Netanyahu Türkiye’den korktu
Geçtiğimiz günlerin en çarpıcı haberlerinden biri şudur: ”İsrail
Başbakanı Binyamin Netanyahu,
askeri sekreteri R. Gofman’ı Moskova’ya gönderdi. Tel Aviv Moskova’dan, Suriye’deki askeri varlığını sürdürmesini istiyor.”
İsrail medyasına yansıyan bu haberin değişik bir arkaplanı var. Tel Aviv’de Türkiye korkusu gün geçtikçe büyüyor. İsrail’in, Suriye konusunda Türkiye’den
istediği cevabı alamadığı anlaşılıyor
. Nedir son durum? Anlatalım…
***
İsrail’in Suriye’de temel stratejisi, ülkenin zayıf ve kırılgan bir yapıda kalmasıdır. Esad, Tel Aviv’in bu gereksinimini karşılıyordu. Halkıyla kavgalıydı. Ülke bölünmenin eşiğine gelmişti.
Suriye’de Esad ve İran varlığı,
İsrail
için en ülkü seçenekti.
İsrail’in o devir Rusya ile de anlaştığını biliyoruz. Malum, Suriye’nin hava alanı Rus ve Amerikan denetimindeydi. İsrail, Ruslarla 2019’da yaptığı mutabakat kapsamında, Suriye’de, İran maksatlarına dilediği üzere hava saldırısı düzenliyordu. Ruslar hücumlar öncesinde bilgilendiriliyor böylelikle askeri uyum sağlanmış oluyordu.
***
Ancak şu anda İsrail için Suriye’de apayrı bir tablo var. Esad, muhalifler tarafından devrildi.
Suriye Cumhurbaşkanı
Şara, rasyonel ve akılcıl bir siyaset izliyor. Tüm kısımları kucaklıyor. Ülkenin toprak bütünlüğünü muhafazaya, memleketler arası aktörlere gerçek bildiriler vererek Suriye’yi yaptırım sarmalından kurtarmaya çalışıyor. Bu kapsamda yol da kat ediyor. Şam’a Körfez ilgisi yüksek. AB, bankacılık, güç ve ulaşım üzere bölümlerde yaptırımları askıya aldı.
Şam idaresi ülkeyi olağanlaştırmak hedefiyle Ruslarla da konuşuyor (Ankara, kolaylaştırıcı rol oynuyor).
Rus başkan Putin
12 Şubat’ta Şara’yı aradı. Bu görüşmede Rus tarafı Suriye’deki sosyo ekonomik durumu düzgünleştirmeye yardımcı olma konusundaki kararlılığını bildirdi.
Rusya Dışişleri Bakanı Lavrov
geçtiğimiz günlerde Ankara’dayken
Suriye Dışişleri Bakanı
Şeybani’nin gizlice Ankara’ya geldiği ve Lavrov ile buluştuğu savı basına yansıdı.
Ruslar için kıymetli mevzu Suriye’deki Rus limanlarının geleceğidir.
8 Aralık’tan sonraki süreçte bir Rus yetkili, “Suriyelilerle konuşmak istiyoruz, buna onlar karar verecek” demişti. Suriye’nin, ülke egemenliğini zedelemeyecek, kesin kurallarla bağlanmış,
kısmi Rus askeri varlığına soğuk bakmadığı konuşuluyor.
***
İsrail Suriye’de oluşan bu tabloyu bilakis çevirmek için birtakım teşebbüslerde bulunuyor. Golan’daki işgalini genişletti. Suriye’nin tüm askeri altyapısını maksat aldı. Suriye’ye yaptırımların kaldırılmaması için ABD nezdinde teşebbüslerde bulunuyor. Ülkenin bölünmesi için
terör
örgütü
SDG/PKK’ya “Silah bırakma!” diyor.
Bir yandan da Dürzileri kışkırtıyor. Netanyahu’nun “Suriye’deki çok İslamcı rejimin Dürzilere ziyan vermesine müsaade verme-yeceğiz” çıkışı, ordusuna hazırlık talimatı vermesi tehlikelidir. Lübnan’daki
Dürzi başkan Velid Canbolat’ın
“Suriyeliler İsrail’in planlarına karşı dikkatli olmalı. İsrail kaos yayıyor. Suriye’ye gidip Şara ile görüşeceğim” iletisi ise umut verici. İsrail tehditlerine karşın Şam’a bağlı güvenlik güçleri, Dürzilerle mutabakat çerçevesinde Dürzilerin ağır olarak yaşadığı birtakım bölgelerde konuşlandı. Değerlidir.
Bunların hepsinin ötesinde İsrail’in
yapmaya
çalışacağı şey Şam’da
darbedir
. ”Bunu yapabilirler” demiyorum. Fakat yapmaya çalışacaklardır. Dikkatli gözler görür: İsrail
propaganda makinası
Şara
yönetimini
şeytanlaştırmak
ve terörle birlikte anmak için elindeki tüm imkanları kullanıyor.
***
Şimdi yazının başındaki gelişmeye gelelim. İsrail, Moskova’da ne arıyor? İsrail medyasına bakarsanız
Tel Aviv bölgede baskın bir güç olan Türkiye yerine Rusya’yı tercih ediyor
(Moskova-Şam görüşme trafiği arkaplanda yürürken bu ziyaretin gerçekleşmesi de dikkat çekicidir). Üç bahiste tasa taşıyorlar.
Bir
. Türkiye’nin Suriye ile kurmakta olduğu askeri bağlar. İki. Suriye ordusunun eğitilmesi ve orduya sağlanacak yüksek teknolojik imkanlar. Üç. Suriye hava alanının denetimi sorunu.
Bu sebeplere birkaç unsur de biz ekleyelim.
Bir
. İsrail, İran’a yaptığını yapamaz, Türkiye’yi şeytanlaştıramaz. Türkiye, adımlarını milletlerarası hukuka nazaran atar. İki. Türkiye büyük bir ekonomik ve askeri güçtür. Ordusu caydırıcıdır. Askeri deneyimini yüksek teknolojiyle yoğurmuş az ordulardandır. Üç. İsrail’in güvendiği Trump, Türkiye’ye ve Cumhurbaşkanı Erdoğan’a hürmet duymaktadır.
Dört
. Suriye’nin istikrarı (terör ve göç üzere Türkiye’yi direkt tehdit eden ögeler nedeniyle)
ulusal güvenlik sıkıntısıdır. Ankara, Suriye’de geri adım atmaz. Beş.
İsrail, dördüncü unsur nedeniyle Türkiye ile karşı karşıya geleceğinden telaş ediyor (Nagel Komitesi raporu).
Hatta bazılarına nazaran bunu kaçınılmaz görüyor.
Bu mevzu daha çok su kaldırır. Lakin şunu vurgulayarak bitireyim: Tel Aviv’in
daha
önce
Rusya ile kurduğu alakanın bir gibisi için arayışta olduğunu duymuştum.
Bu mevzuda Türkiye’den de birtakım beklentileri olduğu anlaşılıyordu. Lakin yeşil ışık alamadılar. Soluğu Moskova’da almaları galiba biraz bundan.