Dışişleri Bakanı Hakan Fidan, Irak televizyonu UTV’de yayınlanan El Hakikat (Doğru Söz) programına verdiği röportajda, “Irak’la terörle uğraşta geldiğimiz noktada Irak, DEAŞ’la nasıl gayret ettiyse bizim beklentimiz PKK’yla da birebir çabanın verilmesi. Ancak şu anda geldiğimiz noktada birinci evvel PKK’nın hukuksal olarak bir tehdit olarak tanımlanması noktasında atılmış bir adım var. Biz bunu memnuniyetle karşılıyoruz” sözlerini kullandı.

Bakan Fidan ayrıyeten, “Yapılan son davet sonrası umuyoruz, diliyoruz, istiyoruz bu davete kulak verilir ve örgüt tıpkı kendi başkanının talep ettiği üzere kongreyi toplar, kendini feshetme ve silahları bırakma kararı alır” dedi.

Dışişleri Bakanı Hakan Fidan, Irak televizyonu UTV’de yayınlanan El Hakikat (Doğru Söz) programına konuk oldu. Bakan Fidan, programda Irak-Türkiye ilgilerinin yanı sıra bölgesel ve global gelişmelere ait soruları yanıtladı. Türkiye-Irak ilgilerinin son durumuna ait soru üzerine Bakan Fidan, “Sorduğunuz soru değerli. Türkiye-Irak bağları bizim açımızdan vazgeçilmez bir boyut ve ehemmiyet taşımakta. Zira Türkiye ve Irak’ın tarihi, coğrafyası, kültürü, inancı artık iç içe geçmiş durumda. Bizim hudut komşularımız olan Suriye, Irak ve İran ile olan bağlantılarımız temel ilgilerdir. Oralarda olan bir şey bizi etkiliyor, bizde olan bir şey onları etkiliyor. Münasebetiyle biz her vakit için Irak’taki durumun olağanüstü uygun olmasını, ekonomik olarak, siyasi olarak, güvenlik olarak bütün meselelerini halletmiş olmasını dileriz. Bizim Irak’la olan bağlantılarımız, bilhassa Cumhurbaşkanımızın son 20 yıldır ortaya koyduğu perspektif, Irak’ın geçtiği bu sıkıntı devirlerde mümkün olabildiğince yanında olabilmek, olumlu bir formda. Zira son 20 yılda Irak hakikaten çok sıkıntı periyotlardan geçti. İşgal oldu, iç savaş oldu, terörle gayret oldu. Halihazırda devam eden çeşitli çabalar var. Bu, Irak’ı kullanması gereken kapasiteye ulaştırmayan bir durumda tutuyor daima. Hasebiyle biz Türkiye olarak kendimize soruyoruz, ne yaparsak Irak’ın sıkıntılarını çözmede daha çok yardımcı olabiliriz, nasıl yardımcı olabiliriz. Irak’ın egemenliği, bağımsızlığı, toprak bütünlüğü, iç barışı, kalkınması nasıl devam eder? Buna yönelik politikalarımız var. Geçen sene Cumhurbaşkanımızın yaptığı tarihi nitelikteki ziyarette biliyorsunuz 27 tane muahede imzalamıştık. Sudani’nin Irak’taki ortaya koymaya çalıştığı hizmetleri, bilhassa halka yönelik altyapı meselelerini çözmeye yönelik çalışmalarını biz destekliyoruz. Bunlar değerli gelişmeler. Türkiye ile Irak ortasındaki doğal ki ticari, siyasi güvenliğe dayalı iş birlikleri kurumsallaştırmak da olağanüstü değerli. Karşılıklı itimadımızı artırarak, birbirimize dayanak vererek inşallah bu süreci daha da ileriye taşıyacağız” dedi.

