Cihangir: Bir Yalnızlık Cumhuriyeti
TRT’nin dijital platformu Tabii’de yayınlanan Cihangir Cumhuriyeti beklendiği üzere tartışmaları da beraberinde getirdi. Çekimleri 1 yıl kadar evvel yapılan ve post yapım çalışmaları sonrası geçtiğimiz günlerde yayınlanan dizi, Cihangir’de yaşayan sinemacıları odağına alıyor. Bohem hayat biçimi içerisinde kendisine çıkış bulamayan entelektüel insanların kıssalarına odaklanan dizi 10 kısımdan oluşuyor.
Senaryosunu Akın Aksu’nun kaleme aldığı diziyi Mustafa Kara yönetiyor. Kara’yı, ulusal ve milletlerarası çok sayıda ödül alan Kalandar Soğuğu sineması ile tanıyoruz. Akın Aksu’nun ise Nuri Bilgce Ceylan’ın son 2 sinemasının senaryosunda ismi var. Dizide başrol oyuncuları Tuba Ünsal, Kaan Taşaner, Ali İpin, Serhat Tutumluer, Seda Akman, Hasret Conker, Sema Şimşek, Serkan Ercan, Ozan Çelik, Nazan Diper, Ege Aydan, Selen Uçer ve Sinan Albayrak… Üretimci ise İbrahim Elma…
Tartışmaların merkezinde, Cihangir’de ikamet eden ve ülkenin entelektüel topluluğunun seküler-sol yanını temsil eden karakterlerin olumsuz gösterildiği argümanı var. Evet, dizide ele alınan problemler ve bunu taşıyan karakterler eliyle Cihangir’in temsil ettiği dünya görüşü eleştiriliyor. Bütün karakterlerin ortak özelliği yalnız olmaları.
İşinde başarılı fekat yalnızlıktan kurtulamayan bir küratör, tanınan bir oyuncu olmasına karşın çocukluk travması sebebiyle bir türlü memnunluğu bulamayan şöhret sahibi biri, hiçbir şeyi beğenmeyen ve bununla birlikte ifşa peşinde koşan yayıncı, bayan sıkıntısını kullanarak sinemasına prim sağlamaya çalışan direktör ve şahsî temasları sayesinde milletlerarası şenliklere tesir edebilen, kesimdeki monopolleşme ve kliklere atıf yapıldığını varsayım ettiğimiz bir sinemacı bayan ile muhafazakar cenahtan ayrılıp yeni mahallesinde kendini kabul ettirmeye çalışan bir yazar… Karakterlerin hepsi birbirinden tanıdık. Ayşe Barım başta olmak üzere birçok direktör ve muharririn ismi zihnimizde dolaşıyor.
Başrollerden Ali İpin’in de (Nedim karakteri) söylediği üzere uzun bir sanat sineması izliyoruz. Elbette bu bir tercih. Direktör Mustafa Kara’nın stilini bilenler için şaşılacak bir şey yok. Lakin arthouse sinema yaptığını bildiğimiz birçok direktörün dijitale dizi ve sinema yaparken kendi biçimlerinden nasıl uzaklaştıklarını bildiğimizden Kara’nın sadık kaldığı ve tercih ettiği bu üsluba hürmet duyuyoruz.
“Uzun bir sanat sineması yapmak” kolay değil. Tabii’de şimdiye kadar bu türlü bir çalışma da yer almadığını düşününce daha da ehemmiyet kazanıyor dizi. Senaryodan kurguya kadar da bu tutum kendini hissettiriyor. Lakin dizinin daha izlenir hale gelmesi, tahminen daha çok bireye hitap etmesi ismine olsa gerek, senaryoda ya da kurguda boşluklar hissediliyor. Yahut boşluk olarak hissettiğiniz şeyler fazlalıklar da olabilir. Erken kesildiği hissi uyandıran sahneler, izah talep eden karakter soruları ve gibisi konular dizinin zayıf karnı.
Oyunculuklar konusunda önemli bir işaretten bahsetmek mümkün değil. Her biri kendini ispat etmiş oyuncuların tek tek ya da bütün olarak performanslarının ışıl ışıl olduğunu söylemek güç. Serhat Tutumluer ve Ozan Çelik’i biraz başka tutmak lazım. Gerçek ve karakteri hissettiren oyunculukları ön plana çıkıyor.
Dizinin en çok tartışıldığı mevzuyu netleştirmek gerek…
Öncelikle kimse bu dizide anlatılanların yaşanmadığını söyleyemez. Karakterler pek gerçek ve yaşıyor. Eskiyi anlattığına dair argümanlar temelsiz. Çünkü kesimde monopolleşme daima vardı ve bundan sonra da olacak. Yalnızca el değiştirebilir. Yalnızlık ise çağdaş insanın yoldaşı… Aslında ‘Cihangir Sinemacıları’ da daima bunu anlatır sinemalarında.
Hatta ele aldığı hususlara dair sertleşmemek ismine birtakım cümlelerin tamamlanmadığı hissi oluşuyor. Çünkü Cihangir sakinlerinin önemli kısmının eleştirilen zihin yapısında olduğunu herkes kabul eder sanırım. Tabi ki herkes itham edilemez. Aslında dizinin son iki kısmında de “anlamaya çalışmak” niyeti kendini gösteriyor. Olumsuzlanan bütün karakterlerin hallerinin temelinde duygusal boşluk yer alıyor. Yani aslına bakarsanız dizide daha çok ‘ayna tutma’ niyeti var.
Netice olarak Cihangir Cumhuriyeti dizisi memleketin sol-seküler sanatkarını eleştiriyor. Büyütecek bir sıkıntı yok aslında. Ancak bugüne kadar böylesi geniş çaplı bir yorum izleyici ile buluşmadığı için kıyamet kopuyor.
Tabi ki kültürel iktidar tartışması da yine alevleniyor. Bu bahiste da şunu söylemek lazım; bir dizi ile kültürel iktidar sallanmaz. Evet, böylesi bir çalışma birtakım taşların yerinden oynadığının göstergesi. Lakin bir tahlil oluşturmak ya da deva göstermek üzere bir argümanı yok dizinin. Senaryodan oyunculuğa kadar çok katmanlı yapısı ile diziyi bir yapıta olarak konuşmak yerine bu tartışmaları yükseltmek yapıta haksızlık olabilir.
