Gelin olmuş gidiyorsun…
TÜİK’in yayımladığı
“Evlenme ve Boşanma İstatistikleri, 2024” raporuna
göre Türkiye’de evlenme ve boşanma oranlarında çeşitli değişimler yaşanıyor. Kimler evleniyor, kimler boşanıyor, neden ve nasıl? Gelin Türkiye’de aşk üçgeninde neler yaşanıyor birlikte bakalım.
2024 yılında bir evvelki yıla artış gösteren evlilik sayısıyla birlikte evlilik yaşının da yükseldiği dikkat çekiyor. Erkekler için ortalama 28,3 bayanlar için 25,6 olan evlenme yaşı eski kuşaklar için “evde kaldı” tabirine mesken sahipliği yapsa da yeni jenerasyonlar için toplumsal bir norm niteliği taşıyor. Klâsik toplumlarda evlilik, sırf iki bireyin değil, iki ailenin birleşimi manasına geliyor. Lakin
modernleşme ile bireylerin kendi hayatları ve seçimleri üzerindeki denetimi arttıkça, evlilik bir “zorunluluk” olmaktan çıkıp bir “seçenek” haline geliyor. Evvelce evlenme kararı, “toplumun beklentisi” ile şekillenirken, bugün “kişisel tatmin” daha fazla ön plana çıkıyor.
Aşırı fiyat dalgalanmalarının yaşandığı aşk ikliminde ekonomik tasalar ve ferdî meslek maksatları evlilik yaşının ötelenmesine yol açıyor.
Metropollerde kira fiyatları, düğün masrafları ve genel hayat maliyetleri bir yuva kurmak yerine tek hanede yaşayan oranını artırmayı sürdürüyor. “Aşkımız her şeye yeter” diyenlere bankalar “O kadar da emin olmayın” diyor.
Elbette yalnızca ekonomik tasalar değil birebir vakitte yaygın bağlantı araçları ile aile müessesinin açık ve örtülü eser yerleştirmeleri ile altının oyuluyor olması da aile kurma fikrine bakışı olumsuz etkiliyor. Ayrıyeten, cinsiyetler ortası evlenme yaş farkının sabit kalıyor olması klâsik normların da devam ettiğini gösteriyor.
Peki evlenme oranları hangi vilayetlerde yüksek? Kilis, binde 8,14’lük kaba evlenme süratiyle başı çekiyor. Hudut kentlerinde nüfus hareketliliği, bilhassa Suriyeli göçmenlerin tesiri, bu sayıları üst çekiyor olabilir. Öte yandan Gümüşhane üzere kentlerde genç nüfusun büyük kentlerde iş bulmak için göç etmesi, evlenme oranlarını aşağı çekiyor. Büyük kentlerde (İstanbul, Ankara, İzmir) evlenme oranlarının nispeten düşük olması, bireylerin ekonomik faktörleri göz önünde bulundurarak evlilik kararlarını geciktirdiğini gösteriyor.
YABANCI GELİNLER VE DAMATLAR
Toplam gelinlerin %5,1’i, toplam damatların ise %1’i yabancı uyruklulardan oluşuyor. En fazla yabancı gelinler; Suriyeli ve Özbek (%12,1), Faslı (%8,3) ve Azerbaycanlı (%7,5) iken en fazla yabancı damatlar; Suriyeli (%20,6), Alman (%19,5) ve Afgan (%5,7) olarak öne çıkıyor. Yabancı gelinlerin sayısı yabancı damatlara nazaran 4 kattan daha fazla. Yabancı Damat dizisindeki Niko, Akasya Durağı’ndaki Obayana, O denli Bir Geçer Zaman’daki Caroline bir tarafa göçle gelen nüfusun entegrasyonu, evlilikler üzerinden şekillenmeye devam ediyor. Tahminen de artık Türkiye’de “yerli ve milli” gelin-damat bulmak zorlaşıyor. Oturum müsaadesi, vatandaşlık alma üzere yasal ve yasal olmayan pek çok motivasyon yer alsa da yabancı damat ve gelin gerçeği doğal akışın bir kesimi haline geliyor.