Türkiye ve Irak ortasında Uyum Komitesi’nin beklenen toplantısına değinen Bakan Fidan, “Biz bu muahedeyi imzaladıktan sonra yüksek seviyeli, orta seviyeli, alt seviyeli onlarca toplantı yapıldı. Su projeleri, güç projeleri, güvenlikle ilgili, ticaretle ilgili, kalkınma yoluyla ilgili. Yani nitekim hem Sayın Sudani, hem Dışişleri Bakanı Sayın Fuad Bey gerçekten çok önemli çalışıyorlar. Türkiye tarafında da kurullar kurulmuş durumda. Bu kurullar sıkıntıları profesyonel bir formda çalışıyorlar. Bir ortak stratejik planlama kümemiz var. Bunun altında bütün sorunları görüşüyoruz. Güçten tarıma, tarımdan sulamaya, sulamadan ulaştırmaya varana kadar birçok bahis var. Çok profesyonel çalışıyoruz. Her iki ülkenin de menfaatine olacak formda âlâ gidiyor” sözlerini kullandı.

“Biz natürel iç barışını sağlamış, memleketler arası ve çevresel meselelerden kurtulmuş, kendi güç kaynaklarını kendi bağımsız iradesiyle kullanan bir Irak’ın olmasını istiyoruz. Zira Irak çok kaynakları olan güçlü bir ülke. Hem kendisine hem bölgeye çok katkıda bulunabilir. Bu değerli. Başka taraftan Türkiye açısından baktığımız vakit -yani Irak’ta sorun nedir diye sorduğunuzda- az önce saydığım iş birliği alanlarına ilaveten alışılmış terörle uğraş sıkıntısı var. Biliyorsunuz PKK Türkiye’yi tehdit eden bir terör örgütü. Türkiye’de PKK’nın bir aktifliği yok fakat Irak’ta birçok toprağı işgal etmiş durumda başta Sincar olmak üzere. Artık alışılmış Irak hükümetinin PKK’ya yönelik aşikâr önlemleri geliştirmesi hem kendi güvenliği için kıymetli hem bölgesel güvenlik için kıymetli. Biz bunu hakikaten kıymetli buluyoruz. Irak’ın mezhepler ortası bir vekalet savaşına dönen bir yer olması da hiç kimsenin menfaatine değil. Bunun da bir olgunlukla aşılması ve Irak’ın istikrara kavuşması gerekiyor. Irak bütün Iraklılarındır; ister Şii olsun, ister Sünni olsun, ister Türkmen, ister Kürt, ister Yezidi olsun, bütün Iraklılara aittir ve biz Sayın Sudani’nin bu politikasını destekliyoruz. Ancak natürel son yıllarda ortaya çıkan birtakım çatışmalar, uyuşmazlıklar kimi hisleri hâlâ besliyor. Umarız, bizim Türkiye olarak bütün niyetimiz, yapan bir siyaset ile Irak’ın hem kendi kalkınmasını görmek hem de kendi meselelerini aştığını görmek.”

Bakan Fidan, terör örgütlerine karşı koymak ismine Irak hükümetinin üstlendiği role ait soru üzerine ise, “Bizim aramızdaki iş birliği düzeneği son yıllarda sahiden gelişti, güvenliğe dayalı. Irak artık Türkiye’yle hem savunma endüstrinde iş birliğine -biz kendi pazarımızı ve yeteneklerimizi Irak’a da açmış durumdayız. Bu stratejik kararı Cumhurbaşkanımız aldı; savunma sanayiine, Ulusal Savunma Bakanlığına, öteki güvenlikle ilgili kurumlara Irak’a yardımcısı olması istikametinde talimat verildi. Lakin öteki taraftan doğal Irak’la terörle uğraşta geldiğimiz noktada Irak, DEAŞ’la nasıl uğraş ettiyse bizim beklentimiz PKK’yla da birebir çabanın verilmesi. Ancak şu anda geldiğimiz noktada birinci evvel PKK’nın türel olarak bir tehdit olarak tanımlanması noktasında atılmış bir adım var. Biz bunu memnuniyetle karşılıyoruz. Umarız Irak’ın topraklarını işgal eden gerek Kürt bölgesinde, gerek Arap bölgesindeki PKK’ya karşı Irak hükümeti, ben inanıyorum Irak vatanseverleri gerekli çabayı verecektir. Nereden buyruk aldığı belirli olmayan, birçok milletlerarası örgütle yatıp kalkan bu terör örgütünün Irak topraklarından temizlenmesini, nasıl DEAŞ’ı temizlediyse Irak’ın evlatları PKK’yı da temizleyecektir. Lakin bunu yapmazlarsa dediğim üzere ziyan Irak’a, bana değil. Ben kendimde olan kısmını çok şükür gayret ederek halletmişim lakin Irak’la olan kısmını kim halledecek? Kimileri maalesef şöyle düşünüyorlar: Bu terör örgütü Türkiye için kuruldu, biz bırakalım savaşsın diye. Bu yanlış bir fikir. Dediğim üzere yani bizde bir şey yok, ziyanı Irak’a veriyor. Silah kaçakçılığı var, eroin kaçakçılığı var, gümrükleri rüşvetle bağlamış durumdalar. Zorla insanları askere alıyorlar ve denetimsiz silahlı kümeler. Irak bağımsız, ulusal bir hükümran devlet. Ulusal askeri ögesi, gücü, polisi, istihbaratı var ancak bir de bütün bunların dışında silahlı bir PKK var, Irak ögeleriyle temas halinde Irak’tan talimat almayan” karşılığını verdi.

