Beyin sağlığını korumanın yolları: Hangi besinler zihni güçlendiriyor? Uzmanından tavsiyeler
VM Medical Park Pendik Hastanesi’nden Nörolojİ Uzmanı Doç. Dr. Süber Dikici, beyin sıhhati ve beyin sıhhatinde beslenmenin rolü hakkında açıklamalarda bulundu.
Beynin ön kısmının ‘prefrontal korteks’ olarak isimlendirildiğini söyleyen Doç. Dr. Dikici, “Yaşlandıkça yıpranan ve işlevlerini yitiren birinci alan prefrontal korteks alanıdır. Bu bölge düşünsel davranışlarımızın denetim edilmesinde misyon almaktadır. Yaşlılardaki en kıymetli bilişsel problemlerden birinin fikirleri takip etme ve rastgele niyetlerin ortaya girmesinin önüne geçme marifeti olmasının nedeni, prefrontal korteksteki hasarlardır” diye konuştu.
Yaşlandıkça bir kadro zihinsel zorluklarla karşı karşıya kalacağımızı ve o zahmetlerin birden çok nedeni olacağının altını çizen Doç. Dr. Dikici, “Alzheimer hastalığında olduğu üzere amiloid plakların birikimi yahut klasik demansta olduğu üzere damar sertliği nedeniyle kısmen tıkanmış ana damarlardan gereğince kan akışının olmaması beynimizi olumsuz etkileyecektir. Öbür taraftan nörokimyasal unsurların üretimindeki azalma da beyin işlevlerimizi etkileyecektir. Örneğin, dopamin seviyeleri her 10 yılda yüzde 10 civarında düşüyor. Serotonin ve beynin öteki nörotropik/besleyici doğal kimyasallarının seviyeleri de yaşımız ilerledikçe azalır” dedi.
Yaşlılığa bağlı zihinsel gerilemenin değerli bir öbür belirleyicisinin de hudut hücreleri ortasındaki irtibatı sağlayan yalıtıcı miyelin kılıfıyla alakalı olduğunu belirten Doç. Dr. Dikici, “Miyelin yalıtımının yaşlandıkça azalıp kaybolması ise yanlış nöronsal ateşlemelere ve elektriksel sinyal bozukluklarına yol açar. Sonuçta yaşlandıkça beyindeki kanıların iletimi de yavaşlar. Sigara ve alkol üzere makus alışkanlıklar da bu sürecin hızlanmasına neden olur. Münasebetiyle, yaşlanan beyni bekleyen pek çok sorun vardır. Bu problemlerin en ağır yaşandığı bölgelerin başında da prefrontal korteks gelmektedir” diye konuştu.
Beyin hastalıklarından korunmak için neler yapılması gerektiğinden bahseden Doç. Dr. Dikici, “Beyni yoran monotonluktur. Hayatımız ne kadar çeşitlendirilirse, beynimizin o kadar rahatlatılması sağlanabilir. Rutin davranışlardan vazgeçilmeli, bol ve pak oksijen sağlanmalıdır. Beynimiz tartı olarak bedenimizin yüzde 2’sini oluşturduğu halde, bedene gelen oksijenin yüzde 25’ini tüketir. Oksijensiz kaldığımızda vefatı gerçekleşen birinci organımız beyindir” dedi.
Beyin sıhhatinde beslenmenin kıymetli bir rolü olduğuna dikkat çeken Doç. Dr. Dikici, “Balığın beyin dostu bir besin olduğu muhakkak doğrudur. Çünkü balık yağı bedenin miyelin üretmekte kullandığı Omega-3 yağ asitlerini (özellikle dokoza hegzanoik asidi) temin eden temel bir besin kaynağıdır. Somon, alabalık, palamut, sardalya başta olmak üzere yağlı balıklar tercih edilmelidir. Yaban mersini, anti-inflamatuar ve antioksidan içeriği sayesinde beyin sıhhatine çeşitli tesirlerde bulunur. Bunun yanında flavonoidler sayesinde de beyin hücrelerini koruyarak öğrenme kapasitesini artmasını sağlar” açıklamasında bulundu.
