Koltuk ayarları
Kanaatimce Charlie Chaplin, nâm-ı öteki Şarlo bütün vakitlerin en büyük sinema ustasıdır. Yer farklı olsa zevkle yaparım; fakat niyetim burada bunun sebeplerini tartışmak değil. Şu kadarını tespitle geçeyim; Çağdaş Vakitler sineması, üniversitelerde okutulan bir yıllık Çağdaşlaşma Sosyolojisi dersinin bir saatte anlatılmasıdır aslında. Hem de hiç yormadan; güldürerek ve düşündürerek…
Charlie Chaplin’in birtakım açılardan problemli bulduğum, buruk bir zevkle seyrettiği sineması ise Diktatör’dür. Burada Hitler ve Nazizm hicvedilmektedir. Sorun şu:
Nazizm ve faşizm güldürü lisanıyla anlatılabilir mi?
Bazıları için bu mümkündür. Bendeniz o kanaatte değilim.
Adorno, “Auschwitz’den sonra şiiri yazılamaz” demişti
. Şiir bile yazılamayacaksa, güldürü haydi haydi yapılamazdı. Hakkâniyetli olmak ve Diktatör sinemasının 1942’de gösterilmeye başlandığını da unutmamak lâzım… Bu târihte Hitler, içindeki canavarı şimdi tam olarak salmış değildi. Toplama kampları hanidir vardı,ama bunların
toplu imhâ kamplarına dönüşmesi
1942’de , yâni sinemanın piyasaya sürüldüğü vakte denk geliyor. Hakikaten, sineması ABD’de çeken Charlie Chaplin’in “Eğer Austchwitz’de yaşananlardan haberim olsaydı çekmezdim” dediği rivâyet edilir.
Geçen hafta Diktatör sinemasındaki bir sahneyi hatırlatan bir gelişmeyi yaşadık. (Bizim Akıl Odası programı için Nedret Ersanel’e bu sahneleri kullanmayı teklif ettim Fakat galiba telif sıkıntıları varmış. Bu sebeple vazgeçildi). Trump ve Şin Ciping karşılıklı olarak gümrük vergilerini arttırdılar. Bazıları bunu dünyânın bir müzâyede salonuna çevrilmesi olarak yorumladılar. Bence görünüm daha çok Diktatör sinemasındaki, bir sahneyi çağrıştırıyordu. Adanoid Hynkel (Adolf Hitler) ile Benzino Napolini (Benito Mussolini) bir gün berberde rastlaşırlar ve yan yana traş olmaya başlarlar. Evvela birisi kendisinin en üstün olduğunu göstermek için koltuğunu yükseltir. Oburu durur mu? O da yükseltir. Bir yükselttikçe başkası de birebir şeyi yapar. En sonunda koltukların sistemi bozulur ve her ikisi de yere çakılıverir. Geçen haftaki tarife savaşlarını gördükçe aklıma bu geldi.
Evet, ABD kamuoyu Trump’a teveccüh gösterdi. O da dünyâya bunları yapıyor. Lakin
şartların II.Umûmî Harp evvelindeki görüntülere çok benzediğini
kabûl etmek gerekiyor. Pek çok etraf Trump ve Cumhûriyetçilerin, Biden ve Demokratlardan farklı olarak dünyâdaki savaşları bitireceğini tez ediyordu. Artık anlaşılıyor ki bu türlü bir durum vârit değil. Tam tersine,
ticâret savaşları eninde sonunda askerî bir hesaplaşmayı doğuracak
görünüyor.
Trump ilkesel ve değersel olarak savaş zıddı bir insan değil.
Gazze’yi bir emlâk fırsatı olarak gören ve üzerinde yaşanan soykırıma gözlerini kapayan, kulaklarını tıkayan birinden barış güvercini çıkarmak
akla ziyan olsa gerekir. O yalnızca, Demokratların bilakis savaşı hovardaca harcamalarla yapmak istemiyor. Bunun masraflarını tek başına ABD iktisadının çekmesini reddediyor. Elbette dünyânın en büyük ateş gücüne sâhip ordusuna sâhip olduğunu biliyor. Tehditlerle ve mafyoz çökmelerle işini halletmek istiyor. Savaş lakin bu metodlar sökmezse devreye girecek. Gidişâtın da maalesef oraya hakikat işlediğini görüyorum.