“Yapılan son davet sonrası umuyoruz, diliyoruz, istiyoruz bu davete kulak verilir ve örgüt tıpkı kendi başkanının talep ettiği üzere kongreyi toplar, kendini feshetme ve silahları bırakma kararı alır. Bunu yaparsa hem Irak’ta, hem Türkiye’de, hem Suriye’de hem Kürtler hem de bölge halkları sahiden büyük istifade eder. Bir terör ögesi kendisini öbür bir yapıya dönüştürmüş olur. Artık şunu anlaması lazım örgütün -hem Irak, hem Suriye, hem Türkiye- bizler silahsız bütün duruşları kabullenmeye hazırız ancak bir silahlı terör tehdidi ortada olduğu vakit kimse buna müsaade edemez. Benim inancım ve dileğim o ki inşallah bu yapılır. Fakat olmazsa şu ana kadar ne yapıldıysa bundan sonra o olur lakin ben yakında bir gelişme bekliyorum açıkçası.”

Irak’taki siyasi oluşumlarla münasebetlere de değinen Bakan Fidan, “Biliyorsunuz Cumhurbaşkanımızın yaklaşık 10 sene yahut 12 sene evvel Irak ziyaretinde bir tarihi beyanı olmuştu. Dedi ki ‘Ben ne Şiiyim ne Sünniyim, ben Müslümanım.’ Bu tarihi bir duruştur. Zira ülkedeki Şii-Sünni üzerinden bölünmenin kalkması gerekiyor. Lakin bu bir realite, şu anda bunun üzerinden bir siyasal bölünmüşlük var. Siyasal bölünmüşlük, şiddet bölünmüşlüğünden daha uygundur, evladır lakin sonuçta bu türlü bir siyaset var, onu görüyoruz. Artık biz Türkiye olarak Irak’ın bütün evlatlarıyla, bütün partileriyle birebir cinsten bağları kurmak ve ilerletmek istiyoruz. Ancak Türkiye’nin Sünni kimliğinden ötürü birtakım kümelerin Türkiye’yi gaye alması, Türkiye’yi öteki bir klasmana sınıflandırmaya sokması, buna nazaran siyaset geliştirmeleri, buna nazaran ittifak geliştirmeleri olağan kabul edeceğimiz bir şey değil. Lakin bizim hem resmî duruşumuz, hem alandaki hareketliliğimiz, Irak’ın bütün siyasi partileriyle, evlatlarıyla biz birebir biçimde bağ geliştirmeye hazırız. Bunu tekraren tabir ettik. Bizim alaka geliştirme talebimize hiçbir şey yok. Yani bu Türkmen, Arap, Sünni, Kürt, Şii fark etmiyor lakin bizimle ilgi geliştirme niyetinde sorunu olan kimi kümeler olabiliyor. Bunu da inşallah aşacağız karşılıklı itimatla. Artık Erbil’le bizim düzgün bağlarımız var, evet. Sahiden Sayın Barzani, Sayın Mesud Barzani, bakın hem bölgedeki sıkıntılara hem Irak’taki meselelere elinden geldiğince yapan derecede tahlil getirmeye çalışıyor. Biz bunu tekraren kendisiyle yaşadık; ister terörle gayret konusunda, ister güç problemlerinde, şu anda önemli gayretleri olduğunu görüyoruz. Sayın Neçirvan Barzani’nin ne kadar yapan ve katkı verici bir insan olduğunu bütün bölge biliyor. Yani ‘bütün sorunlarda hakikaten bölgenin meselelerini yapan bir halde nasıl çözebilirim’ arayışında olan birisi. Sayın Mesud Barzani bölge Başbakanı olarak ‘Kürt bölgesindeki altyapı, üstyapı meseleleri nasıl çözebilirim, bunları nasıl halledebilirim’ onun gayreti içerisinde. Yani herkes bulunduğu halka hizmet etmekle meşgul. Artık biz bunu gördüğümüz vakit biz bununla keyifli oluruz. Kimsenin birbirine düşmanlık etmediği, hizmet etmek istediği, karşılıklı çıkarın olduğu yer bizim istediğimiz yer. Süleymaniye için biliyorsunuz tıpkı şeyi söylemiyoruz. Süleymaniye’deki KYB’li dostlarımızın da umarız Erbil’deki üzere terör örgütünden kendisini arındırarak yalnızca kendi halkının güzelliğiyle meşgul olduğu bir yere geçmesini isteriz” tabirlerini kullandı.

