Kandil’den sonra Suriye ne olacak?
Terör örgütü PKK silah bırakmak zorundaydı. Bunun birçok nedeni var. Fakat iki temel sebebi şudur: Bir. Örgüt, sahip olduğu jargon/ideolojiden yapılanmaya kadar her ayrıntısıyla
Soğuk Savaş ürünüydü
. Bu çağa ilişkin değildi. Ömrünü tamamladı (Bunda, global güç uğraşının Orta Doğu’dan Uzak Asya’ya kayacak olması da rol oynadı.) İki. Türkiye, terörle çabada önemli bir kapasite biriktirdi. Terörü kaynağında kurutma, direkt önder takımını gaye alma stratejisine yöneldi. Örgütün alanı daraldı.
Bu kapsamda, İmralı’nın “Silah bırak, kendini feshet” daveti konjonktürün hakikat okunduğunu gösteriyor. Gelişmeleri takip ediyorsunuz: İmralı’ya dördüncü ziyaret yapıldı. DEM heyeti
Cumhurbaşkanı Erdoğan’la
, akabinde mevzuat ve İmralı şartları talepleri kapsamında
Adalet Bakanı Yılmaz Tunç
ile görüştü.
Tablo olumluydu, örgütün Kongre toplayarak silah bırakması bekleniyordu, fakat önder takım ayak diriyor.
PKK Yürütme Komitesi
dün “27 Şubat tarihli davette belirtilenlerin yapılabilmesi için bize ulaşan somut bir şey yok” dedi. Öcalan’ın “Özgür yaşar ve çalışır şartlara kavuşarak kongreyi yönetmesi” istendi. Mayıs ayına işaret edildi.
Şurası açık:
Örgüt silah bırakmadan, İmralı şartlarında yapılacak kapsamlı bir değişiklik toplumsal rızayı zehirler.
Kandil, mayıs ayını da bir formda geçiştirirse tahlil gündemi
heyecanını kaybeder.
SURİYE’DE AMAÇ DARALTTILAR
Peki, Suriye ne olacak? Suriye alanı örgüte
zamanın ruhuna uygun kabuk değişimi
için fırsat sundu. SDG, ABD’den aldığı dayanakla Suriye’de terör koridoru kurma hayaline kapılmıştı lakin Esad rejimi devrilince maksat daraltmak zorunda kaldı. 10 Mart’ta imzalanan
Şara-Mazlum Abdi anlaşmasıyla
, SDG’nin Şam’a entegrasyonu, yani Suriye’nin toprak bütünlüğü kabul edildi. Fakat bu entegrasyonun nasıl olacağı meçhuldür. Gerçekten bu muahededen dört gün sonra (14 Mart)
Dışişleri Bakanı Fidan ve MİT Lideri Kalın
Şam’a giderek Ankara’nın öncelik ve kaygılarını lisana getirmiştir.
Şimdi dananın kuyruğunun kopacağı o ana yaklaşmaktayız. Son durum tablosunu şöyle özetleyelim:
Bir. İsrail’in aksi taraftaki eforları sonuç vermedi. ABD, Suriye’deki askeri varlığını azaltıyor. ABD hem İsrail’e hem de SDG’ye “
Suriye’de artık askeri değil siyasi rol oynayacağını”
iletti.
İki. Trump’ın “Makul ol” çıkışı sonrasında Netanyahu Suriye konusunda kendini geri çekti. Washington-Ankara ortasında Suriye konusunda güçlü bir diyalog var. İsrail üzere SDG’nin de bu gerçeği kabul ettiği, konumunu buna nazaran alacağı söylenebilir.
SDG’NİN İSRAİL’E TEKLİFİ
Üç. Batı medyasına yansıdı:
SDG, ABD ile kurduğu bağın bir benzerini İsrail’le kurmak istemiş
. İsrail enteresan bir halde reddetmiş. Öte yandan ABD’nin Suriye’yi “İsrail’le olağanlaşan Arap koalisyonu” içine katmaya çalıştığı da bir sır değil. Şam’ın memleketler arası kredisinin arttığı şu günlerde SDG’nin (Hatta Kandil’in) dirsek teması kurabileceği tek bölgesel aktör kalıyor. O da İran.
Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın
15 Nisan tarihli, gözden kaçan şu vurgusunu biraz da buna bağladım: “Suriye konusunda kimi aktörler Türkiye’nin sabır taşının direncini sınamak yerine dostluğunun değerini bilmeli, örgüt üzere değil devlet üzere hareket etmeli.”
Dört. Tüm bunlara karşın, Şara-Mazlum Abdi muahedesinin uygulanmasında gecikme yaşanıyor. SDG tarafı,
müzakereler başlamadan evvel daha geniş bir koalisyon oluşturma çabasında
. Kademeli uygulanan bu planı biraz açalım.
FEDERASYON KARTINI ÖNE SÜRÜYORLAR
Esad, Suriye’den kaçtıktan iki gün sonra (10 Aralık 2024)
ABD, SDG ile Barzani’ye yakın Kürtleri bir ortaya getirdi.
Gayeleri Kürt aktörlerden bir blok oluşturarak SDG’yi Şam’la masaya oturtmaktı. SDG, bu entegrasyon sürecinde
federasyon ve silah bırakmama taleplerini
dile getireceğini saklamadı. ABD’li yetkililer bu süreçte Suriye-Erbil ortasında mekik dokudu. Bu görüşmelerde SDG, Barzani’ye yakın Kürt Ulusal Kurulu (ENKS) ile Suriye’de
adem-i merkeziyetçiliğe dayanan federal bir hükümet sistemini
Şam’a önerme konusunda anlaştı (18 Mart).
Konuyla ilgili daha kapsamlı konferans, haftasonu Kamışlı’da yapıldı. Türkiye, Kuzey Irak ve Suriye’den isimlerin katıldığı konferansın sonuç bildirgesinde,
Şam idaresine “Ademi merkeziyetçilik/federasyon” önerilmesi
, bunun için de müzakere heyeti oluşturulması kararlaştırıldı.
SURİYE’YE DIŞ MÜDAHALE KRİZ ÇIKARIR
Dışişleri Bakanı Fidan
, Türkiye’nin “Ülkedeki her türlü etnik, dini, mezhepsel bölücülüğün karşısında olduğunu” vurguladı. Şam idaresi de bir açıklama yayınlayarak
ilk kere SDG’yi açıkça eleştirdi
: “Yapılan açıklama ve teşebbüsler, ülkenin birliğini ve toprak bütünlüğünü tehdit etmekte” denildi. SDG’nin
Suriye’nin kuzeyinde demografik değişim peşinde olduğu
, toplumsal yapıyı tehdit ettiği vurgulandı. SDG’nin -anlaşmaya ters olarak- denetim ettiği bölgelerde devlet kurumlarının çalışmasına müsaade vermediği tabir edildi.
Ortada en az bunlar kadar sorunlu iki konu daha var: Bir. SDG, Suriye’nin mukadderatını etkileyecek federasyon üzere değerli bir mevzuyu Suriye halkına sormadan, oldu bittiye getirerek dayatıyor. İki. Müzakere başlıklarını ABD, Fransa, Erbil üzere dış aktörlerle oluşturuyor.
Şam’da “Dış müdahale” algısını güçlendiriyor.
Bu tutum yeni çatışmaları tetikleyecek tehlikeli bir sürecin kapısını aralayabilir.