Bitter çikolatanın da beyin sıhhatinin desteklediğine değinen Doç. Dr. Dikici, “Bitter çikolata içeriğinde bulunan flavonoidler, kafein ve teobromin üzere bileşenler sayesinde beyin sıhhatini takviyeler. İçerisindeki antioksidanlar ise beyin hücrelerini hür radikallerin yol açtığı oksidatif gerilime karşı korunmasında tesirli olur. Kafein ise güç ve uyanıklık düzeyini artırarak kısa periyodik zihinsel performansı yükseltir” dedi.
Cevizin içerisindeki Omega-3 yağ asitlerinin beynin işlevsel gelişimi açısından kıymetli olduğunu belirten Doç. Dr. Dikici, “Beyin hücrelerinin yapısının korunması sağlanırken hudut iletimi de desteklenmiş olur. Beyne bir öbür yararı ise hücreleri oksidatif gerilime karşı koruyarak yaşlanma sürecinde bilişsel gerilemeyi yavaşlatmasıdır. Tıpkı vakitte Alzheimer üzere hastalıklara karşı esirgeyici bir tesir sağlar. İçerisinde yer alan bakır ve magnezyum, hudut sistemi sıhhatini da destekleyerek korur” tabirlerini kullandı.
Yeşil yapraklı sebzelerin (özellikle ıspanak, pazı ve lahana gibi) folik asit ölçüsü (B9 vitamini) güçlü olduğundan beyin işlevlerini desteklediğini kaydeden Doç. Dr. Dikici, “K vitamin içeren yeşil yapraklı sebzeler, hudut hücrelerinin ortasındaki irtibatı sağlayarak beyin hücrelerini korur. Demir ve magnezyum ise zihinsel açıdan uyanıklığı ve konsantrasyonu geliştirir. Yeşil yapraklı sebzeler, sistemli tüketildiğinde beyin sıhhatini koruyarak hücreleri tamirinde tesirli olur” dedi.
Magnezyum açısından varlıklı olan kabak çekirdeğinin, hudut hücrelerinin iletiminde değerli bir role sahip olduğunu lisana getiren Doç. Dr. Dikici, şu bilgileri paylaştı:
“Böylelikle gerilim ve anksiyete azalarak zihinsel sıhhatin gelişimi sağlanır. Çinko ve demir barındıran bir besin olduğundan bilişsel gerileme ve hafıza meselelerine karşı tüketilebilir. Kolin bakımından güçlü olan yumurta, nörotransmitterin üretiminde kullanılarak kişinin hafıza ve öğrenme hünerlerinin gelişmesine katkıda bulunur. B6, B12 ve folik asit üzere B vitaminleri yumurtanın içerisinde yer alarak yaşlanmaya bağlı görülen bilişsel gerilemeyi önler. Limon, portakal ve greyfurt üzere turunçgiller, içeriğindeki vitaminle ve antioksidan sayesinde beyin sıhhatini takviyeler. C vitamini açısından güçlü olan bu besinler beyni hür radikallere karşı koruyarak hücrelerin ziyan görmesini pürüzler. Beynin zihinsel açıdan gerilemesini önleyen bir tesire sahip olan yeşil çay, polifenoller ve antioksidanlar açısından da varlıklı olarak bilinir.”
Son olarak beyin sıhhatini korumak için gereğince fizikî aktivite, sağlıklı uyku, pak hava ve sağlıklı beslenmenin son derece değerli olduğunun altını çizen Doç. Dr. Dikici, “Kan basıncı, kan şekeri, lipidler ve kilo yüksekliği, gerilim ile görme ve işitme yetersizliği üzere risk faktörlerinin tespit ve denetim altına alınmasına çalışılmalıdır” diyerek açıklamalarını sonlandırdı.