Türkiye hükümetinin Irak’taki mevcut Türkmenlerin durumunu ve siyasi temsil durumunu ötekileştirilmiş olarak mı gördüğüne ait soruyu yanıtlayan Bakan Fidan, “Öncelikle şunu söyleyeyim Türkmenlerle ilgili tarihi nedenlerden ötürü Osmanlı Cihan Devleti’nin dağılmasından sonra Türkiye’nin hududu olan bütün ülkelerde bizim bir Türk azınlığımız var: Bulgaristan’da var, Yunanistan’da var, Gürcistan’da var, Suriye’de var, Irak’ta var. Bütün bunların hepsine baktığınız vakit buradaki Türk toplulukları hiçbir vakit için ayrılıkçı hareketler içerisinde olmamışlardır. Bulundukları ülkeler için bir tehdit sebebi olmamışlardır, her vakit için yapan rol oynamışlardır. Bu datalarla sabit, tarihle sabit, olaylarla sabit olan bir şey. Münasebetiyle biz Türkmenlerin Irak’ın saygın evlatları olarak hak ettikleri bütün hakların verilmesinin elzem olduğunu düşünüyoruz. Tıpkı bütün halklara verilen haklar üzere. Artık burada Türkmenlerin tarihi nedenlerden ötürü demografik sürgüne uğratılmaları, bulundukları yerlerde belirli siyasi telaşları öne çıkartıp onları zayıf düşürme, küçük düşürme -bu aslında Türkmenleri amaç alan bir yapı değil, biz bunu biliyoruz; bu Türkiye’yi maksat alan bir yapı- Lakin biz her vakit diyoruz, bakın bu çeşitten küçük oyunlarla oradaki nispeten sayısı daha az olan bir topluluğa galebe çalmaya çalışarak atacağınız adımlar sizi zafere götürmez; tam aksine Türkiye’nin hışmını daha çok çekersiniz. Onun yerine var olan Türkmen nüfusunu Türkiye’yle bağları daha güçlendirmede kullanabilirsiniz. Türkmenler hiçbir vakit Irak’ta ne ayrılıkçılığın, ne terörün, ne tedhişin, ne kriminalizmin kaynağı olmamışlardır. Bu sabitken Türkmenlerin, kimi kümeler tarafından natürel, farklı halde muamele görmesi kabul edebileceğimiz bir şey değil. Bununla ilgili telaşlarımızı biz iletiyoruz. Bu Bağdat’sa Bağdat oluyor, Erbil’se Erbil oluyor, birtakım siyasi partilerse siyasi partiler oluyor. Kapalı kapılar gerisinde da biz bunu ağır biçimde tartışıyoruz, konuşuyoruz” açıklamasını yaptı.