Trump’ın gücünü
imâlât kesimi, güç yatırımcıları ve bir kısım teknoloji ve finans müteşebbislerinden
aldığı söyleniyor. Birinci ikisinin Trump’a son derecede ağır takviye verdiği tez ediliyor. Teknoloji etraflarının dayanağı ise başlangıçta sonluydu. Musk bu sebeple çok öne çıkıyordu. Mütereddid yahut muhalif olan başkaları Trump seçildikten sonra süratle ona bağlandılar. Trump’ı destekleyen finans etraflarının ise, daha çok
finansal kumarbazlıktan öngörülemez finansal savrulmalardan yılmış; finansal bir sağlamlılık üzerinden önünü görmek isteyen güç kesimi ile içli dışlı olanlar
olduğunu biliyoruz. Yeşil Mutabakat yatırımlarını teşvik eden ve bu sûretle güç şirketlerini zorlayan saf finans bölümlerinin elbette bunun dışında kaldığını biliyoruz. Trump’ın amacında olan başka kesim ise Pandemi ile öne çıkan ilaç bölümü.
Hâsılı iklimciler ve sağlıkçılar (?) devre dışı kaldılar.
Trump, bu adamların ABD bürokrasisi içindeki takımlarına odunsuz bir savaş başlattı. Nihâyet medya ve sinema dalındaki uzantılarına karşı, Epstein evrakları başta olmak üzere sindirici belgelerle had bildiriyor. LGBT ve pedofili savaşları da bu diziye eklemleniyor.
Bilmem dikkatinizi çekiyor mu?
Muallakta kalan tek bölüm silâh sektörü
. Pek çok tahlil Trump’ın bu kesimlerle ortasının yeterli olmadığını düşünüyor. Bu kesimin ,Biden döneminde altın günler yaşadığını düşünürsek ,kategorik bir akıl yürütmeyle Trump’ın onlara da soğuk baktığını düşünebiliriz. Kısmen tahminen de öyledir. Emlâkçıların savaş istemeyeceğini , devâmiyeti olan bir barış vasatında işlerini büyütmeyi düşündüğü tez edenler olabilir.
Ekonomik aklın barış, siyâsal aklın ise savaş vaad ettiğini
düşünen bu etrafları ya çok safdil yahut içten pazarlıklı bulduğumu söylemeliyim. Onların savlarının tersine
ekonomi ile savaşın ortasındaki organik bir ilgi vardır
ve asla ıskalanmamalıdır. Ekonomik aklın temsilcisi olarak görülen Trump’ın Demokratlar kadar savaş histerisine yakalanmamış olmasını ve savaşa karşı soğumasının çok ârızî ve aldatıcı olduğunu düşünüyorum. Bunun fırtına evvelindeki sessizlik olduğunu düşünüyorum. Bir defâ
Trump, bir emlakçı için en büyük fırsatların savaşın yıkımlarından geçtiğini
bilecek kadar bu alanda deneyimli. Gazze’ye bir emlâk olarak bakışı ve ağzının sulanması tam da bunu anlatıyor. Hâsılı
emlâkçı başı bir yerlerde savaşı sever
. Şayet Trump bugün savaş riskini soğutuyor görünüyorsa, bunun ,savaş kesiminin Biden devrinde
tekmil stoklarını eritmesi ve tıka basa doymuşluğu
rol oynuyor. Bu dal tekrar üretim için nefeslenme ve yenilenme kademesinde. Karnı tıka basa doymuş, şişmiş bir yırtıcının hazım uykusu üzere bir şey bu. Yırtıcı çok daha güçlenmiş ve acıkmış olarak uyanacak. Bu kere küçük lokmalar ,yâni mevziî değil çok daha büyük çaplı bir “şölen” , tahminen de global bir savaşlar silsilesi ufukta. Trump bence ABD’yi ve zincirleme tepki içinde dünyâyı buna hazırlıyor. Değilse ABD iktisadının, Trump’ın başlattığı ve ekonomik akılda asla karşılığı olmayan tam bilakis ekonomik faaliyeti ezen kararlarıyla düze çıkacağı yok. Koltukların mekaniği ile hunharca oynamaya başladılar.
Ergonomik telaşlarla değil , düpedüz katastrofik gözü dönmüşlükle…
