Tel Aviv, Ankara’yla uzlaşma arayışında
Türkiye ile İsrail ortasında yaşanan Suriye tansiyonuna birinci dikkat çeken gazetecilerden biriyim. Son yazım,
Netanyahu Provokasyon Hazırlığında
(25 Mart) başlığını taşıyordu. Bu yazıdan bir kaç gün sonra İsrail, Suriye’deki üslere atak düzenledi.
İsrail yönetimi
bu hücumların Türkiye’ye bir ileti olduğunu
vurguluyor. İsrail medyasına bakarsak, ileti “Sınırlarımıza yaklaşırsan savaşırız” içeriği taşıyor. Pekala, sahiden o denli mi?
Perde ardındaki gelişmeler aksini söylüyor. Tel Aviv, Suriye konusunda Washington’dan istediğini -şimdilik- alamadı. Türkiye de tehditlere pabuç bırakacak bir ülke değil. Bu yüzden tansiyonu artırıyorlar. Maksatları
Trump’ın dikkatini mevzuya çekmek ve Ankara ile bir uzlaşma noktası yakalamak
. Nasılını anlatayım. Ancak evvel genel çerçeveyi ortaya koyalım.
İSRAİL’İN HAYALİ TEHDİTLERİ
Bir. Milletlerarası ilgilerde
mutlak güç yoktur
. Gelişmelerin seyrine, ilgili aktörlerin kapasitesi, saha gerçekleri ve konjonktür taraf verir.
İki. Suriye’de olan şey
birbirine yüz seksen derece zıt iki bakış açısının çatışmasıdır
. Bir yanda kaostan beslenen İsrail, öbür yanda Suriye’nin toprak bütünlüğünü savunan Türkiye vardır.
Üç. İsrail’in Suriye siyaseti ülkenin dört kantona bölünmesidir. SDG ile yakın temastaydılar, Dürzi topluluğu kışkırttılar. Suriye’yi bir ortada tutacak güçlerin ülkede faaliyet göstermesini istemiyorlar (Bakınız,
Netanyahu Türkiye’den Korktu,
4 Mart).
Dört.
ABD Başkanı Trump’ın
tutumu gelişmelerin seyrini etkileyecek. Bu yüzden İsrail, Washington’a tam saha pres uyguluyor. Erdoğan-Trump görüşmesini engellemeye çalıştılar (Bakınız,
İsrail O Görüşmeyi Erteletmeye Çalışmış
, 18 Mart). Washington’a “Türkiye’nin Suriye’de aktiflik kazanmasını önleyin” diyorlar.
Beş. Ruhsal harp yürütüyorlar. İsrailli gazetecilere “Türkiye ile bir çatışma kaçınılmaz haberleri yapın” dediler (Bunu İsrail medyası açıkça yazdı).
Çatışma ihtimalini konuşturmak, baskı oluşturmak istiyorlar
. Bir yandan da hayali tehditler yaratıp Trump’ı ikna etmeye çalışıyorlar. Neymiş?
İran’ın Şii aksının yerini Türkiye’nin Sünni aksı alacakmış
.
TRUMP’A O KELAMI SÖYLETEMEDİLER
İsrail açısından bu hususların sağlaması şudur: SDG ve Dürziler Tel Aviv’in istediği yola girmiyor. Türkiye geri adım atmıyor. Şam’ın memleketler arası kabulü artıyor. En kıymetlisi, ABD, Suriye konusunda İsrail’in istediği noktaya gelmiyor.
İsrail, Erdoğan-Trump görüşmesini engelleyemedi.
Dışişleri Bakanı Fidan’la
görüşen
ABD’li mevkidaşı Rubio
“Türkiye ile Suriye ve öbür bahislerde işbirliği yapmak istiyoruz” dedi (27 Mart.) Bu da yenidir: Trump Suriye kelam konusu olduğunda daima “Türkiye” vurgusu yapıyor. Trump’ın metnine İsrail’i de koymaya çalışmışlar. Lakin Trump “İsrail” dememiş.
BOMBALAMA O GÖRÜŞMEDEN SONRA BAŞLADI
İsrail,
Erdoğan-Trump görüşmesinin çabucak akabinde kartlarını açık oynamaya başladı.
Türkiye’nin üs kuracağını varsaydıkları askeri noktaları bombaladı. Tansiyonu
Trump’ın dikkatini hususa çekmek
için artırdı.
İsrail Başbakanı Netanyahu
, apar topar ABD’ye gitti. İsrail medyasına yansıdı:
Trump’a, Suriye’de İsrail’in tasalarını giderecek, Türkiye’nin de Suriye’deki varlığını kabullenen bir teklifle gitti
. 6 Nisan tarihli,
Ron Ben Yishai imzalı haberde
diyor ki… “İsrail, Suriye’nin nüfuz alanlarına bölünmesini öneriyor.” “İsrail’in Türkiye’ye önerdiği dağılım şu; doğuda ABD, batı kıyılarında Rusya, kuzeyde Türkiye, güneyde ve doğuda ise İsrail.”
Bu “Suriye dört kantona bölünsün” teklifinin devamıdır
. Suriye’yi bölünmeye götürecek her teklif Türkiye için yok kararındadır. Hakikaten bu bahislere karar vermesi gereken de Suriye’nin bizatihi kendisidir.
Dışişleri Bakanı Fidan’ın
“Suriye’de İsrail ile rastgele bir çatışma görmek istemiyoruz zira Suriye Suriyelilere aittir” iletisi bununla ilgili.
Trump’ın Suriye’den bir an evvel çıkmak istediği düşünülürse Netanyahu’nun bu teklifine sıcak bakmayacağı söylenebilir. Buna karşılık, ABD’nin, Suriye’de bir
çatışmasızlık mekanizması
önermesi de ihtimal dahilindedir.
PEKİ, TÜRKİYE NE YAPACAK?
Ankara’nın Suriye’deki hiçbir faaliyeti üçüncü ülkelere karşı değil. Ankara Şam’ın terörle çaba ve istikrar kapasitesini geliştirmek istiyor. Şam’la yakın diyaloğu var.
Suriye Cumhurbaşkanı Şara, önümüzdeki hafta Türkiye’ye gelecek
(Birleşik Arap Emirlikleri’ne de gidecek. BAE, İsrail’le yakındır.)
Suriye hükümeti,
Türkiye’yi resmen davet eder
ve eğitim takviyesi isterse, Ankara buna hayır demez. Milletlerarası hukuk bağlamında, buna kimse karışamaz.
Şayet Şam isterse, Suriye’de kara, hava, deniz eğitim üsleri kurulur.
Burada Suriye askerlerine eğitim verilir. Bu üsler yoluyla DEAŞ’la gayret de sürdürülür.
Ama İsrail buna karşı çıkıyor? Prosedürdür: Mehmetçik bir bölgede konuşlanırken,
tüm taraflara pozisyon bildirimi yapılır.
O tarihten sonra da kimse orada bir şey yapamaz. Yaparsa, savaş sebebidir. Kimsenin savaş istediğini sanmıyorum.