“Bu değerli bir soru. Artık Suriye’de 8 Aralık’ta ortaya çıkan yeni durumdan itibaren biz bölge ülkeleri olarak bir ortaya geldik biliyorsunuz. Ürdün, Türkiye, Irak, Lübnan, Suudi Arabistan, Birleşik Arap Emirlikleri, Katar, Mısır, hepimiz bir ortaya geldik. Çeşitli toplantılar yaptık. Ve dedik ki ‘Biz yeni idareye nasıl bir ileti iletelim? Ne bekliyoruz, ortak beklentimiz nedir? Buna bir karar verelim’. Ortak beklentilerimizi alt alta yazdık, bunlar 4-5 tane husus. Daha sonra gittik, Sayın Ahmed Şara ve arkadaşlarına dedik ki ‘Biz bölge ülkeleri olarak senden bunu bekliyoruz’. Bunlar nedir: Komşuların için tehdit oluşturmayacaksın; terör örgütleriyle rastgele bir iltisak olmayacak, tam bilakis çaba edilecek; azınlıklara saygılı muamele edilecek, ülkenin bağımsızlığının ve toprak bütünlüğünün korunması için hassasiyet gösterilecek. Sayın Şara bu konuda tereddüt etmeden ‘evet’ dedi ve bugüne kadar bizim gördüğümüz, dillendirdiğimiz husus da bu kelamların gerisinde durulduğuna yönelik. Artık Irak’la Suriye ortasında bilhassa yeni idare ortasında yakın tarihten kaynaklanan kimi meseleler var. Benim gördüğüm gerek Sayın Şara gerek Sayın Sudani büyük bir olgunluk göstererek bu problemleri geride bırakıp iki sorumlu devlet adamı olarak Irak ve Suriye için nasıl daha bütünleşik bir gelecek ortaya konabilir, ona bakmak lazım. Bence bölgede hem DEAŞ’la çabada atmaya çalıştığımız adımlar hem de ekonomik iş birliği için, hudut güvenliği için atmaya çalıştığımız adımlar olağanüstü kıymetli. Bölge ülkelerinin, tarihi uyuşmazlıklar neler olursa olsun, mevcut imkansızlıklar neler olursa olsun, siyasi liderliklerin kendi halklarına ve bölgeye yapacakları en büyük güzellik ve ödev bir ortaya gelerek sıkıntıları düzgün niyetle çözmeleri, birbirlerine tehdit oluşturmadan. Ben, Sayın Şara’nın herhangi bir tehdit oluşturmadığını ve buna yönelik bir niyeti olmadığını görüyorum. Birebir biçimde Irak’taki kümelerin da artık Suriye’yi bir tehdit olarak görmekten vazgeçmeleri lazım.”

Bakan Fidan, Irak hükümetinin son açıklamalarında hudutla ilgili, güvenlik problemleriyle ilgili ve Suriye’deki yeni hükümetin birtakım azınlıklara karşı ayrıcalıklı davranması hususlarında tasaları olduğu ve bu tasaların Türkiye tarafından nasıl aşılabileceği, Irak’ın telaşlarını nasıl aşılabileceği ve Suriye hükümetinin burada ne yapması gerektiğine ait soruya, “Biz bölgede bir platform oluşturuyoruz. Hudut güvenliği için, terörle uğraş için burada hepimiz bir ortaya geleceğiz. Açık bir biçimde ve profesyonel bir biçimde diyeceğiz ki, benim gördüğüm tehdit bu, buna sen bir şey yap. O da diyecek ki, benim de Irak’tan gördüğüm şöyle düşünceler var, sen de buna bir şey yap. Daima birlikte uygun niyetle bunun üzerine gideceğiz. Bu son derece kolay. Kıymetli olan kısım, yeterli niyetle bu mekanizmayı kurmaktı. Artık bu düzenek kuruluyor. İnşallah, yeniden âlâ niyetle herkes elinden geleni yapar. Ben burada çözülemeyecek bir sorun görmüyorum. Hiçbir kaçakçı, hiçbir terör örgütü, hiçbir kriminal küme Türkiye, Suriye ve Irak hükümetlerinin toplam gücünden daha güçlü değil bölgede. Bir ortaya geldiğimiz vakit ezemeyeceğimiz kriminal küme, uyuşturucu taciri, terör örgütü kümesi olmaz. Kâfi ki biz karar verelim, düzeneğimizi kuralım ve gayret edelim. Bunlar kolay hususlar hakikaten, niyet olduktan sonra” karşılığını verdi.

