Erkeklere ne mi oldu?
Muhtevası çok farklı ve günümüz toplumlarında çıplak gözle gözlemlenen, hayatın her evresinde hissettiğimiz lakin konuşulmayan bir sorunu masaya yatıran bir kitap yayımlandı.
Problem ne mi? Erkekler, babalar ve oğullar…
Kitabın ismi da aslında:
Adamlar ve Oğullar.
Yazarı Amerikalı toplumsal bilimci Richard Reeves. İki yıl evvel Batı’da büyük ses getiren
bu kitabı Türkçeye Ketebe yayınları kazandırdı.
Altını çizmek gerekiyor ki yürekle yazılmış bir kitap. Daha da değerlisi,
bu kitabın ön kelamını Psikiyatr Mustafa Merter kaleme aldı.
Yani onun tavsiyesi ile Ketebe tarafından okurlarla buluşturuldu.
Mustafa Hoca, Amerikalı müellifin dikkat çektiği müşahedelerin yanı sıra, temas etmeye çekindiği mayınlı topraklara de girerek uzunca bir ön kelam kaleme almış. Merter’in geçtiğimiz yıla damga vuran
Hekaton’la
Son Tango
kitabını okuyanlar anımsayacaktır. Mustafa Hoca, aileyi gaye alan ve yok etmeye çalışan küreselci aklın insanlığı yine yapılandırma çalışmalarına dikkat çekerken, “
Çözülme, baba otoritesinin sarsılmasıyla başladı
” diyordu.
İşte Amerikalı Richard V. Reeves’in
Babalar ve Oğullar
kitabı da bu sarsıntının art planına; sosyolojik, ekonomik ve ruhsal taraflardan bakıyor.
Acil çözülmesi gereken bir krize işaret ediyor. Bu krizin çok sayıda katmanı var üstelik.
Peki
Adamlar ve Oğullar
okuruna neler söylüyor?
Kendisi de zati üç erkek çocuk babası olan müellif, bu kitapta çağdaş erkeğin karşılaştığı yapısal zorluklara eğiliyor. Kitaptan notlar çıkardım ve Mustafa Merter Hoca’nın tespitleriyle şöyle özetlemek istiyorum:
1- Kız ve erkek çocuklar ortasında iki yıl fark var:
Reeves’in saptamasına nazaran; kreş çağından itibaren kızlar zihinsel gelişim olarak erkeklerden iki yıl önde oluyorlar ve artan akademik muvaffakiyetin ardında bu olgunlaşma farkı var. Muharrire nazaran eğitim hayatındaki bu eşitsizlik ileriki vakitlere da yansıyor.
2- Yapay zeka erkekleri işsiz bırakacak:
Şu ortalar herkes yapay zekayı konuşuyor. Deniyor, uyguluyoruz. Bir yandan da hangi meslekleri işsiz bırakacağı sorusuna karşılıklar arıyoruz. Kitapta ise yapay zekadan evvelki teknolojik nizamdan bir yansıma var. Robotik teknikler ve otomasyonun devreye girdiği mesleklerde erkekler artık iş bulamıyorlar. Bayanlar ise sıhhat, hizmet ve eğitim alanlarında daha avantajlı durumdalar. Muharrir bu durumun tahlilini erkeklerin sıhhat, eğitim, idare ve okuma yazma alanlarında daha ağır temsil edilmelerinde görüyor.
3- Balık ve bisiklet denklemi:
Richard Reeves’ın içinde olduğu Amerikan toplumundan elde ettiği bilgiler, dünyanın geri kalanını da muhatap alır netlikte. Mesela Amerika’da son vakitlerde konutların ekmek parasını yüzde 41 oranında bayanlar çıkarıyormuş. Bu durumda babanın ya da erkeğin ailedeki rolü de değişiyor. Muharrir tam burada Avusturyalı aktivist yazar
İrina Dunn tarafından sarfedilen ve feministlerin ikonikleştirdiği
şu cümleye atıf yapıyor: “
Bir bayanın erkeğe duyduğu muhtaçlık, bir balığın bisiklete duyduğu muhtaçlık kadardır.
