatmaya Kıbrıs’la başlayalım.
Siz bu satırları okurken ben
Teknofest’i
yerinde izlemek için Kıbrıs’ta olacağım. Bir müddettir Ada’daki gelişmelere dikkat çekmeye çalışıyorum. İsrail-Rum Kesimi-Yunanistan aksını, güneyde kurulan terör örgütünü, deniz mekansal planlama haritalarını (Bakınız,
Atina Tehlikeli Sularda Yüzüyor
, 22 Nisan). Ama… Türkiye aksisi bu aksı rahatsız edecek, Kıbrıs konusunda değerli bir kırılma da yaşanıyor. İki gelişmeye dikkat çekelim:
Bir.
BM, Kıbrıs konusunda yeni bir durum alıyor.
Daha evvel
nihai tahlil için müzakerelerden yana olan
BM,
Genel Sekreter Guterres
’in şahsi temsilcisi Holguin’in raporu üzerine bu konumu terk ediyor. İçeriği açıklanmayan raporun “
Taraflar ortasında federasyon için ortak bir taban kalmadı
” tespiti yaptığı, ekonomik yaptırımların Kıbrıs Türkünün hayatını olumsuz etkilediği gerçeğine işaret ettiği belirtiliyor. Bu yüzden Guterres’in, Kıbrıs’ta en son tahlile odaklanmaktansa günlük hayatı kolaylaştıracak adımlar üzerine ağırlaşmak istediği tabir ediliyor. Bunun Türkçesi şudur:
Artık BM de Rumların federasyon talebinden uzaklaşmıştır
, iki devletli ada gerçeğine yaklaşmıştır.
FEDERASYON BİRİNCİ KERE KONUŞULMADI
İki. BM’nin yeni durumunun yansıması 18 Mart’ta Cenevre’de, Guterres’in himayesinde yapılan
genişletilmiş Kıbrıs toplantısında
görüldü. Perde ardı yeni ortaya çıkıyor. Bu toplantıda, uzun yıllardır süren Kıbrıs görüşmelerinde bir birinci yaşanmış.
İlk defa bir toplantıda Rumların talebi olan federasyon başlığı açılmamış.
“İki halka fayda sağlayacak işbirliği alanlarının keşfine” odaklanılmış. Bu kapsamda güney-kuzey hudut kapıları, Adadaki mayınların temizlenmesi, etraf bahislerinde işbirliği, orta bölgeye güneş paneli kurulması ve elektirik üretimi, mezarlıkların onarımı ve gençlik komitesi kurulması üzere başlıklar ele alınmış. Temmuz ayında bir toplantı daha yapılacak, atılan adımlar gözden geçirilecekmiş.
Özet… Cenevre toplantısıyla
Kıbrıs müzakereleri birinci sefer taraf değiştirdi
… Şöyle farklı bir benzetme de yapılıyor: “Şilebin (yük gemisi) rotası 1, 2 derece değişti. Bu, uzun aralıkta geminin farklı bir istikamete gideceği manasına geliyor.”
TÜRK DEVLETLERİ NE YAPACAK?
Kıbrıs,
Türk Devletleri Teşkilatı
üyesi birtakım ülkelerin Rum Kesiti ile bağlantılarını güncellemesiyle de gündeme gelmişti. Bunun bir yol kazası olduğunu, Türk devletlerin “Ukrayna defteri kapanırsa Ruslar bize odaklanır” telaşıyla AB ile angajmana girdiğini, bunun yanlış hesap olduğunu yazmıştık (Bakınız;
O Forumun Konuşulmayan Gizli Gündemi
, 15 Nisan). Uzun süren bir sessizliğin ardından
Dışişleri Bakanı Fidan
, “Aile içi bir mesele” diyerek mevzuyu kapattı. Lakin elbette arkaplanda konuşmalar devam ediyor. Aksakallar KKTC’de buluşuyor. Bu ayın son haftasında
Macaristan’da da Türk Devletleri Teşkilatı doruğu
yapılacak. Tepeden somut bir sonuç beklenmiyor. Fakat Ankara’da, Türk devletlerin önümüzdeki devirde
KKTC ile münasebetlerine yeni bir boyut ekleyeceği
beklentisi hakim.
SURİYE PROVOKASYONA KARŞI KORUMASIZ
Şimdi gelelim Suriye’ye. Ülke kırılgan. Dalgalı bir denizde, ülke birliğini, egemenliğini, meşruiyeti hedefleyen bir rota oluşturdu. Kimi aktörler ise ülkenin rotasını değiştirmeye çalışıyor.
İki değerli gelişmeye dikkat çekmek gerekiyor. Bir. SDG (ABD, Fransa ve Barzani’nin desteğiyle) konferans düzenledi. Federasyon talep ediyor. Bu kararın arkaplanını, ABD’nin bu aktörleri bir ortaya getirmek için nasıl uğraştığını anlatmıştık (Baknız;
Kandil’den Sonra Suriye Ne Olacak?
29 Nisan).
Şimdi yeni şeyler öğreniyoruz: SDG yalnızca federasyon talebiyle gelmiyor. Birçok noktada
10 Mart’ta Şam’la yaptığı mutabakatın gereğini
de yerine getirmiyor. Sahayı bilenler diyor ki… Örgüt ne tam manasıyla Halep’ten ne de Tişrin Barajı’ndan çekildi. Örgütün denetim ettiği bölgelerde demografi oyunları da devam ediyor. Şam’da homurtuların yükseldiği söyleniyor. Federasyon talebi için “
10 Mart mutabakatını ortadan kaldıracak bir gelişme
” yorumları yapılıyor. Mutabakat ortadan kalkarsa hangi gelişmelerin yaşanacağını öngörüyorsunuz.
İSRAİL KAOSTAN VAZ GEÇMEDİ
Şam’ın dikkati son bir haftada kuzeyden güneye çevrildi.
İsrail Başbakanı Netanyahu, ABD Başkanı Trump
kendisine “Makul ol” dedikten sonra Suriye’de bir adım atmadı. En azından direkt Türkiye’yi ilgilendiren bahislerde. Lakin
Suriye’yi bölme ve kaosa götürme arayışından da vazgeçmiş değil
. Malum, İsrail, ülkenin güneyinde Dürzi’lerin yaşadığı bölgelerin silahsızlandırılmasını, Suriye ordusunun bu bölgeden uzak durmasını istiyor.
Şimdi,
kaynağı meçhul bir ses kaydı
Suriye’de tansiyonu artırdı. Dürzi bir din adamına ilişkin olduğu ileri sürülen ses kaydında
Hz. Muhammed’e hakaret edildiği gerekçesiyle
şovlar düzenlendi.
Kaynağı meçhul kayıtlar çoklukla istihbarat operasyonudur, tuzaktır
. Suriye halkı bu tuzağa düşmemeliydi. Hakikaten
tuzağı hazırlayanlar sonrasını da planlıyor
. Şam’ın güneyinde yer alan Ceramane Mahallesi’ndeki silahlı Dürzi kümeler, Suriye hükümetine bağlı güvenlik güçlerini pusuya düşürdü, çatışmalar büyüdü.
İsrail, SİHA ve uçaklarla bölgeye giden Suriye askerine saldırdı.
Bu hassas bir husustur. Şam idaresinin Dürzi topluluğu sisteme entegre etmesi Suriye’nin toprak bütünlüğü açısından çok kıymetli. Zira
federasyon talebiyle gelen SDG de Dürzilerin ne yapacağıyla yakından ilgileniyor
. Güneyde verilecek küçük bir taviz ülkenin parçalanmasına sebep olabilir.