Suriye’de Lazkiye ve kıyı bölgesinde olan olaylar, Suriye hükümetinin burada üstlendiği role değinen Bakan Fidan, “Şimdi maalesef orada birtakım mezhepler ortası bir gerginlik mevcut, halk ortasında. Zira yakın tarihte Beşar Esad’ın yanlış siyasetlerinden ötürü ortaya çıkmış bir Sünni-Nusayri tansiyonu var, bir tansiyon var. Lakin Allah’a çok şükür 8 Aralık’tan sonra Şam’da iktidara gelen idare bu bahiste çok bilgiliydi ve hiçbir provokasyona müsaade etmedi. Lakin baktık ki eski rejimden kalanlar, halk ortasında bulunan bu gerginliği bir çatışmaya dönüştürmek için bir provokasyon tabanını devlet organlarından, Sayın Şara ve arkadaşlarından göremeyince kendileri ortaya çıkardılar. Artık bu provokasyon fitilini ateşleyince toplumsal karşılıklı gerginlik ve kimi istenmeyen olaylar oldu ve sivil katliamlarını biz doğal ki kınıyoruz. İster Sünni olsun ister Nusayri olsun, bunlar kabul edilebilir şeyler değildir. Kıymetli olan şu; birincisi devletin, Şam hükümetinin burada taraf tutmaması. Burada taraf tutulmadığını gördük. İkincisi, bunu yatıştırmaya yönelik hareket edilmesi. Üçüncüsü, hatalı varsa bununla ilgili bir kurul kurulması. Ben bu kurulun kurulmasını önemsiyorum. Nusayrilerin, tekrar ediyorum Esad devrinde Sünni çoğunluğa yapılan ezici baskıdan ötürü kendi içlerinde ‘Bu sefer periyot değişti, Sünni çoğunluk bize baskı yapacak’ diye bir kaygılarının olması olağan. Tam da bunun için Nusayrilere yönelik her türlü ayrımcılığın, şiddetin ve makus muamelenin önlenmesi gerekiyor. Bununla ilgili ben Sayın Şara ve arkadaşlarında büyük bir farkındalık gördüm. Zati ya mezhepsel çatışmayı ateşlemeleri gerekiyor Suriye’yi istikrarsızlaştırmak için ya etnik çatışmayı hareketlendirmeleri gerekiyor ya da dini çatışmayı. Artık bir ülkenin istikrarsızlaştırılmasının bu platformlar üzerinden yapılması gördüğümüz bir oyun. Bilhassa bölgemizde. Artık hem Suriye’deki idare, hem Türkiye, hem Ürdün, hem Irak artık bu hususlarda bilinçliyiz. Bu oyunlara müsaade vermememiz lazım. Kimi ülkeler buna gidiyorlar mı? Yani bu hususta kimi dış makamlardan gelen bize istihbari raporlar da var. Yani birtakım ülkelerin bu mevzuda rolü olabilir diye, bunu yakından takip ediyoruz, inceliyoruz” tabirlerini kullandı.

“İsrail bu bahiste niyet okumaları yapıyor. Yani İsrail’in Suriye’de şu anda izlediği siyaset bir provokasyon siyaseti. Kendi güvenliğine de hizmet eden bir siyaset değil açıkçası, stratejik ve güvenlik değerlendirmesiyle söylüyorum. Yani taktik seviyede birtakım şeyleri hallediyor olması, stratejik düzlemde kendisi için oluşturduğu daha büyük tehdidi değiştirmiyor. Bu türlü bir realite var fakat şu an İsrail’deki zihin öbür türlü çalışıyor. Aslında Sayın Şara’nın, dediğim gibi, bölge ülkelerinin hiçbiri için bir tehdit oluşturmamaya yönelik siyaseti İsrail’i de içeriyor. Bence İsrail kendisiyle ilgili bir güvenlik sorunu algılıyorsa, bir devletin egemenliğine ve toprak bütünlüğüne bağımsız hürmet duyacak formda bununla ilgili parametreleri söylemeli. Aksi takdirde, ‘Ben niyet okudum, artık değil ancak tahminen 15 yıl sonra bunlar bana tehdit olurlar. Ben o vakit gidip oraları işgal edeyim, buradan da bu türlü yapayım’. O vakit bir oburu da gelir sana bunu yapar. Hasebiyle, bence bunu profesyonel bir biçimde halletmek gerekiyor. İsrail’in burada daha sorumlu davranması kıymetli. İşgal siyaseti büsbütün İsrail’in güvenliğine olmayan bir siyaset. Zıt tepecek bir siyaset. Suriye’yi daha da istikrarsızlaştırma yapısı olan bir siyaset.”

