ABD’yi çekilmeye iten 5 neden
Suriye halkına karşı büyük katliamlar işleyen Esed rejiminin yıkılması meyvelerini vermeye devam ediyor. ABD idaresi, iç savaş periyodunda terör örgütü DEAŞ’a karşı uğraş mazeretiyle desteklediği bir diğer terör örgütü olan PKK/YPG’yi terk ederek Suriye’den çekilmeyi gündemine aldı. 8 Aralık 2024’te Esed rejiminin devrilmesi, ABD ordusunun çekilme sürecinde en değerli dönüm noktası olurken başşehir Şam’a yerleşen devrimci güçlerin başta Türkiye olmak üzere bölge ülkelerinin de dayanağıyla güvenlik ve istikrarın sağlanmasında kısa müddette gösterdiği muvaffakiyet bu çekilmekte kıymetli rol oynadı. Türkiye, Irak, Ürdün ve Lübnan üzere komşu ülkelerin yanı sıra ABD dahil memleketler arası güçlerin yeni Şam idaresiyle olumlu münasebet kurması ve DEAŞ’ın rejim sonrası can damarının kesilmesi de ABD’nin ülkedeki varlığını anlamsız kıldı ve çekilme sürecinin başlamasını zorladı.
Yeni idare, rejimin devrilmesinin akabinde yaşanan üç değerli olayda güvenliği müdafaa konusunda değerli muvaffakiyetler gösterdi. 11 Ocak’ta Şam’ın güneyindeki Seyyide Zeynep türbesini maksat alan bir akın teşebbüsü, şimdi yapılmadan engellenerek birkaç saat içinde saldırıyı planlayanlar yakalandı. Ülkenin güneyindeki Dera ve Suveyde’de Dürzi kümeler ve birtakım silahlı eski devrimci kümelerle yaşanan tansiyonlar de önemli çatışmalara evrilmeden diyalog yoluyla çözüldü. 6-7 Mart’ta Suriye kıyısında devrik Esed rejimi ögelerinin sebep olduğu büyük kalkışmanın birkaç gün içinde bastırılması ve mahallî halkın silah teslim etmeye ikna edilmesi ise Şam’ın güvenlik alanında rüştünü ispat ettiği ortaya koymuştu.
ABD idaresi, 2016 yılından itibaren terör örgütü DEAŞ’ın Suriye ve Irak’ta güç kazanmasıyla örgüte karşı uğraş ismi altında Suriye’ye askeri müdahale başlatmıştı. Devrin ABD Suriye Özel Temsilcisi Brett McGurk dahil çok sayıda üst seviye yetkili, bir öteki terör örgütü PKK/YPG’nin ana omurgasını oluşturduğu Suriye Demokratik Güçleri (SDG) ile birlikte hareket edilmesini sırf “DEAŞ ile mücadele” halinde açıkladı. 2018 yılında ABD Başkanı Donald Trump, DEAŞ’ın mağlubiyete uğratıldığını ilan etmesine karşın Esed rejiminin varlığını müdafaası nedeniyle Suriye’den asker çekilmemişti. Rejimin 8 Aralık’ta düşmesiyle birlikte Şam’da değerli bir güçle karşılaşan DEAŞ’ın son periyotta faaliyetlerinin büyük oranda son bulmasının ABD’nin çekilme kararında zorlayıcı bir sebep olarak bedellendiriliyor. Middle East İnstitute’nin datalarına nazaran, rejimin düşmesinden sonra DEAŞ’ın Suriye’deki faaliyetleri yüzde 80 oranında azaldı.
