ABD-İsrâil müzâkerelerine dâir
Netanyahu -Trump buluşması gerçekleşti. Aslında bu ikilinin görüşme trafiği epey ağır seyrediyor. Saymadım lakin, daha seçimden önce bir iki kere biraraya geldiklerini biliyoruz. Trump iktidâra geldikten sonra kendisi ile en sık görüşen yeniden “Bibi” oldu.
Trump Netanyahu’yu Beyaz Saray’ın kapısında son derecede sıcak karşılıyor. Heyetler masa etrafında toplanırken, çok misâfirperver bir jestle Bibi’nin sandalyesine yerleşmesine yardımcı oluyor. Daha önce, öbür başkanlara sergilediği soğuk ,hatta saldırgan üslubundan eser yok. Her iki önderin de yüzlerinde çiçekler açıyor.
Bunu olağan karşılamak ve şaşırmamak gerekir. İsrâil ile ABD ortasındaki bağlantılar, bırakalım bozulmayı ,ne vakit aksadı ki? Lakin burada en dikkat alımlı olan
İsrâil’in en şâhin siyâsetçisi ile ABD’nin en siyonist başkanının
yan yana gelmiş olmasıdır.
Bu ziyâretin gündemini iddia etmek müşkil olmasa gerekir.
İlk ve en âcil unsurun İran olduğunu kestirebiliyoruz.
İsrâil’in şâhin Bibi’si, ABD’nin İsrâil ile bir arada İran’a karşı en kısa vakitte çok ağır bir akın yapmasını istek ediyor. Bu sûretle, yâni ön alarak İran’ın ,kendisine nükleer silâh avantajı bahşedebilecek nükleer tesislerini berhâva etmek istiyor. İran’a karşı mümkün bir atağın ağır hazırlıklarının devâm ettiği yolunda haberler de akmaya devâm ediyor. Şayet gerçekleşirse ,bunun
târihin şâhitlik ettiği en ağır bombardımanlarından birisi olacağı
kesinlikle görünüyor. Hâdisenin İran’ın işgâliyle devâm edeceğini bekleyenler de yok değil. Doğrusu , şayet bu atak gerçekleşirse ikinci merhalenin devre dışı olduğunu düşünenlerdenim. Yâni yalnızca ,
İran’da taş üzerinde taş bırakmayacak ve onu tam bir teslimiyete sürükleyecek bir bombardımanla
iktifâ edeceklerini düşünüyorum.
Tam bu ortada, İran’ın masaya oturmayı kabûl ettiği haberi geldi.Farslar herhâlde vaziyetin vahametini anladılar. Birinci başlardaki nazlarını ve diklenişlerini bir taraf bıraktılar. Bu gelişmeye nazaran kimi iddialarda bulunabiliriz.
ABD, İran’a derhâl saldırmak istemiyor.
İran’a karşı ilân ettiği tehditin iş göreceğini ve onu fazla masraf gerektirmeden dize getireceğini düşünüyorlar. Netanyahu-Trump müzakerelerinde her iki senaryonun-doğrudan taarruz ile evvelâ müzakerelerin sonuçlarını beklemek- gözden geçirilmiş olsa gerekir. İran için sonuç fazlaca değişecek görünmüyor. Her iki halde de kaybedecekleri kesinlikle. Tahminen de
müzakere kapısını açarak bunun mâliyetini düşürmenin
derdindeler.
Trump-Netanyahu buluşmasındaki
ikinci gündemin direkt Gazze olduğunu
düşünüyorum. Çok acıdır ki Trump ve Netanyahu bu sıkıntıda kesin olarak anlaşmış durumda. Gazze ve Batı Şeria’daki Filistinlileri tehcir ederek bu sıkıntıyı bitirmeyi başlarına koymuşlardır. Şayet bir gün insanlık galebe çalar; mâkul ve âdil bir Yeni Dünyâ Nizamı kurmanın irâdesini ortaya çıkarsa gerek Trump gerek Netanyahu’nun II.Umûmî Harp sonrasında nazi ve faşist önderlerin akıbetine uğrayacağı kesinlikle. Maalesef hâl-i hazırda bunun en küçük emâresi yok.
