‘Türkiye ne yapacak’ sorusunu yanıtlama denemesine birinci 26 Şubat’ta girizgâh yapmıştık ve ortaya ‘İmralı’ girdiği için ikincisine artık devam ediyoruz…
Oval Ofis’te yaşanan gibisi görülmemiş kriz/meydan okuma ile Londra’da düzenlenen Ukrayna bahisli başkanlar tepesi, İngiltere Başbakanı’nın Cumhurbaşkanı Erdoğan’ı araması ve Dışişleri Bakanı Hakan Fidan’ın da toplantıya katılması, haritaya bir yeni çizgi öneriyor…
Fidan: “Avrupa güvenlik mimarisi yine oluşacaksa Türkiye’siz olmaz. Türkiye’yi dışlayan,
Türkiye üzere bir askeri gücü dışlayan
güvenlik mimarisi yaklaşımı çok gerçekçi olmayacaktır.” (27/02)
Cumhurbaşkanı; “Son devirde yaşanan gelişmeler Türkiye-AB münasebetlerinin ehemmiyetini bir defa daha ortaya koymuştur. Türkiye’nin hak ettiği biçimde yer almadığı Avrupa’nın global aktörlüğünü sürdürmesi giderek imkânsız hale geliyor. Türkiyesiz bir Avrupa güvenliği düşünülemez”.
Bu haritanın tanım edilmesinde sürpriz yok;
İngiltere-Avrupa-Türkiye.
Lakin fonksiyonelliği ve sonuçları hakkında muğlak alanlar çok. ‘Türkiye ne yapacak’ın yokladığı masalardan birisi bu…
Oval Ofis imajlarının birinci ve güçlü biçimde yarattığı algı, Trump ve yardımcısının Zelenski’yi aşağılayıp, hırpaladığıdır. Esasen dayağı yiyen Kiev değil Avrupa’ydı. Krizin pik noktası da; Zelenski’nin, “Şimdi okyanus sizi koruyor ancak politikalarınızın sonucu sizi de vuracak” mealindeki tehditvari sözleridir…
Öte yandan, dramatik imajları ziyaretin başından alarak ve alıcı gözle elden geçirdiğinizde, Zelenski’nin
Avrupa’yı gerisine alarak
Beyaz Saray’a meydan okumasıdır. Planlı mıydı? Bakalım…
Zelenski ziyaretinden önce Trump’ın kapısını,
Fransa’dan Macron, İngiltere’den Starmer
ve
çaldı. Bu görüşmelerin ‘organize’ olduğuna kuşku yok. İlaveten,
Kanada Başbakanı Trudeau’nun
Kiev’de yaptığı açıklamalar ile
Avrupa Komisyonu Başkanı Von der Leyen’
in çıkışları da Zelenski’yi ‘dolmuş’ halde/güvenle Washington’a ‘uçurdu’. Esasen Zelenski’nin olay sonrası koşarak Londra’ya sığınması ve tertiplenen toplantı da
gösteriyor…
Bugün Kiev büsbütün İngiliz idaresi altında. Hem savaşın nasıl yönetileceği hem de ABD ile kurulacak Rusya masasının nasıl kurgulanması gerektiği konusunda Zelenkski’ye şaperonluk yapıyor. İngiliz tesiri o kadar bariz ki, Avrupa ülkeleri Zelenski’ye moral verirken sık sık, “You will never walk alone” tabirini kullanıyorlar…
Sonuç olarak
ve kemiği bir derinin tuttuğu transatlantik ittifakta çatlak büyüdü, daha süratli su almaya başladı.
Yamanabilir ancak eskisi üzere olmayacak!
Şu da artık kolay kabullerden; ABD bu savaşı istemiyor. Avrupa ve İngiltere istiyor. Danimarka Başbakanı Frederiksen’in kelamlarını akıldan çıkarmayalım; “İnsanların barış için tahlil ve ateşkes istemesini anlıyorum. Fakat, Ukrayna’da barış, devam eden savaştan daha tehlikeli”…
Güzel… Pekala, ABD’siz savaş mümkün mü?