Iraklı sunucunun “Arap ülkelerinin buradaki rolünü göremiyoruz. Arap ülkelerinin rol üstlendiğini görmüyoruz. Tenkitler bile zayıf bu konuda” sözleri üzerine Bakan Fidan, “Ben burada açıkçası Arap kardeşlerimizin önemli tenkitler getirdiğini, itirazlar getirdiğini görüyorum. Bu hususta açıkçası ben onların da hassasiyetini takdirle karşılıyorum. Bilhassa Suudi Arabistan, Ürdün, Mısır bu mevzuda çok önemli reaksiyonlar ortaya koyuyorlar. Katar, Birleşik Arap Emirlikleri. Burada ortaya konacak reaksiyon kıymetli, ancak şöyle bir şey var. Daha büyük yansıyı biz Gazze’de ortaya koyduk. Daha büyük yansıyı Mescid-i Aksa ve Batı Şeria’yla ilgili koyduk. İsrail bu yansıları dinlemiyor. İsrail gerisindeki sınırsız takviyeyle bölgede yayılmacılık siyasetine devam ediyor. Bu İsrail’in güvenliğine de hizmet eden bir siyaset değil. Bizim Türkiye olarak görmek istediğimiz, İsrail de dahil hiç kimsenin güvenliğinin tehdit edilmediği, hiç kimsenin toprak bütünlüğünün ihlal edilmediği, Filistinlilere de devletinin verildiği bir yapı görmek. Bu, yüklü olarak Arap ve Müslüman coğrafya tarafından paylaşılan bir vizyon. Bu vizyon, dünyanın geri kalan bütün ülkeleri tarafından da paylaşılıyor. Bu vizyona bir ülke karşı çıkıyor, o da İsrail. Artık olağan bu realite diğer sonuçları da bölgede üretebilir” dedi.

“İsrail basını, SDG’nin silah bırakmasının İsrail’in güvenliğini tehlikeye atabileceğini söylüyor. SDG ve Suriye hükümeti ortasında bir muahede olduğu malumunuz efendim. Silah bırakılacak ve kendini feshedecek bir yıl içerisinde. Sizce İsrail bu muahedeyi bir tehlike olarak görebilir ve bozmaya çalışır mı?” sorusunu yanıtlayan Bakan Fidan, “Olabilir. İsrail’de iki tane ana akım fikir var. Buradan çok tanıdığım da, arkadaşlar var, meslektaşlar oldu yıllar içerisinde. Birinci niyet kümesi bölgeyle nitekim hürmete, sevgiye ve karşılıklı ilgilere dayalı bir ilgi geliştirmek ve İsrail’i böylelikle daha inançlı hale getirmek. İkinci fikir bölge ülkelerini daima zayıf ve iç karışıklık içerisinde tutarak İsrail’i inançlı tutmak. Netanyahu ikinci kümeye mensup. Yani ‘bölge ülkeleri Mısır, Ürdün, Lübnan, Suriye, Irak. Bunların hepsi zayıf olsun, aşikâr kabiliyetleri olmasın. İsrail de burada kendini inançta hissetsin’. Biz bunu defaatle gördük ki bu strateji İsrail’e de güvenlik getirmiyor, bölgeye de güvenlik getirmiyor. Birçok sorun getiriyor. Ben, burada tam da bu perspektiften ötürü Suriye’nin içerisinde bölücü kümeleri, yani işte diyelim PKK’nın Suriye’de hala işgale devam etmesini yahut öbür iç çatışmaların görülmesini falan destekleyen bir yaklaşımın sağlıklı bir yaklaşım olmadığını düşünüyorum. Bu öngörülemeyen öteki problemleri da beraberinde getiriyor. Yalnızca bölge için değil, İsrail için de. Yani o açıdan ben bu siyasetleri formüle ederlerken çok daha dikkatli olmaları gerektiğini düşünüyorum” dedi.