BOŞANMA ORANLARI YÜKSELİŞTE: KAYINVALİDE KAİDE MI?
Bin nüfus başına düşen boşanma sayısını tabir eden kaba boşanma suratı 2024 yılında binde 2,19 olarak gerçekleşmiş durumda. Gelecek telaşı, geçim kahrı, artan hayat pahalılığı çiftler ortasında çatışmalara neden oluyor. Toplumsal medya, dijitalleşme ve kişiselleşme, çiftler ortasındaki bağları zayıflatıyor. Evvelce bayanlar için evlilik bir zorunlulukken, artık birçok bayan boşanma sonrası da ekonomik olarak ayakta kalabileceğini düşünüyor. Münasebetiyle ekonomik zorluklar, irtibat sorunları ve ekonomik bağımsızlık faktörleri boşanmayı teşvik eden ögeler olarak şimşekleri üzerine çekiyor. Boşanmaların %33,7’si evliliğin birinci beş yılı içinde gerçekleşiyor. Balayı tesiri geçtikten sonra gerçek hayatın getirdiği sorumluluklar, uyumsuzluklar ve maddi sorunlar çiftleri ayrılığa sürüklüyor.
“Beni artık eskisi üzere sevmiyorsun!”, “Sen çok değiştin!”, “Annen bize çok karışıyor!”, “Bulaşıkları kim yıkayacak?” nidaları ile aşk yürüyüşü bir ileri iki geri yoluna devam etmeye çalışıyor.
6-10 yıl ortasındaki boşanma oranı
Bu süreçte en büyük etkenlerden biri
çocukların büyümesiyle birlikte değişen beklentiler oluyor.
Çocuklar için evliliği devam ettirme eğilimi var fakat bir noktada eşler, artık yollarını ayırmayı tercih edebiliyor. Bu durumda haliyle boşanmaların en büyük etkilediği kesim, hiç elbet çocuklar oluyor. Türkiye’de velayetin %74,4 ile ekseriyetle anneye verilmesi klâsik bir yaklaşım olsa da, babaların çocuk bakımına daha fazla dahil olduğu yeni modellerin de ortaya çıkmaya başladığını görüyoruz.
Türkiye’de evlenme yaşı yükseliyor, boşanmalar artıyor, evlilik mühletleri kısalıyor ve yabancı evlilikler çoğalıyor. Toplumun klasik aile yapısında büyük değişimler yaşanıyor. Evvelce “ölüm bizi ayırana dek” anlayışı varken, günümüzde “mutluysak devam ederiz” bakış açısı ağır basıyor.
Değişen ya da değiştirilmeye çalışılan toplumsal normlar ve kişiselleşme, evlilik kurumunu dönüştürmeye devam edecek üzere görünüyor. Evlilik artık bir mecburilik değil, bir seçenek olarak karşımıza çıkıyor.
Büyük kentlerde kişiselleşme arttıkça, münasebetlerde sadakat anlayışı değişiyor. Toplumun boşanmaya bakışı geçmişe nazaran daha olumlu hale geliyor.
Gelenek ve modernite ortasında bir istikrar arayışında olan Türkiye’de aile yapısını koruyacak toplumsal ve ekonomik siyasetler mizansen bir gönderinden daha fazla bir ilgiyi hak ediyor.
Etkin çocuk yardımı düzenlemeleri, acil durum evlilik sınırı, aile içi irtibatı geliştiren siyasetler, kayınvalide dostu aralık ayarlamaları, devlet teşvikleri aileyi koruyacak siyasetlerin yalnızca ekonomik değil, toplumsal, kültürel ve tüzel olarak da kapsamlı formda ele alınması gerektiğini gösteriyor.
Bizde “giden gitmiş, hüznü ayaklandırmak boşuna”
ligobet setrabet bahiscom