Üçüncü başlığın direkt ve dolaylı olarak Türkiye ile alâkalı olduğunu
, Trump’ın açıklamalarından anlıyoruz. İsrâil’in Esed sonrası Sûriye’de İran’ın yerini Türkiye’nin doldurmasından son derecede rahatsız olduğu çok âşikâr. Sûriye’nin güneyinde, Golan’ın tamâmını işgâl etmesi ve bunu Dürzîleri kullanarak büyütmesi; kuzeyde ise PYD’nin özerk bir yapıda varlık göstermesini ağır bir halde desteklediğini görüyoruz.Anlaşılır tabir edelim: İsrâil ,Türkiye’nin tam zıddına ,Sûriye’de üniter bir devlet istemiyor. Mümkünse Sûriye’nin küçük bir kaç devlete ayrışmasını , en azından federal olarak yapılandırılmasını dilek ediyor. Bu sûretle,
İran’dan daha fazla ciddiye aldığı bir “düşman” olarak Türkiye’nin püskürtülmesini
sağlamak istiyorlar. Türkiye ile işbirliği yapmak isteyen Şam yönetimini ise iç savaş tehditi ile bundan uzak tutmak için uğraş ediyorlar. Nihâyet Türkiye’nin kullanmak istediği hava üslerine karşı yaptığı ataklar bu gelişmelere tuz biber ekti. İsrâil yetkilileri, Türkiye ile savaşmak istemediklerini sık sık beyân ediyorlar. Bunu, Türkiye’nin de emsal açıklamalarıyla örtüştürüp düz değerlendirenler bir Türkiye-İsrâil savaşının ihtimâl dışı olduğuna hükmedebilir. Ben ise, olur, olmaz bilemem ancak, söylenenlerin mefhum-u karşısından hareketle, bu açıklamaların savaşın ihtimâline işaret ettiğini düşünenlerdenim. Savaşlar her vakit bu yoldaki azim ve kararlılıkla çıkmak zorunda değil. Türkiye ve İsrâil, Sûriye’de bu husûmetle birbirine yaklaştıysa, her an , her şey olabilir. Savaş istenmese de çıkabilir. (Cumhurbaşkanı Erdoğan ve Dışişleri Bakanı Fidan’ın bu yolda, daha önceki açıklamaları da buna işâret ediyor).
Trump bunu görüyor. İsrâil ile Türkiye ortasında bir orta bulucu edâsıyla konuşması bu yüzden. Bibi’sinin çabucak yanı başında ,Türkiye Cumhurbaşkanına ,kendisine has bir üslupla övgüler düzmesi dikkat cazip. Bunu, tekrar çok düz okuyup, Türkiye’yi İsrâil karşısında kolladığı yolunda yorumlayanlar var. Onlar
Türk-Amerikan münasebetlerinde ,Demokratların iktidarla olduğu vakitlerde havanın bulutlandığını, lâkin yağmadığını; Cumhûriyetçilerin iktidârında ise günlük güneşlik iken birden fırtınaların çıktığını
unutuyorlar. Tıpkı formda Türk-Amerikan münasebetlerinde CAATSA yaptırımlarına mâruz kalışımızdan , F 35’den çıkarılmamıza kadar her olumsuz karârın ardında Trump olduğunu da dikkatten kaçırıyorlar. Trump bütün dileği, Ortadoğu’da ,kendi kırmızı çizgilerinin hâricinde belâ çıkmaması. Elbette İsrâil’in , kendisine Türkiye’yi kaybettirecek tezlerini kabûl etmiyor. Bunun hâricinde ise Türkiye’ye karşı İsrâil’in yanında durduğundan zerre kuşkum yok. Bilmem, sizce de buna Türkiye’nin Sûriye’de, “mâkûl” düzeyde durdurulması dâhil midir?
