Deprem uzmanı Ateş: 250-300 yıl gibi süreçte deprem beklenmiyor
Bolu Abant İzzet Baysal Üniversitesi (BAİBÜ) İnşaat Mühendisliği Bölüm Başkanı, Mimarlık Fakültesi Dekanı ve geoteknik uzmanı Profesör Doktor Ali Ateş, Kuzey Anadolu Fay Sınırı üzerinde ve yüksek sarsıntı riski bölgesinde bulunan Bolu’da, meydana gelebilecek olası zelzeleler hakkında açıklamalar yaptı. Prof. Dr. Ali Ateş, kısa vadede Bolu’da bir sarsıntı beklenmediğini belirtti.
1940’lı yıllarda Bolu’nun Abant, Mudurnu ve Gerede bölgelerinde meydana gelen sarsıntılarının akabinde geçen müddette güç birikinti olmadığını söyleyen Ateş, tekrar zelzele için güç birikiminin 250 ila 300 yıllık bir sürece dayanacağını söz etti.
Ayrıca Prof. Dr. Ali Ateş, yeni sarsıntı yönetmeliğinden evvel inşa edilen binalarda güçlendirme çalışmalarının yapılmasını, aksi takdirde 5.2’lik küçük bir sarsıntıda bile bu binaların yıkılabileceğini söyledi.
Kısa vadede Bolu’da zelzele beklenmediğini söyleyen Prof. Dr. Ali Ateş, “Şu anda Bolu’da kısa vadede beklenen büyük bir sarsıntı kelam konusu değildir. Son vakitlerde İstanbul’da meydana gelen sarsıntının Bolu’ya direkt bir tesiri yoktur. Elbette, titreşimler hissedilmiş olabilir. Lakin gerilim transferi açısından değerlendirdiğimizde, bu sarsıntının Bolu üzerinde yakın vakitte bir tesiri olacağını düşünmüyorum. Bolu’yu etkileyen faylar, Kuzey Anadolu Fay Çizgisi üzerinde bulunan segmentlerdir. Bu segmentlerin aktifliği vardır, lakin tarihi datalara baktığımızda, Bolu etrafında yer alan Gerede, Abant ve Mudurnu üzere bölgelerde geçmişte meydana gelen zelzelelerin dönüşüm dönemleri hayli uzundur. Bu dönemler 250 ila 300 yıl üzere uzun vakit dilimlerini kapsamaktadır. Gerede zelzelesi 1944, Mudurnu sarsıntısı 1944, Abant sarsıntısı 1957’de yaşandı. Bu sarsıntılardan sonra geçen müddet, fayların tekrar büyük bir sarsıntı üretmesi için kâfi güç biriktirmesi açısından şimdi kâfi değildir. Hasebiyle kısa vadede yıkıcı bir sarsıntı beklenmemektedir. Lakin 5.1 büyüklüğüne kadar olan sarsıntılar her vakit olabilir. Bu çeşit sarsıntılar çoklukla yıkıcı değildir. Bu durum, elbette ‘depreme hazırlıklı olmamıza gerek yok’ manasına gelmez. Tersine, zelzeleye hazırlık çalışmalarımızı sürdürmeliyiz” dedi.
Mikro bölgeleme çalışmalarının yapılmasına dikkat çeken Ateş, “Bolu’daki bölgelerin yer yapılarının ayrıntılı bir biçimde taranması, yer altı su düzeylerinin belirlenmesi ve bu dataların haritalanması gerekmektedir. Bu çalışmalar, mikro bölgeleme kapsamında değerlendirilmelidir. Bugüne kadar kesim modül kimi çalışmalar yapılmış olabilir, lakin geniş kapsamlı bir mikro bölgeleme çalışmasının yapılması elzemdir. Yanlışsız yere gerçek yapı tasarlanmalı, zelzele dayanımı yüksek yapıların, yapı tasarım parametrelerine ve yükleme senaryolarına uygun olarak inşa edilmesi sağlanmalıdır. Bu çalışmalara öncelik verilmelidir” diye konuştu.
Deprem yönetmeliğine de değinen Ali Ateş, eski yapıların mümkün bir 5.2 büyüklüğünde sarsıntıda yıkılabileceğini belirtti. Ateş, “Güncel zelzele yönetmeliklerine nazaran tasarlanan ve inşa edilen yapılar, 7.0 ve 7.2 büyüklüğündeki zelzeleleri rahatlıkla atlatabilir. Lakin eski yapıların durumu farklıdır. Bu yapılar 5.2 büyüklüğündeki bir sarsıntıda bile yıkılma riski taşıyabilir. Öncelikle yapı stoğunun taranması gerekir. Yapıların hangi yıllarda inşa edildiği, hangi zelzele yönetmeliğine nazaran tasarlandığı ortaya konulmalıdır. Türkiye Cumhuriyeti tarihinde bugüne kadar 10 farklı zelzele yönetmeliği yayımlanmıştır. Her yeni yönetmelik, evvelki yönetmeliklerin yetersizliklerinin fark edilmesiyle ortaya çıkmıştır. Örneğin, 2018 Zelzele Yönetmeliği neden çıkarıldı? Zira her sarsıntıda yeni bilgiler ediniliyor, yeni kriterler geliştiriliyor ve mevcut yönetmelikler yetersiz kalabiliyor. Bu da şu manaya gelir, Mevcut binalar, gelecekte olabilecek risklere karşı gereğince sağlam olmayabilir. Bu yüzden yapı stoğu ayrıntılı biçimde incelenmeli, hangi yönetmeliğe nazaran inşa edildiği tespit edilmeli ve mevcut yönetmeliğe nazaran performans tahlili yapılmalıdır. Şayet yapının mevcut durumu yeni yönetmeliğin koşullarını sağlamıyorsa, bu binalar ya yıkılmalı ya da güçlendirilmelidir. Aksi takdirde, bu yapılar 5.2’lik bir zelzelede bile hasar görebilir yahut yıkılabilir” tabirlerini kullandı.