”
4- Erkekler üç misli ölüyor:
Yazar kitabında, ümitsizlik ve çaresizlikten ötürü erkek ölümlerinin Amerika’da bayanlara nispetle neden üç misli olduğuna da değiniyor. Reeves’ın araştırmalarına nazaran, bu ölümlerin art planında çekirdek ailenin çökmesi var. Aile çökünce erkekler savruluyorlar. Misal uyuşturucu bağımlılığı had safhaya çıkıyor. Amerika’da uyuşturucu kaynaklı ölümlerin yüzde 70’ini erkekler oluşturuyor.
5- Yalnızlık ve ‘Hikikomori’ akımı:
Yine kitaba yansıyan enteresan bir öteki durum da erkeklerin yalnızlığı… Amerika’da 1990’larda yüzde 3 olan arkadaşsızlık günümüzde yüzde 15’lere yükselmiş. Toplumsal yalnızlığın doğal sonucu olarak ise erkekler, ebeveyn konutlarından ayrılmak istemiyorlar. Saatlerini, günlerini ve hatta aylarını bir odada geçiriyorlar. Müellifin transferine nazaran bu durumda çok vahim halde olan Japon erkekler, “
Hikikomori
” denilen ve
“içine kapanmak
” manasına gelen akıma kapılmış. Kendilerini bir odaya kilitleyen ve yıllarca orada kalan erkeklerin sayısı Japonya’da 500 bine ulaşmış.
6- Babasız oğullar:
Amerikalı müellif ve araştırmacı, boşanmaların artmasının erkek çocuklar üzerindeki farklı bir tesirini saptamış. Anneleri tarafından babasız büyütülen erkekler çocuklar hayatta geri kalıyorlar. Baba otoritesinden mahrum büyüyen oğullar, çok büyük oranda okulda daha başarısızlar ve yüksek tahsil yapmıyorlar.
7- Erkekliği aşağılayan kavramlar:
Yazar, kitabın son kısımlarında Amerika’da bilhassa sol görüşlü çevreler ve cumhuriyetçiler tarafından öne sürülen
“toksik maskülenlik”
kavramını eleştiriyor. Erkeğin cüret, haklı bir dava için gerekirse güç kullanma, bir ülkü için kendini feda etme, sadakat üzere olumlu taraflarına temas etmeden, daima anlamsız şiddet, kabalık, zorbalık üzere taraflarla çağrıştırılması yanlışlığını lisana getiriyor.
Mustafa Merter’in tam bu noktada Richard Reeves’a bir eleştirisi var.
Amerika’da ve oradan bütün dünyaya yayılan cinsiyetsizlik akımına işaret etmiyor müellif.
Mustafa Hoca şöyle diyor önsözde: “
Evet erkeklerin sağlıklı erkeksi istikametleri köreltiyor; ancak bu ortada bayanlar da gitgide erkekleştiriliyor. Ayrıyeten sağlıklı bir erkek kimliği ile özdeşleşme, eşcinsellik ve trans eğilimlerin de önüne bir set üzere muhafaza misyonunu yapıyor. Yani muharrir erkek ve bayan üzerine oynanan oyunun büyük fotoğrafını görmüyor yahut görmek istemiyor.
”
Babalar ve Oğullar, sıkıntıların tespitlerini bazen net, bazen yüzeysel yapıyor fakat ortaya bir tablo çıkıyor. Muharrir, tahliller için birtakım teklifler de sunuyor:
Erkek çocukları okula geç başlatmak,
Erkek çocuklara ders veren daha fazla erkek öğretmen istihdam etmek,
Erkeklere sıhhat kesiminde daha fazla misyon vermek,
Babalık kurumunun güçlendirmek,
Babalığı destekleyen mesleklere teşvik etmek.
Sonuç olarak Amerikalı müellif yalnızca ülkesinde değil, Türkiye dahil olmak üzere bütün dünyayı ilgilendiren büyük bir sıkıntıyı gündeme getirmiş. Aslında, bilimsel bilgiler ışığında;
toplumsal cinsiyet eşitliğinin büyük bir “
eşitsizliğin
” kapısını araladığını ortaya koymuş.
Kitaptan bir alıntı ile bitireyim: “
Post-feminist bir dünya için bütün toplumun faydasına bir erkekliğe gereksinimimiz var.
”