Tayvan seyahat yasağı koyan Somali’yi protesto etti
Tayvan Dışişleri Bakanlığından yapılan açıklamada, Somali Sivil Havacılık Otoritesinin (SCAA), 22 Nisan’da duyurduğu yasağın bugün yürürlüğe girmesiyle Tayvan hükümetinin çıkardığı pasaport ve seyahat evraklarının ülkeye giriş, çıkış ve geçişlerde geçerli sayılmayacağı belirtildi.
Somali’nin Çin’in “kışkırtmasıyla” Tayvanlıların seyahat özgürlüğü ve güvenliğini kısıtladığı tabir edilen açıklamada, Tayvan’ın karar nedeniyle Mogadişu idaresini protesto ettiği ve kararı geri çekmesini istediği kaydedildi.
Açıklamada, Somali’nin kararına münasebet olarak Birleşmiş Milletler (BM) Genel Şurasının, Pekin idaresini Çin’in yasal temsilcisi sayan 1971 tarihli kararını ve “tek Çin” prensibini göstermesine itiraz edilerek bunun, Tayvan’ın Çin Halk Cumhuriyeti’nin modülü olduğu yanılgısını yaygınlaştırdığı savunuldu.
Somali ile Tayvan’ın alakaları, Taipei hükümetinin, 1991’de Somali’den tek taraflı bağımsızlığını ilan eden Somaliland ile bağlantı kurması ve 2020’de karşılıklı temsilcilikler açmasıyla bozulmuştu.
Çin Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Guo Ciakun, Pekin’de düzenlenen olağan basın toplantısında mevzuyla ilgili sorulan soruya verdiği karşılıkta, Somali’nin aldığı önlemin “meşru” olduğunu belirtti.
Tayvan ile Somaliland’ın karşılıklı temsilcilikler açması ve resmi temaslarda bulunmasının Somali’nin egemenliğini ve toprak bütünlüğünü ihlal ettiğini söz eden Sözcü Guo, “Somali, bu tutumuyla tek Çin prensibine bağlılığını göstermiştir. Çin bunu takdir ediyor.” dedi.
Guo, Tayvan’ın da Çin’in ayrılmaz modülü olduğunu ve Çin Halk Cumhuriyeti hükümetinin bütün Çin’in tek yasal temsilcisi olduğunu yineleyerek BM’nin 2758 tarihli kararıyla kabul edilen tek Çin unsurunun milletlerarası toplumun hakim kabulü ve milletlerarası bağların temel normu olduğunun altını çizdi.
Somaliland’ın ise Somali’nin toprağı olduğu ve Çin’in Somali hükümetinin ulusal birliğini, egemenliğini ve toprak bütünlüğünü muhafazaya yönelik gayretlerini desteklediğini vurgulayan Guo, Tayvan otoriteleri ile Somaliland ortasında resmi temaslara ve temsilcilikler kurulmasına karşı olduğunu kaydetti.
Çin’de İkinci Dünya Savaşı’nın akabinde Çan Kay-şek liderliğindeki Çin Milliyetçi Partisi (Koumintang) güçleri ile Mao Zıdong önderliğindeki Çin Komünist Partisi (ÇKP) güçleri ortasında çıkan iç savaşta galip gelen Komünistler, 1 Ekim 1949’da Çin Halk Cumhuriyeti’nin kuruluşunu ilan etmişti.
İç savaşı kaybeden Koumintang üyeleri ise Tayvan’a yerleşip 1912’de kurulan “Çin Cumhuriyeti” iktidarının Ada’da devam ettiğini ileri sürerek burada süreksiz hükümet kurmuştu.
Bu teşebbüs Çin tarafından kabul edilmese de Tayvan temsilcileri, 1971’e kadar BM Genel Heyetinde Çin’i temsil etmişti. 1950’ler ve 1960’larda çok sayıda ülkenin diplomatik münasebet tercihini Çin Cumhuriyeti’nden Çin Halk Cumhuriyeti’ne çevirmesinin akabinde 1971’de BM Genel Heyeti’nde yapılan oylamada Pekin hükümetinin Çin’in tek legal temsilcisi kabul edilmesiyle Tayvan’ın memleketler arası örgütlerdeki pozisyonu bilinmeyen hale gelmişti.
Çin’in topraklarının kesimi olduğunu savunduğu Tayvan, 1949’dan bu yana fiili bağımsızlığa sahip bulunuyor. Çin ana karası ile Tayvan ortasında iç savaşın akabinde ortaya çıkan ayrılık ve egemenlik ihtilafı sürüyor.
Pekin idaresi, “tek Çin” prensibini vurgulayarak Tayvan’ın dünya ülkeleriyle müstakil diplomatik bağlar kurmasına, BM ve başka memleketler arası kuruluşlarda temsil edilmesine karşı çıkıyor, kendisini tanıyan ülkelerin Tayvan ile diplomatik alakaları kesmesini kaide koşuyor.
Tayvan, BM üyesi 11 ülke ile Vatikan tarafından tanınırken Somaliland, milletlerarası toplum tarafından tanınmıyor.