Londra, Paris ve Berlin ne kadar üst perdeden konuşsalar, üst üste askeri ve maddi yardım paketleri açıklasalar, Rusya’ya yönelik daha ağır yaptırım planları ilan etseler de bu savaşın Amerikasız yürütülmesi, hele kazanılması mümkün görünmüyor…
Hemen tüm askeri uzmanların mutabık olduğu üzere
ABD uydu dayanağı ve hava kuvvetleri olmadan
Avrupa birliklerinin Ukrayna’da savaşması mümkün değil. Kaldı ki, rastgele Avrupa ülkesinin çocuklarının kıyılmasını ne derece göğüsleyebileceği de epey tartışmalı. Ona da gerek yok,
rastgele Avrupa ülkesi Rusya ile savaş riskine girebilir mi?
Yine de savaşın ‘bu haliyle’ sürdürülmesinin Avrupa tarafından illa istenmesi garip. Lakin izahı var; kimi strateji/jeopolitik uzmanlarının Avrupa mevcut idarelerini, “kolektif Batı kalıntıları” olarak tanımlamasının arkasında,
Clinton-Obama-Biden sürecinin
ortaya çıkardığı küreselci/liberal yerleşik tertibin köhneliği ve körlüğü var…
AB dış siyaset şefinin, ‘özgür dünyanın yeni bir başkana muhtaçlığı var” kelamı, gördükleri ihtiyaçtan kaynaklanmıyor. ‘Trump’ın yerine işimize gelen biri’ demek istiyor. Avrupa’nın lidersizliğini görmüyorlar. Körlük o…
Madem o denli, Türkiye dahil, Avrupa ve İngiltere’yi bir ortaya getiren Londra Zirvesi’ni nasıl tartmalıyız? Manası ve çıkacak sonuç, transatlantik çatlağın bir tıp “karşı ittifakla” şekillenmesi midir?
Hayır! Kimse o kadar yürek yemiş değil. Bu ülkeler sonları zorlamamak gerektiğini biliyorlar.
Hatta Oval Ofis’te kantarın topuzunun biraz kaçtığını görüyorlar. Yani, evvel Zelenski’nin ABD’nin isteklerini yerine getirmesini, ender metaller dahil muahedeyi imzalamasını ve Trump’la ortasını düzeltmesini isteyecekler, istediler…
Kısa vadeli geleceğe bakarken, iki notu ihmal etmemeliyiz; birincisi
Çin Devlet Başkanı Xi Jinping
’in Trump’la telefon görüşmesinde,
ülkelerinden oluşan bir kümenin Ukrayna barış görüşmelerine katılmasını yüz yüze görüşmek istemesi! İki, önümüzdeki sene -bu tarihi ABD’nin muhtaçlık duyduğu Rusya/Çin’le bağlarını uygun yere oturtma takvimi sayabiliriz-
’in bir ortaya gelecek olması. Böylelikle yeni nizam için yapılan “Yalta” atıfları beden bulacak!
Türkiye’nin Batı’da yürüdüğü yerin ‘aktüel’ hâli bu. Belirsizlik alanı çok. Bu yüzden herkes her adımda yeri yoklayarak ilerliyor. Lakin,
Ankara’nın Avrupa’da gördüğü fırsat son devir yaşananların getirdiği konjonktürün bir gereği. Yoksa AB ile niteliksel bir ilerleme olmuş değil.
Öte yandan Avrupa liderliklerinin, Washington’un siyasetlerindeki savrukluğunu da görüyor. Farklı olarak bir sonu olduğunu teşhis etmiş görünüyor. Planlarını buna yetiştirmeye çalışıyor…
Bunun bir Ortadoğu ayağı var, Avrasya ayağı var. Araf devam ediyor ve üç muhteşem güç, kendi jeopolitiklerini birbirine yaklaştırıyor. Türkiye en yaklaştıkları yerden oynamaya başlayacak…