Malumlarınız üzere bu köşede çoklukla global ve mahallî makro ekonomik gelişmeler ile son periyotta faiz indirimleri ve enflasyon beklentileri sıklıkla gündeme geldiği için Merkez Bankası’na ait yazılar kaleme alıyorum. Fakat bugün bir müddettir ağır bir halde gündemde tutulmaya çalışılan lakin art plandaki gerçek çok farklı olan bir “yalanın” gerçeğini yazmak istedim.

Öncelikle palavranın ne olduğunu yazayım: “Elektrik faturaları iki katına çıkacak.” Pekala gerçekte durum ne?

Hali hazırda meskenlerde tüketilen elektriğe ait kullanım bedelinin birinci kademesi %60 ikinci kademesi ise %40 oranında sübvanse ediliyor. Yani birinci kademedeki bir tüketici olağanda 100 TL’lik bir fatura ödemesi gerekirken yapılan sübvansiyon sonucunda 40 TL’lik bir fatura ödüyor. Dahası şayet bu tüketici ikinci kademeye geçerse birinci kademedeki %60’lık sübvansiyon devam ederken ikinci kademede kullandığı kısım %40 sübvanse edilmeye devam ediyor. Yani tüketici ikinci kademeye geçtiği için tüm bir faturanın sübvansiyon oranı %60’tan %40’a düşürülmüyor.

Yukarıda bahsettiğim bu devasa sübvansiyon bir müddettir devam ediyor. Türkiye’de 42,2 milyon mesken abonesi var ve tüm aboneler istisnasız üstte ayrıntılarını verdiğim sübvansiyondan faydalanıyorlar. Açıkçası bu durum benim bir müddetten bu yana kesinlikle gözden geçirilmesi gerektiğini düşündüğüm bir bahisti. Çünkü İstanbul Boğazı’ndaki yüzlerce metrekarelik yalının sahibi de Kars’ın bir ilçesindeki 100 metrekarelik daire sahibi de birebir oranda sübvanse ediliyor. Hatta elektrik tüketim ölçülerine bakarsanız yalı sahibi daire sahibinden daha avantajlı pozisyona geliyor. Zira daire sahibi 1000 TL yerine 400 TL fatura öderken yalı sahibi 10.000 TL ödemesi gerekirken 4.000 TL fatura ödüyor.

Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı bana göre oldukça adaletsiz olan bu uygulamayı bu ay itibariyle sonlandırıyor ve çok tüketenin çok, az tüketenin az ödediği yeni bir uygulamaya geçiyor. Bu yeni uygulama ile elektrik kilovatsaat tüketimi yüksek olanlar yüksek gelir kümesinde olarak bedellendiriliyor ve onlara uygulanan sübvansiyonlar kaldırılıyor. Yani ayda 417 kilovatsaatten fazla tüketen kullanıcılar sübvansiyonun kapsamı dışına çıkarılıyor. Bu uygulamadan etkilenecek mesken abone sayısı 1,2 milyon civarında. Fakat Türkiye’de toplam 42,2 milyon mesken abonesi olduğunu düşünürsek yeni uygulamadan abonelerin yalnızca %3’ü etkileniyor. Kalan %97’lik kısım mevcut sübvansiyonlardan faydalanmayı sürdürecek, öteki bir deyişle 100 TL’lik elektrik faturalarının 60 TL’si devlet tarafından ödenmeye devam edilecek.

Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı verilerine göre Türkiye’de konutlardaki ortalama elektrik tüketimi 200 kilovatsaat. Yeni uygulamadan ise “aylık ortalama” 417 kilovatsaatin üzerindeki kullanıcılar etkilenecekler. Bu da yılda 5000 kilovatsaate denk geliyor. Dikkat ederseniz “aylık ortalama” sözünü kullanıyorum zira kapsama alınan abonelerin yıllık 5000 kilovatsaati geçmiş olması gerekiyor. Yani bir kullanıcı yılda 5000 kilovatsaati aşmıyorsa kimi aylarda 417 kilovatsaati aşması onun sübvansiyonlardan faydalanamayacağı manasına gelmiyor.

Özetle gördüğünüz üzere bu problem o denli abartıldığı üzere bir sorun oluşturmuyor. Hatta bana nazaran çok daha evvel hayata geçirilmesi gereken bir uygulama. Zira uygulamanın yeni hali öncekine nazaran çok daha adil.