Nisan enflasyonu ve riskler
19 Mart’ta başlatılan ve içinde İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanı Ekrem İmamoğlu’nun da olduğu soruşturmanın akabinde piyasalarda yaşanan dalgalanmaların tesirleri her geçen gün datalara ve beklentilere yansımaya devam ediyor. Biz de bu beklentileri ve tesirlerini yakından izlemeye devam ediyoruz.
Söz konusu bilgilerden en kıymetlisi enflasyon. Çünkü iktisat idaresi şu anda tüm yan tesirlerine karşın bütün gücüyle enflasyonu düşürmeye yönelik bir program uyguluyor. Lakin kelam konusu programın işleyişini olumsuz etkileyen ve vakit hedeflemesinde gecikmelere neden olan iktisada tesir eden iktisat dışı faktörler son periyotta epey faal. Bu faktörlere kısaca değineceğiz lakin Merkez Bankası’nın son Piyasa İştirakçileri Anketi sonuçlarına nazaran çok uzun bir ortadan sonra birinci kere 12 ay sonrası enflasyon beklentilerinin yükseldiğini hatırlatalım. Son bilgiye göre12 ay sonrası enflasyon beklentisi %24,55’ten %25,56’ya yükseldi. Tıpkı anket periyodunda cari yıl sonu Dolar/TL kuru beklentisi de 42,79’dan 43,60’a yükselmiş durumda. 12 ay sonrası kur beklentisi de 44,42’den 45,85’e çıktı. Bu beklenti bozulmalarının piyasadaki fiyatlamaları da maalesef olumsuz oluyor.
Elbette bunun nedenleri var. Fakat son birkaç gündeki gelişmeler beklentilerin bir ölçü daha bozulmasına neden olabilecek cinsten. Örneğin geçen hafta içinde yaşanan ve 2014 yılından bu yana hissedilen en berbat çünkü don hadisesinin taze sebze-meyve fiyatları üzerindeki tesiri Nisan ayı enflasyonu için olumsuz bir gelişme.
TÜİK’in enflasyon sepetinde en yüksek ağırlık %24,95 ile besin ve alkolsüz içecekler kümesinde. Yükün yüksek olması demek bu kümedeki fiyat hareketlerinin enflasyonu görece olarak daha fazla etkilemesi demek. Ayrıntıya girersek çünkü don hadisesinin tesirlerinin enflasyon tarafında daha fazla risk oluşturduğunu da görüyoruz. Çünkü taze sebzelerin sepetteki tek başına yükü %2,99. Bu epey yüksek bir oran. Öbür yandan taze meyvelerin sepetteki yükü da epey büyük bir oran diyebileceğimiz biçimde %1,97. İkisinin toplamının tek başına %3,62 olan ve hanehalkının bütçesinin kıymetli bir kısmına denk gelen ulaştırma kümesinden daha fazla olması bile yaşanan zirai don hadisesinin tesirlerini göstermek açısından kâfi.
Diğer yandan döviz kuru beklentilerindeki iddia aralığının yükselmesi de bir öteki olumsuz tesir. Zira Türkiye’de maalesef “döviz kuru geçişkenliği” çok yüksek. Yani kurdaki artışın enflasyona tesiri varsayım edilenden çok daha fazla oluyor. Bu da fiyatlama davranışlarında bir “kısır döngü” oluşturuyor ve enflasyonla çabayı zorlaştırıyor.
Tüm bunlara Trump’ın tarifeler üzerinden başlattığı ticaret savaşlarının global enflasyonist tesirini de eklersek Merkez Bankası’nın bu yıl içindeki bir Enflasyon Raporu’ndan maalesef yıl sonu enflasyon varsayımının üst istikametli güncellemek zorunda kalacağını değerlendiriyorum.
Özetle bugün Merkez Bankası Para Politikası Kurulu bu risklerin tesirli olduğu bir devirde faiz kararı verecek. Elbette yüksek faizin gerçek kesimi bu kadar olumsuz tesiri altına aldığı bir periyotta faizin yükseltilmesi üzere bir alternatifi akıllara bile getirmek istemiyoruz. Lakin Merkez Bankası’nın bugüne kadarki stratejisi ve iletilerine bakarsak “şahin” bir iletiye ve/veya adıma hazırlıklı olmakta yarar var.