ABD Merkez Kuvvetler (CENTCOM) Kumandanı Erik Kurlilla, 17 Ocak’ta Suriye’deki üsleri ziyaret ederek durumu yerinde gördü. Devam eden süreçte Şam’daki hükümetin ülke genelinde güvenlik alanında elde ettiği muvaffakiyetler, Washington’un SDG’ye mutabakat için kurduğu baskıları artırmasına sebep oldu. SDG’nin kıyı olaylarından çabucak sonra 10 Mart’ta Suriye Cumhurbaşkanı Ahmed Şara ile mutabakat imzalayarak çekilmeye başlamasında Kurilla’nın kurduğu baskıların kıymetli rolü olduğu bildiriliyor. Muahedenin birinci basamağında PKK/YPG militanlarının Halep’teki Pir Maksud ve Eşrefiyye mahalleleri ile Tışrin Barajı’ndan çekilmesi ise muahedenin fiiliyata geçtiğini gösterdi.
Türkiye Dışişleri Bakanı Hakan Fidan, Esed rejiminin yıkılmasından kısa mühlet sonra CNN Türk’e verdiği röportajda, Suriye’deki PKK/YPG meselesinin barışçıl yollarla çözülmesini istediklerini söyledi. Fidan, Şam’ın DEAŞ üzere örgütlerin sebep olacağı güvenlik meselelerinin üstesinden gelmesi için Türkiye’nin dayanağını sürdüreceğini vurgularken ABD’den bir terör örgütüne karşı öbür bir terör örgütünü desteklemekten vazgeçmesi gerektiğini yineledi. Bu açıklamaların yanında Türkiye’nin, Suriye, Lübnan, Ürdün ve Irak ile birlikte DEAŞ ile çabayı de içeren bölgesel bir güvenlik düzeneği oluşturması bölgedeki güvenlik durumunun korunmasına katkı sağladı. Oluşturulan sistem, Washington’ın elindeki DEAŞ’la uğraş mazeretini kullanılmaz
hale getirdi.
Şam’ın güvenlik meselelerini muvaffakiyetle çözmesi ve Türkiye’nin yanı sıra Ürdün, Irak ve Lübnan üzere ülkelerle kurduğu istikrarlı bağlantılar, ABD’nin DEAŞ’a karşı uğraşta yeni Şam idaresinin yeterliliğini anlamasına da sebep oldu. Bölge ülkeleri, ihtilalin akabinde Şam’a üst seviye resmi ziyaretler gerçekleştirdi. Fırat’ın doğusunda yürütülen süreç de ABD ordusunun terör örgütü PKK/PYD’den takviyesini çekmesinin önünü açtı.
El-Arabi el-Cedid gazetesine bilgi veren lokal kaynaklar, Suriye’nin en büyük doğalgaz alanı Koniko’da konuşlu ABD kuvvetlerinin Irak’a geçmeye başladığını bildirdi. Kaynaklar, 10 gün evvel Koniko’daki üsten 70 araçlık bir askeri konvoyu çeken ABD ordusunun geçen pazartesi günü de 200 araçlık bir askeri konvoyu daha Koniko’dan çekerek Irak Kürdistan Bölgesel İdaresi (IKBY) başşehri Erbil’deki üslere gönderdiğini aktardı. Koniko Üssü’nde PKK/YPG militanlarının da kalmadığını belirte kaynaklar, ABD’nin üssü korumak için bulundurduğu hava müşahede araçlarının da uçuş yapmamaya başladığının altını çizdi.
ABD kuvvetlerinin Suriye’den çekilme kararına ait Yeni Şafak’a değerlendirmelerde bulunan İbn-i Haldun Üniversitesi Öğretim Vazifelisi Ömer Behram Özdemir, ABD Başkanı Donald Trump’ın önceki idareye oranla Suriye ile ilgili ideolojik bagaja sahip olmadığını belirterek, “ABD’nin taraf olduğu ya da kendisinden beklentilerin olduğu çatışmaları bitirerek, Çin’e ağırlaşma stratejisi Trump’ın seçim öncesinde de en kıymetli vaatlerinden biriydi. Trump, İsrail’in Suriye’ye ait güvenlik tezlerine de ikna olmayarak bölgedeki yeni gerçekliği tanıma yoluna gitti” değerlendirmesini yaptı.