Bakan Fidan, Türkiye ve Irak ortasında bilhassa güç alanındaki iş birliğinin geleceğine ait, “Irak’ta istikrar hakim epeyce biz Sayın Sudani’nin politikalarından da görüyoruz, nitekim şu ana kadar istifade edilmemiş birçok potansiyel projenin hayata geçirilebileceğini görüyoruz. Bunların büyük çoğunluğu güç projeleri alışılmış ki. Ve Kalkınma Yolu Projesi, biliyorsunuz değerli bir proje. Çok vizyoner bir proje. Biz bunu destekliyoruz. Irak’ın uzun yıllardır birinci kere güvenlikle ilgili bir problemle değil de bütün bölgeyi kapsayan kalkınmayla ilgili, refahla ilgili bir projeyle gündeme gelmesi nitekim takdire şayan bir mevzu. Cumhurbaşkanımız da bunu çok destekliyor. Bu tam da Türkiye’nin görmek istediği bir konu. Çatışma ve bölünmeyle değil de refahla ilgili bir husus yapılıyor olması. Artık Kalkınma Yolu Projesi’yle ortaya gelecek güç hususları var. Olası boru çizgileri inşası var. Şu anda biz biliyorsunuz Irak’ın kuzeyindeki petrol ve gaz yataklarını lakin dünya marketlerine taşıyabiliyoruz. Güneyindekiler Türkiye üzerinden pek gitmiyor Avrupa’ya. Güneydekiler gemiyle öbür yerlere gidiyor. Aslında güneydeki petrol yatakları da boru sınırları üzerinden, Türkiye üzerinden Avrupa’ya bağlanabilirse, Irak’a çok büyük bir market ve pazar açılacak. Bu bir. İkincisi, Irak’ta hem Kürt bölgesinde hem öbür bölgelerde şu anda hala gereğince kullanılmamış, yatırım yapılmamış gaz yatakları var. Pak güç kaynağı olarak gaz şu anda çok moda olan bir güç kaynağı. Buna yatırım yapmak aslında gerekiyor. Irak’ta mevcut istikrar hakim epey ben buraya memleketler arası yatırımcıların gelip yatırım yapacağını düşünüyorum. Irak’ın potansiyeli yüksek. Türkiye bu bahislerde iki şey yapmaya hazır. Birincisi, Irak’taki bu güç kaynaklarına hem yatırım yapmaya hem de oradaki kaynaklara pazar olmaya hazırız biz. Biliyorsunuz yani, biz dışarıdan almak zorundayız. Gücümüzün yaklaşık yüzde 90’ını, yani petrol ve gaz olarak söylüyorum. Artık biz de Karadeniz’de bulduk, işte Doğu, Güneydoğu’da çıkan petrolümüz var çok şükür. Ancak bu bizim fakat gereksinimimizin yüzde 10’unu karşılıyor. Irak’tan gelecek enerjiyi biz almaya hazırız. Alıyoruz da. İkincisi, Irak’ın Türkiye topraklarını kullanarak memleketler arası pazarlara göndermek istediği güç, petrol olur, doğal gaz olur, bunları da göndermeye hazırız. Şu anda mevcut bir boru çizgisi var biliyorsunuz. Bu boru sınırı halihazırda çalışmıyor. Erbil ile Bağdat ortasında şu anda bağlanması gereken bir muahede var. Musul-Ceyhan boru sınırını biliyorsunuz, bu halihazırda çalışmıyor. Yaklaşık 1.5 yıldır çalışmıyor. Boru sınırı aslında Irak’a da büyük maddi gelir kaybı getiriyor. İnşallah bunu çözerler” tabirlerini kullandı.

Suriye’nin Kalkınma Yolu Projesi’ne katılma ihtimaline de değinen Bakan Fidan, “Bence mümkün. Âlâ de olur. Suriye muhakkak formüllerle bu projenin kesimi olabilir diye düşünüyorum” dedi.